Morgunblaðið - 24.07.2001, Blaðsíða 20

ERLENT
20 ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÓTTAST er að níutíu og þrír
hafi farist þegar sprenging
varð í ólöglegri kolanámu í
Jiangsu-héraði í Kína á sunnu-
dag. Í gær var búið að grafa 16
lík upp úr rústunum og óvíst
var um afdrif hinna 77. Björg-
unarmenn eru hins vegar
svartsýnir á að nokkur þeirra
muni finnast á lífi. Námunni
var lokað 15. júní síðastliðinn
vegna þess hve öryggismálum
þar var ábótavant, en eigand-
inn opnaði hana í leyfisleysi
þann fimmtánda júlí. Eigandi
námunnar hefur verið hand-
tekinn og bíður þess að verða
ákærður.
Kramnik
sigrar í
Dortmund
VLADIMÍR Kramnik sigraði á
einu sterkasta skákmóti ársins
í Dortmund á sunnudag. Úr-
slitaskákina háði hann við sam-
landa sinn, Rússann Alexander
Morozevich. Þetta er í sjötta
skipti sem Kramnik sigrar á
Dortmund skákmótinu en
hann hlaut 6½ vinning. Í öðru
sæti hafnaði Búlgarinn Veselín
Topalov, einnig með 6½ vinn-
ing en færri ELO stig. Heims-
meistari FIDE skáksambands-
ins, Viswanathan Anand lenti í
neðsta sæti á mótinu.
Engin hætta
á kjarnorku-
slysi
HOLLENSKT fyrirtæki sem
sér um að lyfta rússneska
kjarnorkukafbátnum Kúrsk af
hafsbotni segir enga hættu á
að kjarnaofnarnir tveir í bátn-
um muni springa. „Það er búið
að slökkva á ofnunum og það
er ómögulegt að þeir fari sjálf-
krafa af stað aftur,“ sagði tals-
maður fyrirtækisins. Norð-
menn hafa lýst áhyggjum
sínum yfir því að Rússar hafi
ekki gert neinar neyðaráætl-
anir sem gripið yrði til verði
slys á leiðinni til hafnar.
Stjórnvöld í Moskvu hafa hins
vegar sagt slíkar áhyggjur
með öllu tilhæfulausar. Í mesta
lagi muni smávegis af kjarn-
orkuúrgangi leka út, en ekki í
það miklu magni að skaði hljót-
ist af.
Mannskætt
úrhelli í
Pakistan
AÐ MINNSTA kosti 110 Pak-
istanar hafa látið lífið í flóðum
og aurskriðum í kjölfar mestu
rigninga í landinu í heila öld.
Vatnsflóð hafa rutt í burtu
heilu þorpunum og rafmagns-
og símalínur hafa víða rofnað.
Þorpið Dadhar í norð-vestur-
hluta landsins hvarf á auga-
bragði þegar flóðbylgja skall á
því í gær. Að minnsta kosti 65
þorpsbúar létu lífið. Flóðið
skar einnig í sundur alla vegi
og hafa björgunarmenn því
þurft að fara fótgangandi til að
koma hinum eftirlifandi til
bjargar. Veðurstofa landsins
spáði því að óveðrið myndi
ganga yfir á um það bil tuttugu
og fjórum klukkutímum.
STUTT
Tugir
farast í
námuslysi
BRESKA lögreglan
hefur nú verið beðin
að rannsaka fullyrð-
ingar þess efnis að
milljónir punda vanti
í sjóð sem rekinn var
af Jeffrey Archer lá-
varði, en Archer var
í síðustu viku dæmd-
ur í fjögurra ára
fangelsi fyrir mein-
særi. Sjóðurinn var
stofnaður til hjálpar
kúrdískum flótta-
mönnum í Bretlandi
sem voru fórnarlömb
árása Íraka í Persa-
flóastríðinu.
