Morgunblaðið - 11.04.2001, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. APRÍL 2001 39
mfylkingin
gi á seinni
tíma jókst
gt. Í nóv-
sta skipti
ngarinnar,
ænir með
skiptar
ngarinnar
ra í stofn-
ru þeirrar
ynsamlegt
nauðsyn-
r tíma í að
lum. Það
m tíma til
ningu að
fuðu ekki
i að verða
arnar var
ákvörðun
fna form-
k.
fylkingar-
Morgun-
verið mis-
ax nýjan
tri-grænir
m.a. við að
Á sama
regin upp
ar væri á
sem væri
rtist Sam-
vopnum
ró heldur
Samfylk-
að stjórn-
og þá var
osinn for-
íma hafði
verið tals-
r, en hún
inni kosn-
mældist
% fylgi í
ar í fyrsta
ldist með
kosning-
Samfylk-
di verið að
ænna hef-
u tveimur
ænir verið
kingin.
hefur síð-
st á bilinu
fur fylgi
22%.
ylkingu
kki
hjá Gallup
hreyfingu
oðaði sér-
í síðasta
na fylgi en
m. Fram-
t þá með
í síðustu
mældist
6,8% í síð-
ur sagði í
að af þeim
Samfylk-
jósa hana
na og um
jósa aðra
ðust hafa
n í síðustu
að kjósa
græna og
að kjósa
s vegar og
.
rannsókn
eirra sem
1999 segj-
ast ætla að kjósa hann í dag. Þetta
hlutfall er 86% hjá vinstri-grænum.
Þorlákur skoðaði einnig hvernig
fylgi vinstri-grænna er samsett í
dag. Niðurstaða hans er sú að um
40% þess kemur frá þeim sem kusu
vinstri-græna í kosningunum 1999.
Tæplega 30% þess kemur frá þeim
sem kusu Samfylkinguna 1999.
Tæplega 20% þess koma frá þeim
sem kusu Framsóknarflokkinn 1999
og um 10% þess koma frá þeim sem
kusu Sjálfstæðisflokkinn í síðustu
kosningum. Með öðrum orðum kaus
tæplega helmingur þeirra sem lýsa
nú yfir stuðningi við vinstri-græna
Samfylkinguna eða Framsóknar-
flokkinn í síðustu kosningum.
Rétt er að ítreka að þessar tölur
eru byggðar á skoðanakönnun sem
gerð var í síðasta mánuði.
Meira fylgi en Alþýðu-
bandalagið hafði
Ýmsir hafa haldið því fram að
gamla Alþýðubandalagið sé endur-
borið í Vinstrihreyfingunni – grænu
framboði. Það er hins vegar nauð-
synlegt að hafa í huga að VG hefur
undanfarið verið að fá mun meira
fylgi en Alþýðubandalagið fékk á
sínum tíma. Alþýðubandalagið fékk
t.d. í kosningunum 1995 14,3% at-
kvæða. Þess ber þó að geta að Al-
þýðubandalagið fékk stundum mjög
góða útkomu í skoðanakönnunum
þó að það skilaði sér ekki til flokks-
ins í kosningum. Viðmælendur
blaðsins voru sammála um að
óraunhæft væri að gera ráð fyrir að
vinstri-grænir héldu til langframa
öllu því fylgi sem flokkurinn hefur
verið að fá að undanförnu.
Það er hins vegar augljóst mál að
vinstri-grænir hafa verið að fá fylgi
víðar að en frá gamla Alþýðubanda-
laginu. Flokkurinn fékk strax í upp-
hafi stuðning úr Kvennalistanum,
en nokkrar af fyrrverandi þingkon-
um flokksins gengu í flokkinn á
stofnfundi. Kristín Halldórsdóttir,
sem sat á þingi fyrir Kvennalistann,
var t.d. í efsta sæti flokksins á
Reykjanesi í alþingiskosningunum
1999.
Það er líka enginn vafi á því að
vinstri-grænir hafa verið að höggva
skörð í raðir framsóknarmanna,
sérstaklega á landsbyggðinni þar
sem Framsóknarflokkurinn hefur
lengi verið sterkur. Þetta kemur
raunar skýrt fram í rannsókn Þor-
láks Karlssonar.
Sumir stuðningsmenn Fram-
sóknarflokksins hafa talið að flokk-
urinn hafi færst of langt til hægri
undir forystu Halldórs Ásgrímsson-
ar. Þeir hafa verið óánægðir með
sum verk ríkisstjórnarinnar. Einnig
hefur verið óánægja í Framsóknar-
flokknum með áherslur formanns
flokksins í Evrópumálum. Þessi óá-
nægja braust fram á flokksþingi
Framsóknarflokksins fyrir nokkr-
um vikum. Nokkrir þingfulltrúar
skömmuðu Halldór Ásgrímsson,
sem svaraði fyrir sig með því að
gagnrýna vinstri-græna harðlega.
