Morgunblaðið - 13.03.2001, Síða 24

ERLENT
24 ÞRIÐJUDAGUR 13. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞETTA er búið og gert og ég hef
ekkert frekar um þetta að segja,“
sagði Tony Blair forsætisráðherra í
viðtali við BBC, er spurt var af hverju
hann hefði samþykkt afsögn Peters
Mandelsons, þáverandi N-Írlands-
ráðherra, í lok janúar. Spurningin er
á allra vörum eftir að skýrsla Sir
Anthony Hammonds lögfræðings um
aðstæður varðandi ríkisfangsumsókn
indverskra auðkýfinga var birt í síð-
ustu viku. Í skýrslunni er ályktað að
Mandelson hafi ekki haft óeðlileg af-
skipti af umsókninni, né hafi hann
gefið rangar upplýsingar um afskipti
sín.
Fréttir um að skýrslan hreinsaði
Peter Mandelson höfðu þegar birst í
breskum fjölmiðlum og menn þá velt
fyrir sér aðdraganda að afsögn hans.
Nú þegar hún hefur verið birt
magnast vangavelturnar aftur upp.
Ekki öllum spurn-
ingum svarað
Rannsóknin beindist annars vegar
að því hvort Mandelson og Keith Vaz
Evrópuráðherra hefðu aðstoðað þrjá
indverska bræður og auðkýfinga við
að fá enskan ríkisborgararétt og hins
vegar að því hvort Mandelson hefði
sagt rangt til um afskipti sín af um-
sókn bræðranna eftir að
málið komst í hámæli í
lok janúar.
Hammond kemst að
þeirri niðurstöðu að
hvorki Mandelson né
Vaz hafi haft óeðlileg af-
skipti af umsókn bræðr-
anna. Ekkert samhengi
sé heldur sjáanlegt á
milli þess að bræðurnir
gáfu eina milljón punda
í Þúsaldarhvelfinguna,
sem Mandelson hafði þá
umsjón með.
Hammond segir að
fyrir hafi legið athuga-
semdir frá bresku leyni-
þjónustunni um Hinduja-bræðurna
og tengsl þeirra við Bofors-málið, er
snýst um mútur vegna vopnasölu og
hefur verið tengt morðinu á Olof
Palme í febrúar 1986. Einmitt nú
sæta bræðurnir rannsókn á Indlandi
vegna tengsla sinna við það.
Hammond álítur ekki ljóst hvort
Mandelson hafi vitað af þessum upp-
lýsingum er hann tók við framlagi
bræðranna til hvelfingarinnar. Í for-
síðufrétt Guardian var haft eftir
ónefndum starfsmanni í forsætis-
ráðuneytinu breska að þar kviðu
menn því að fram kæmi
að viðvörun bresku
leyniþjónustunnar um
bræðurna hefði verið
hundsuð.
Ráðið frá
brottrekstri
Nú þegar rúmur
mánuður er liðinn frá
afsögninni og skýrslan
um málið þegar komin
fram eru margir sem
velta því fyrir sér af
hverju Blair hafi brugð-
ist svona harkalega við.
Ýmsir benda á að þar
sem búið hafi verið að
gefa Mandelson annað tækifæri hafi
Blair ekki getað annað en tekið snar-
lega á málinu.
Þar við hafi bæst að Blair kom til
valda í kjölfar endalausra spillingar-
mála Íhaldsflokksins, hafði lofað
stjórn sem yrði hvítari en hvítt, en
sem hefur síðan fengið sinn skerf af
spillingarmálum. Í Financial Times
hefur verið ýjað að því oftar en einu
sinni undanfarið að Blair hafi misst
tökin á málum, rekið Mandelson í óða-
goti og að ástæðulausu. Í forsíðufrétt í
blaðinu var bent á að ráðuneytisstjóri
Blairs hefði ekki lagt til að Mandelson
yrði látinn segja af sér, andstætt því
sem margir hefðu haldið. „Blair rak
Mandelson gagnstætt ráðlegging-
um,“ var fyrirsögnin. Hver sem skýr-
ingin er á því að Blair lét Mandelson
fara, þá er málið óþægilegt fyrir
Blair.
Óljóst hvað
Mandelson ætlar sér
Ef Mandelson var að vonast til þess
að Blair, sem hann hefur verið í nán-
ast daglegu sambandi við í meira en
fimm ár, kvæði skýrt upp úr um sak-
leysi hans þá rættist það ekki. Blair
lét sér nægja að segja að hann hefði
alltaf verið viss um að Mandelson
væri með hreinan skjöld í vegabréfa-
málinu og hefði ekki reynt að villa um
fyrir neinum.