Það er fyrrverandi
varaformaður Íhaldsflokksins,
lafði Nicholson, sem hyggst
leggja fram formlega beiðni um
rannsókn við Scotland Yard og
deild bresku lögreglunnar sem
fjallar um alvarleg fjársvik. Haft
er eftir Nicholson á fréttavef
BBC að af þeim rúmlega 10
milljörðum króna, sem söfnuð-
ust undir stjórn Archer lávarð-
ar, hafi „nánast ekkert“ borist
Kúrdunum.
Meirihluti fjárins safnaðist á
tónleikum sem Archer skipu-
lagði á Wembley-leikvanginum í
London þar sem tónlistamenn-
irnir Paul Simon og Sting komu
fram og 50 milljónir manna víða
um heim sáu. Þá hét John Maj-
or, þáverandi forsætisráðherra,
einnig 1,5 milljarði króna úr rík-
issjóði til söfnunarinnar.
Hugsanlegt að Archer
missi aðalstignina
Lafði Nicholson, sem sagði sig
úr Íhaldsflokknum árið 1995 og
gekk til liðs við frjálslynda
demókrataflokkinn, segir að
nefnd sem rannsakar útgjöld
hins opinbera muni einnig rann-
saka þá fjárstyrki sem þáver-
andi ríkisstjórn veitti til söfn-
unar Archer. „Kúrdunum finnst
sem þeir hafi verið sviknir. For-
svarsmenn þeirra
komu á minn fund
og sögðu mér að
þeir hefðu nánast
ekki fengið neitt af
því fé sem þeim
hafði verið lofað.
Þeim hafði verið
talin trú um að þeir
ættu von á miklu
fjármagni sem hefði
getað hjálpað þeim
mikið,“ sagði Nich-
olson.
Forseti neðri
deildar breska
þingsins, Robin
Cook, staðfesti á
sunnudag að ríkis-
stjórnin áformi að gera laga-
breytingar sem gætu leitt til
þess að Archer lávarður missi
aðalstignina. Haft er eftir Cook
að hann vilji gera þá breytingu á
lögum að það verði ekki aðeins
þingmenn neðri deildar þingsins
sem missi sæti sitt á þinginu við
að hljóta dóm, heldur einnig
þingmenn lávarðadeildarinnar.
Fékk að fara í jarðarför
móður sinnar
Acher fékk sl. sunnudag leyfi
til að vera viðstaddur útför móð-
ur sinnar eftir að hafa eytt
tveimur sólarhringum í fangelsi.
Móðir Archers lést, 87 ára að
aldri, aðeins nokkrum dögum
áður en dómur var kveðinn upp í
máli sonar hennar. Lávarðurinn
var fluttur úr fangelsinu í hvít-
um sendiferðabíl með skyggðum
rúðum en fékk að ganga án
handjárna við hlið konu sinnar
að líkbrennsluhúsinu þar sem
útförin fór fram. Hann var flutt-
ur í fangelsið aftur að athöfn
lokinni.
Nú rannsakar Scotland Yard
jafnframt hvort vitnisburður
Mary Archer, eiginkonu Archer
lávarðar, í meiðyrðamáli hans
gegn The Daily Star kunni að
vera refsiverður.
London. AFP.
Jeffrey
Archer
Archer sakað-
ur um fjárdrátt
VLADIMÍR Pútín, forseti Rúss-
lands, sagði í gær að þeir George W.
Bush, Bandaríkjaforseti, hefðu náð
ákveðnum árangri á vettvangi af-
vopnunarmála á fundi þeirra í Genúa
um liðna helgi. Hvatti hann samn-
ingamenn Rússa til að nýta þann ár-
angur í komandi viðræðum. „Að sjálf-
sögðu var ekki um nein tímamót að
ræða,“ sagði Pútín, „en okkur miðar
vel áfram.“
Forsetarnir hafa ákveðið að hefja
viðræður um fækkun kjarnavopna og
munu áætlanir Bandaríkjamanna um
að koma upp eldflaugavarnarkerfi
verða á dagskrá viðræðnanna. „Okk-
ur finnst eðlilegt að þessi tvö málefni
verði rædd saman,“ sagði forsetinn.