Hann kallaði flokkinn afturhald og
varaði framsóknarmenn við að láta
Steingrím J. hrekja sig af leið.
Gagnrýni Halldórs vakti tals-
verða athygli, kannski öðrum þræði
vegna þess að fram til þessa hefur
stefna vinstri-grænna ekki verið
gagnrýnd með jafn afgerandi hætti.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur fyrst og
fremst verið upptekinn við að gagn-
rýna Samfylkinguna. Þetta er að
sumu leyti skiljanlegt í ljósi þess að
samfylkingarmenn stefna ákveðið
að því að taka forystuna í íslenskum
stjórnmálum og velta sjálfstæðis-
mönnum úr valdastólunum. Stuðn-
ingsmenn Samfylkingarinnar segja
raunar að sjálfstæðismenn og ekki
síst Davíð Oddsson reyni að grafa
undan Samfylkingunni með því að
tala vel um vinstri-græna og Stein-
grím J.
Samfylkingarmenn hafa verið
hikandi við að gagnrýna vinstri-
græna þrátt fyrir að flokkarnir séu
að einhverju leyti í samkeppni um
fylgi. Ástæðan er m.a. sú að þrátt
fyrir allt stefna þessir flokkar að því
að mynda ríkisstjórn eftir næstu
kosningar og margir telja þess
vegna óskynsamlegt að vinstrimenn
séu að „klóra augun hver úr öðrum“.
Þeir eigi að sameinast um að gagn-
rýna ríkisstjórnina og koma henni
frá völdum. Um þetta eru reyndar
skiptar skoðanir innan Samfylking-
arinnar. Þar heyrast þær raddir að
það sé löngu tímabært að Samfylk-
ingin svari vinstri-grænum og sýni
kjósendum fram á „hvers lags aft-
urhald þessi flokkur er“ svo vitnað
sé til orða eins viðmælanda blaðsins.
Vinstri-grænir
lausir við fortíðina
Segja má að meðan Alþýðubanda-
lagið var og hét hafi flokkurinn oftar
en ekki logað af deilum um menn og
málefni. Mikill ágreiningur var um
utanríkismál og sjávarútvegsmál
svo dæmi séu tekin. Ástæðan fyrir
þessu var að nokkru leyti sú að inn-
an flokksins tókust á „vinstrimenn“
og „frjálslyndir jafnaðarmenn“, sem
í reynd áttu meira sameiginlegt með
krötum en þeim hluta Alþýðubanda-
lagsins sem stundum var kallað
„flokkseigendafélagið“.
Með þeirri uppstokkun sem orðið
hefur á vinstri væng stjórnmálanna
hefur orðið til flokkur sem er miklu
heilsteyptari en gamla Alþýðu-
bandalagið. Segja má að vinstri-
grænir séu lausir við drauga fortíð-
arinnar. Þar deila menn ekki um af-
stöðuna til NATO eða
Evrópusambandsins.
Samfylkingarmaður sem Morg-
unblaðið ræddi við sagði furðulegt
hvernig Steingrími J. hefði tekist að
draga upp þá mynd af Vinstrihreyf-
ingunni – grænu framboði að þar
væri á ferðinni heilsteyptur flokkur
sem hefði skýra stefnu í öllum mál-
um. Stefna flokksins væri ekki alls
skýr í ýmsum málum. Engu máli
virtist skipti fyrri afstaða Stein-
gríms J. til umdeildra mála eins og
stóriðju og kvótakerfisins. Hann
hefði t.d. á sínum tíma stutt upp-
byggingu stóriðju á landsbyggðinni
og hann hefði alla tíð stutt kvóta-
kerfið. Viðmælandi blaðsins benti á
að raunar væri bullandi ágreiningur
innan flokksins í sjávarútvegsmál-
um og afstaða Steingríms J. og Ög-
mundar Jónassonar til kvótakerfis-
ins væri mjög ólík.
Að mörgu leyti er Samfylkingin
hins vegar stöðugt að berjast við
fortíðina. Hún hefur alla tíð verið í
þeirri stöðu að þurfa að leita að
málamiðlun milli stuðningsmanna
Svavars Gestssonar í Alþýðubanda-
laginu og frjálslyndra jafnaðar-
manna eins og Ágústs Einarssonar.