Mandelson hefur æ ofan í æ látið í
ljós að hann hyggist nú leggja rækt
við þingmennskuna og kjördæmi sitt.
Því trúa fáir, því metnaðurinn virðist
til meiri verka, þótt hann fái varla
þriðja tækifærið í ráðherrastól. Hann
hefur víðtæk sambönd í fjölmiðlum og
gæti því endað þar, eða sem ráðgjafi,
til dæmis hjá fjármálafyrirtækjum
eða öðrum í leit að pólitískum sam-
böndum.
Skýrsla hreinsar Mandelson af grun um óeðlilega fyrirgreiðslu
London. Morgunblaðið.
Peter Mandelson
Af hverju rak Blair Mandelson?
TUGIR þúsunda manna voru saman
komnir á Aðaltorginu í Mexíkóborg
á sunnudag þar sem Marcos, leið-
togi Zapatistaskæruliða, og 23 und-
irmenn hans efndu til útifundar.
Lauk þar með hálfs mánaðar ferð
þeirra um 13 sambandsríki í
Mexíkó þar sem þeir hafa leitað
stuðnings við baráttu sína fyrir
réttindum frumbyggja í landinu. Í
gærkvöldi áttu Zapatistarnir að
hefja formlegar viðræður við frið-
arnefnd mexíkóskra stjórnvalda.
Ferð Zapatistanna naut stuðnings
forseta landsins, Vicentes Fox.
Marcos og menn hans fullvissuðu
borgarbúa um að þeir hefðu alls
ekki í hyggju að reyna að taka völd-
in í landinu. „Við erum ekki hingað
komnir til að segja Mexíkó fyrir
verkum. Við erum komnir til þess
eins að biðja um aðstoð, að ekki
verði látinn nýr dagur rísa yfir
þennan (mexíkóska) fána án þess að
við séum með,“ sagði Marcos. Zap-
atistarnir fara fram á umfangs-
miklar stjórnarskrárbreytingar
sem myndu tryggja indíánum aukið
pólitískt sjálfræði og aukin réttindi
fyrir menningu sína. Segjast Zapat-
istarnir ekki yfirgefa Mexíkóborg
fyrr en þessar breytingar hafi verið
samþykktar.
Þetta er í fyrsta sinn sem hópur
uppreisnarmanna kemur opinber-
lega til borgarinnar síðan bylting-
arleiðtogarnir Pancho Villa og
Emiliano Zapata komu þangað
1914. Fréttaskýrendur segja að
Fox forseti hafi gengið lengra en
nokkur forvera hans í að koma til
móts við kröfur Zapatistanna. Einn
manna Marcosar gagnrýndi á
sunnudaginn loforð forsetans um
að nota markaðsöflin til að bæta
lífsskilyrði Mexíkóa. „Við sækjumst
ekki eftir litlum fyrirtækjum, smá-
bíl og sjónvarpi,“ sagði maðurinn.
„Við krefjumst viðurkenningar á
réttindum okkar.“Reuters
Krefjast réttinda
fyrir indíána
Mexíkó. AP, Reuters.
EINN af forystumönnum íslömsku
hreyfingarinnar Taliban í Afganistan
sagði í gær að liðsmenn hennar væru
að ljúka við að eyðileggja tvær af
þekktustu styttum heims, risastór
Búdda-líkneski í héraðinu Bamiyan.
Sendinefnd á vegum samtaka
múslímaríkja (OIC) fór í gær til af-
gönsku borgarinnar Kandahar til að
reyna að fá leiðtoga talibana til að
falla frá þeirri ákvörðun að eyðileggja
allar styttur í Afganistan. Qudratul-
lah Jamal, upplýsingamálaráðherra
Taliban-stjórnarinnar, sagði hins veg-
ar að beiðni sendinefndarinnar yrði
hafnað. „Við áréttum það sem við höf-
um sagt við aðrar sendinefndir að við
ætlum ekki að falla frá tilskipuninni
og að engum styttum í Afganistan
verður hlíft,“ sagði ráðherrann.
Jamal sagði að talibanar væru að
ljúka við að eyðileggja Búdda-lík-
neskin tvö í Bamiyan, sem eru 53 og
38 m há og voru höggvin í klett fyrir
tæpum 2.000 árum. „Eyðileggingin er
ekki eins auðveld og fólk heldur. Það
er ekki hægt að eyðileggja líkneskin
með sprengiefni eða sprengikúlum
þar sem þau eru föst við fjallið,“ sagði
hann og bætti við að ekki væri vitað
með vissu hvenær verkinu lyki.