Greiði komi greiða á móti
Talið er að með því að samþykkja
fækkun kjarnaodda vonist Bush til
þess að afstaða Rússa til eldflauga-
varnarkerfisins mildist, og að þeir
samþykki breytingar á gagneld-
flaugasamningnum frá 1972 (ABM)
sem kveður á um bann við slíkum
kerfum.
Það er mikilvægt fyrir Bush að
komandi viðræður gangi hratt fyrir
sig, þar sem tilraunir Bandaríkja-
manna verða komnar á það stig eftir
nokkra mánuði að þær brjóta í bága
við samninginn og þá þarf nýr samn-
ingur að vera tilbúinn. Bandaríkja-
menn hafa áður sagt að þeir muni
segja samningnum upp frekar en að
brjóta gegn ákvæðum hans. Bush og
ráðgjafar hans vonast því til þess að
samkomulag náist án þess að samn-
inganefndirnar dragist út í þras um
smáatriði. „Við höfum ekki áhuga á
því að endurtaka samningaviðræður
kalda stríðsins þar sem það tók fimm-
tán ár að ná samkomulagi,“ sagði
Condolezza Rice, aðalöryggisráðgjafi
Bush.
Bush og ráðgjafar hans hafa sagt
að markmið þeirra með viðræðunum
sé að ná samkomulagi, sem leiði til
þess að báðar þjóðirnar fækki kjarna-
oddum sínum og fái að þróa raunhæf
eldflaugavarnarkerfi. Það er hins
vegar ekki víst að Rússar líti sömu
augum á málið. Pútín hefur ekki við-
urkennt að hann muni samþykkja
breytingar á ABM samningnum gegn
því að fækkað verði í kjarnorku-
vopnabúrum landanna. Hann hefur
eingöngu lagt á það áherslu að fækka
verði árásareldflaugum, en sagði þó,
eins og áður segir, að málefni árásar-
og varnarvopna verði rædd í einu lagi.
Ekki allir sáttir í Washington
Bush sagði eftir fundinn í Genúa að
hann vildi breyta hugarfari í heimin-
um. „Við erum í raun að segja að
kalda stríðinu sé endanlega lokið.“
Ekki eru allir Bandaríkjamenn
jafnáhugasamir og Bush um fækkun
kjarnavopna. Yfirmaður kjarnorku-
herafla Bandaríkjanna sagði nýlega
við nefnd öldungadeildar Bandaríkja-
þings, að óráðlegt væri að kjarnorku-
vopnabúr landsins færi niður fyrir
3.500 kjarnaodda, en Pútín vill að rík-
in fækki oddunum niður í um 1.500.
Bandaríkin eiga nú um 7.000 odda
og Rússland um 6.500.
Bush og Pútin ákveða viðræður um
fækkun kjarnorkuvopna
Eldflaugavarnir
einnig ræddar
Moskva, Washington. AP, AFP.
Reuters
Vladimír Pútín, Rússlandsfor-
seti, hér til hægri á myndinni,
hlustar á George W. Bush,
Bandaríkjaforseta.
LEIÐTOGAR átta helstu iðnríkja
heims hétu því á fundi sínum í Genúa
um helgina að opna markaði þeirra
fyrir þróunarlöndum til að stuðla að
hagsæld í fátækustu ríkjum heims og
sögðust ætla að halda áfram alþjóða-
væðingunni þrátt fyrir mótmæli and-
stæðinga hennar. Samþykkt var að
draga úr umstanginu vegna leiðtoga-
fundanna, sem þykja orðnir of kostn-
aðarsamir, meðal annars vegna mikils
öryggisviðbúnaðar. Næsti fundur
verður haldinn á afskekktum ferða-
mannastað í Klettafjöllum í Kanada.