Innan Samfylkingarinnar deila
menn um NATO, hvort flokkurinn
eigi að lýsa stuðningi við inngöngu
Íslands í ESB og hvort hann eigi að
styðja einkvæðingu ríkisstjórnar-
innar. Samfylkingin hefur t.d. ekki
treyst sér til að lýsa yfir stuðningi
við inngöngu Íslands í ESB eins og
Alþýðuflokkurinn gerði fyrir kosn-
ingarnar 1995. Afstaða flokksins til
varnarliðsins og NATO hefur einnig
verið óskýr í huga margra.
Flosi Eiríksson, oddviti Kópa-
vogslistans, kom inn á þetta nýlega í
pistli á kreml.is, en þar segir hann:
„Samfylkingunni hefur tekist
með undraverðum hætti að hrekja
frá sér fjölmenna stuðningshópa.
Ýmislegt kemur til, en utanríkismál
vega þar þungt. Einföld síbylja um
nauðsyn þess að ganga í Evrópu-
sambandið, og gagnrýnislaus stuðn-
ingur við allar aðgerðir NATO vega
þar þyngst.“
Æ fleiri alþýðubanda-
lagsmenn leita „heim“
Það vakti talsverða athygli þegar
Ragnar Arnalds, fyrrverandi for-
maður Alþýðubandalagsins, lýsti
því yfir að hann væri genginn til liðs
við vinstri-græna. Ragnar hafði,
eins og Svavar Gestsson, efasemdir
um að rétt væri að stefna að sameig-
inlegu framboði vinstrimanna í síð-
ustu kosningum. Hann sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að afstaðan til
Evrópusambandsins væri ein helsta
ástæðan fyrir því að hann hefði sagt
skilið við Samfylkinguna.
Segja má að stór hluti þeirra al-
þýðubandalagsmanna sem studdu
sjónarmið Svavars Gestssonar hafi
smám saman verið að hverfa yfir til
vinstri-grænna. Sumir gengu í
flokkinn strax fyrir alþingiskosn-
ingarnar vorið 1999. Aðrir ákváðu
að sjá til.
Einn viðmælandi blaðsins sem
gengið hefur til liðs við vinstri-
græna eftir að hafa stutt Samfylk-
inguna um tíma sagði að hann hefði
á sínum tíma ákveðið að gefa þessari
tilraun tækifæri. Sagt hefði verið við
þá sem voru með efasemdir um að
rétt væri að stefna að sameiginlegu
framboði að þeir yrðu að bíða eftir
því sem kæmi út úr málefnavinn-
unni. Ágreiningur hefði áfram verið
til staðar og þá hefði verið sagt að
menn ættu að bíða eftir stofnfund-
inum. Hann sagðist ekki sjá að nein
breyting hefði orðið. Samfylkingin
væri enn ósamstæður flokkur með
óskýra stefnu.
Stuðningsmenn Samfylkingar-
innar sem Morgunblaðið ræddi við
vísuðu því algerlega á bug að Sam-
fylkingin væri sundurlaus flokkur
með óljósa stefnu. Þingmenn flokks-
ins gerðu sér mæta vel grein fyrir
því að andstæðingar flokksins héldu
þessu ákaft fram og þess vegna
legðu forystumenn flokksins sig
fram um að ná samstöðu innan
hópsins. Samstaðan innan þing-
flokks Samfylkingarinnar væri
meiri en í öðrum þingflokkum. Það
væri vissulega rétt að menn hefðu
verið talsvert uppteknir af „upprun-
anum“ þ.e. hvort þeir kæmu úr
Kvennalistanum, Alþýðubandlaginu
eða Alþýðuflokknum, en þetta væri
breytt.
Viðmælendum blaðsins varð
nokkuð tíðrætt um forystumál
flokkanna. Mönnum bar saman um
að Steingrímur J. hefði „blómstrað“
sem formaður vinstri-grænna. Vel-
gengni flokksins væri að nokkru
leyti stuðningur við hann persónu-
lega.
Þegar verið var að ná samkomu-
lagi um Samfylkinguna var forystu-
leysi flokksins oft nefnt sem skýring
á því að illa gengi að afla honum
fylgis. Allgóð samstaða tókst um að
kjósa Össur Skarphéðinsson for-
mann Samfylkingarinnar á stofn-
fundi fyrir tæpu ári. Honum hefur
hins vegar ekki tekist að auka fylgi
flokksins. Hver sem skýringin er á
því má vera ljóst að Össur er um-
deildari stjórnmálamaður en Stein-
grímur.