Annan telur of seint
að bjarga styttunum
Kofi Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, sagði á sunnu-
dag eftir fund með utanríkisráðherra
Taliban-stjórnarinnar að líklega væri
of seint að bjarga styttunum, sem eru
flestar um 2.000 ára gamlar. „Utan-
ríkisráðherrann staðfesti að allar fær-
anlegar styttur hefðu verið eyðilagð-
ar og að eyðilegging líkneskjanna
tveggja í Bamiyan væri hafin,“ sagði
Annan. „Ég vonaðist eftir miklu betri
fréttum.“
Talsmaður Taliban í Kandahar
sagði að 80% Búdda-líkneskjanna
hefðu verið eyðilögð á laugardag og
aðgerðunum hefði verið haldið áfram
á sunnudag.
Afgönsk fréttastofa hafði eftir
sendiherra Taliban-stjórnarinnar í
Pakistan á sunnudag að talibanar
kynnu að hætta aðgerðunum ef ísl-
amskir fræðimenn kæmust að þeirri
niðurstöðu að þær væru ekki í sam-
ræmi við kenningar íslam. Upplýs-
ingamálaráðherra Taliban-stjórnar-
innar sagði hins vegar í gær að
sendinefnd OIC gæti ekki sannað að
aðgerðirnar væru í andstöðu við
kenningar íslam.
Sendinefndin er undir forystu ut-
anríkisráðherra Katars, Ahmed bin
Abdullah Zaid al-Mahmoud. Í henni
eru einnig virtir íslamskir fræðimenn,
þeirra á meðal æðsti klerkur Egypta-
lands, Nasr Farid Wassel.
Eyðileggingu líkneskjanna hefur
verið mótmælt harðlega á alþjóða-
vettvangi. Vestræn ríki líta á aðgerð-
irnar sem árás á menningararf allrar
heimsbyggðarinnar og ráðamenn í
grannríkjum Afganistans hafa sakað
talibana um trúarlegt ofstæki.
Annan sagði að aðgerðir talibana
myndu torvelda Sameinuðu þjóðun-
um að tryggja næg framlög til hjálp-
arstarfsins í Afganistan. Hundruð
þúsunda Afgana hafa orðið að flýja
heimili sín síðustu mánuði vegna
borgarastyrjaldar og þurrka í land-
inu. Talibanar höfðu áður sætt gagn-
rýni fyrir að kúga konur, styðja
hermdarverkamenn og halda stríðs-
rekstrinum áfram þrátt fyrir hung-
ursneyð í landinu.
Talibanar hafna beiðni íslamskrar sendinefndar um að hlífa styttum í Afganistan
Segjast vera að ljúka
við að mölva líkneskin
Kabúl. Reuters.
AP
53 m hátt Búddha-líkneski sem talibanar í Afganistan eru sagðir hafa
eyðilagt. Ekki eru til nýjar myndir af líkneskinu þar sem blaðamönnum
hefur ekki verið hleypt á staðinn.
LÆKNAR á vegum 16 stórra flug-
félaga og alþjóðlegir sérfræðingar
komu saman til fundar í Genf í Sviss í
gær til að kanna meint tengsl á milli
blóðtappamyndunar og flugferða.
Hafa þessi meintu tengsl stundum
verið nefnd „almenna farrýmis heil-
kennin“.
Munu sérfræðingarnir fara yfir
vísindaleg gögn og ef til vill hvetja til
þess að frekari rannsóknir verði
gerðar á þessum sjúkdómi, að sögn
Greg Hartl, talsmanns Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar (WHO).
Fundurinn í Genf er haldinn í kjölfar
nokkurra dauðsfalla á undanförnum
mánuðum, er hafa vakið áhyggjur af
því að aukin hætta sé á myndun blóð-
tappa í fótum af völdum hreyfing-
arleysis og hefts blóðstreymis þegar
setið er í þröngum flugsætum.
Ef slíkur blóðtappi berst til
lungnanna, hjartans eða heilans get-
ur hann stíflað æðar og reynst ban-
vænn. Hefur mikill málarekstur haf-
ist vegna þessa í Bretlandi og
Ástralíu og hótað er málssóknum
gegn flugfélögum.
Ræða
tengsl flug-
ferða og
blóðtappa
Genf. Reuters.