Í lokayfirlýsingu fundarins lofuðu
leiðtogarnir að takast á við fátæktina í
þróunarlöndunum með því að draga
úr viðskiptahindrunum og leita leiða
til að stuðla að hagsæld í Afríkuríkj-
um sunnan Sahara. Ráðgert er að
samþykkt verði ítarleg áætlun um að-
gerðir gegn fátæktinni á næsta leið-
togafundi iðnveldanna að ári. Áætlun-
in verður einnig rædd á fundi
Heimsviðskiptastofnunarinnar
(WTO) í Katar í nóvember.
Leiðtogarnir viðurkenndu að
ágreiningur væri um ýmis mál sem
rædd voru á fundinum, m.a. um hvort
staðfesta ætti Kyoto-bókunina um að-
gerðir til að draga úr losun gróður-
húsalofttegunda. Þeir lofuðu þó að
gera ráðstafanir til að vernda um-
hverfið.
Lítill árangur
Helstu dagblöð Bretlands, Frakk-
lands og fleiri Evrópuríkja voru á
einu máli um að lítill árangur hefði
náðst á leiðtogafundinum og að ber-
lega hefði komið í ljós að tilgangslaust
væri að halda slíka fundi árlega með
miklum tilkostnaði.
„Sannleikurinn er að þessar reglu-
legu samkomur eru ef til vill gagns-
minnsti og dýrasti þátturinn í ríkis-
erindrekstri nútímans og mesta
tímasóunin,“ sagði breska dagblaðið
The Daily Telegraph. „Þátttakend-
urnir hneigjast til að missa sjónar á
muninum á því sem þeir setja í yf-
irlýsingar sínar og því sem er að ger-
ast í raun. Sú hugmynd að orð í Genúa
breyti lífi Afríkubúa er skelfilegt
bull.“
George W. Bush Bandaríkjaforseti
og fleiri leiðtogar sögðu að þeir
myndu ekki leggja fundina niður
þrátt fyrir götuóeirðirnar sem hafa
fylgt slíkum fundahöldum síðustu
misseri. „Þeir sem segjast tala fyrir
hönd hinna fátæku, þeir sem halda
því fram að fátæku þjóðirnar hafi hag
af viðskiptahindrunum, hafa algjör-
lega rangt fyrir sér,“ sagði Bush.
Mikill tilkostnaður
Jean Chretien, forsætisráðherra
Kanada og gestgjafi næsta fundar,
viðurkenndi að umstangið vegna leið-
togafundanna væri orðið of mikið.
Ákveðið hefur verið að halda næsta
fund í kanadíska þorpinu Kananaskis
í Klettafjöllum til að torvelda fjöl-
menn mótmæli. Allt að níu hundruð
manns hafa verið í sendinefndum iðn-
veldanna á leiðtogafundunum en
næst verða þær takmarkaðar við 35
embættismenn.
Ítalska stjórnin áætlar að kostnað-
urinn af leiðtogafundinum í Genúa
hafi numið andvirði 14,5 milljarða
króna, m.a. vegna kostnaðarsamra
viðgerða á byggingum fyrir fundinn.
Öryggisviðbúnaðurinn kostaði 2,5
milljarða króna. Búist er við að
stjórnin leggi borginni til andvirði 4,5
milljarða króna til að standa straum
af kostnaði við hreinsun og viðgerðir
vegna skemmdarverka þúsunda
óeirðaseggja sem mótmæltu fundin-
um.
Um það bil 200 manns voru hand-
teknir í óeirðunum og um 60 þeirra
voru fluttir á sjúkrahús. Einn mót-
mælendanna var skotinn til bana og
rúmlega 430 urðu fyrir meiðslum í
átökunum.
Lofa að opna
markaði fyrir
þróunarlöndum
AP
Vegfarandi virðir fyrir sér brotna rúðu bankabyggingar í miðborg
Genúa. Mannlífið í borginni komst í eðlilegt horf í gær eftir miklar
óeirðir í tengslum við leiðtogafund iðnveldanna um helgina.
Ákveðið að draga úr umstanginu
vegna leiðtogafunda iðnveldanna
Genúa. AFP, AP.