Átök í sveitarstjórnar-
kosningum að ári?
Eftir rúmlega eitt ár fara fram
sveitarstjórnarkosningar. Fyrir síð-
ustu sveitarstjórnarkosningar, sem
haldnar voru 1998, buðu A-flokkanir
víðast hvar fram sameiginlega. Í
Hafnarfirði náðist ekki samkomulag
um framboð flokkanna og bauð Al-
þýðuflokkurinn fram í eigin nafni og
mátti þola mikinn ósigur í sínu
sterkasta vígi.
Óljóst er hvernig framboðsmál á
vinstri væng stjórnmálanna verða
leyst fyrir þessar kosningar, en lík-
legt þykir að í smærri sveitarfélög-
um kjósi menn að vinna saman eins
og þeir gerðu í síðustu kosningum.
Meiri spenna ríkir um hvað gerist í
stærstu sveitarfélögunum eins og
Reykjavík, Hafnarfirði og Akureyri.
Vinstri-grænir hafa sagt að þeir séu
að vinna að málefnaskrá og byrji
ekki að ræða um framboðsmál fyrr
en seinna í vor. Óformlegar þreif-
ingar eru þó hafnar í Reykjavík.
Viðmælendur Morgunblaðsins úr
röðum Samfylkingar og vinstri-
grænna töldu allar líkur á að þessir
flokkar myndu ná samkomulagi um
að standa saman að framboði R-
listans í Reykjavík. Það væri hins
vegar ekki endilega víst að það yrði
auðvelt að ná slíku samkomulagi.
Báðir flokkarnir teldu sig þurfa að
sýna ákveðinn styrk í samskiptum
hvor við annan.
Þess má geta að í byrjun þessa
mánaðar var samþykkt á félags-
fundi í Samfylkingunni í Hafnarfirði
að hefja undirbúning að því „að
velja framboðslista félagsins vegna
bæjarstjórnarkosninga næsta vor.“
Í ályktuninni er ekkert að finna um
hugsanlegt samstarf við aðra flokka
um framboðsmál.
Einn viðmælandi blaðsins sagði
að það mætti kannski lýsa samskipt-
um þessara flokka á þann hátt að
samfylkingarmenn væru vonsviknir
en vinstri-grænir hefðu ofmetnast
af góðu gengi í skoðanakönnunum.
jórflokkurinn
ifir góðu lífi
kosningar var gerð tilraun til að sameina vinstrimenn í einn stjórnmála-
aun tókst ekki og skoðanakannanir benda til að til hafi orðið tveir álíka
r á vinstri væng stjórnmálanna. Egill Ólafsson rekur þróunina og veltir
vers vegna vonir stuðningsmanna Samfylkingarinnar hafa ekki ræst.
Halldór Ásgrímsson,
formaður Framsókn-
arflokksins, gagnrýndi
vinstri-græna harðlega á
flokksþingi framsókn-
armanna. Skoð-
anakannanir sýna að
vinstri-grænir hafa verið
að höggva skörð í raðir
framsóknarmanna.
Margrét Frímanns-
dóttir barðist fyrir því
innan Alþýðubandalags-
ins að flokkurinn tæki
þátt í sameiginlegu
framboði. Hún var fyrir
síðustu kosningar skip-
aður talsmaður Sam-
fylkingarinnar og er nú
varaformaður flokksins.
Steingrímur J. Sigfús-
son hefur náð að efla
flokk vinstri-grænna en
flokkurinn nýtur yfir 20%
fylgis. Að margra mati
geta flokksmenn þakk-
að gott gengi öflugri for-
ystu Steingríms J.
Svavar Gestsson var tal-
inn ráða miklu um hvort
samkomulag tækist um
sameiginlegt framboð.
Hann tók ákvörðun um
að hætta þátttöku í
stjórnmálum. Mjög
margir stuðningsmenn
Svavars hafa gengið til
liðs við vinstri-græna.
Ögmundur Jónasson
gekk strax til liðs við
Steingrím J. þegar hann
sagði sig úr Alþýðu-
bandalaginu. Hann er
harður talsmaður þeirrar
vinstristefnu sem VG
stendur fyrir.
Össur Skarphéðinsson
var kosinn formaður
Samfylkingarinnar á
stofnfundi fyrir einu ári.
Honum hefur ekki enn
tekist að efla flokkinn
eins og stuðningsmenn
hans vonuðust eftir.


 !"#$
 %
& '
 '

()) *
)+  ) 









8 $ "
" 8 8     8 $ "
" 8 8     8 $ "


;
 

egol@mbl.is