Morgunblaðið - 24.07.2001, Blaðsíða 22

LISTIR
22 ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TILHLÖKKUN og eftirvænting
liggja í loftinu hjá krökkunum í
Strengjasveit Tónlistarskólans í
Reykjavík. Fyrir milligöngu sendi-
herra Íslands í Berlín, Ingimundar
Sigfússonar, hefur sveitinni verið
boðið að taka þátt í tónlistarhátíð-
inni Young Euro Classic sem fer
fram í Berlín nú í ágúst og er nú
haldin í annað sinn. Tólf tónleikar
verða haldnir á hátíðinni og leika þar
margar af bestu ungmennahljóm-
sveitum Evrópu. Á opnunartónleik-
unum leikur pólska hljómsveitin Sin-
fonietta Cracovia, en henni stjórnar
þekktasta tónskáld Pólverja í dag,
Krzysztof Penderecki.
Hátíðin fer fram í glæsilegum tón-
leikasal Konzerthaus am Gendarm-
enmarkt og verða tónleikar
Strengjasveitar Tónlistarskólans 17.
ágúst. Hátíðin er jafnframt tón-
smíðakeppni, því Berlínarborg veitir
um 450 þúsund króna verðlaun fyrir
besta tónverk núlifandi tónskálds
sem flutt verður á hátíðinni, og hafa
verðlaunin verið nefnd Evrópsku
tónskáldaverðlaunin.
Enginn vandi að halda
krökkunum við æfingar
Mark Reedman hefur verið
stjórnandi strengjasveitarinnar um
árabil og stjórnar sveitinni í þessari
ferð. „Við tökum þátt í hátíðinni sem
fulltrúar Íslands. Við ætlum líka að
taka þátt í tónsmíðakeppninni, því
bróðurpartur verkanna sem við
verðum með er saminn af þremur
kynslóðum íslenskra tónskálda sem
fædd eru á 20. öld. Fulltrúi yngstu
kynslóðarinnar er Stefán Arason, en
við flytjum nýtt verk eftir hann fyrir
píanó og strengjasveit sem heitir 10-
11. Ég tek það fram að nafnið hefur
ekkert með verslanir með sama
nafni að gera, heldur helgast nafn-
giftin af lengd verksins; – það tekur
um 10 til 11 mínútur í flutningi. Ann-
að verkið er Poemi eftir Hafliða
Hallgrímsson, fyrir fiðlu og
strengjasveit. Þetta verk er músík-
ölsk túlkun á þremur allegorískum
verkum eftir Marc Chagall; mynd-
um úr gamla testamentinu. Verkið
er í þremur þáttum, einum fyrir
hverja mynd. Sú fyrsta er Draumur
Jakobs, Fórn Ísaks er önnur myndin
og sú þriðja er Jakob berst við engl-
ana. Verk Hafliða hreppti Tónlist-
arverðlaun Norðurlandaráðs á sín-
um tíma. Þriðja verkið sem við
flytjum er Adagio eftir Magnús
Blöndal Jóhannsson. Að auki ætlum
við að flytja verk eftir Benjamin
Britten, Tilbrigði við stef eftir
Frank Bridge.“
Mark Reedman segir ekkert
vandamál að halda krökkunum inni
við æfingar þótt hásumar sé. „Við
byrjuðum að æfa í vor, áður en skól-
anum lauk, en krakkarnir leggja
ótúlega hart að sér við þetta.“ Sig-
rún Eðvaldsdóttir er einleikari í
Poemi eftir Hafliða Hallgrímsson,
en að sögn Marks var hún fyrsti
konsertmeistari strengjasveitarinn-
ar þegar hún var stofnuð í núverandi
mynd í byrjun níunda áratugarins.
„Það er því mjög gaman að hafa Sig-
rúnu með okkur núna,“ segir Mark
Reedman.
„Nú hlakkar maður
bara til“
Þau Ari Þór Vilhjálmsson, Ólöf
Kristjánsdóttir og Stefanía Ólafs-
dóttir eru öll félagar í Strengjasveit
Tónlistarskólans. Þetta er annað ár
Ólafar með hljómsveitinni en Stef-
anía og Ari Þór hafa verið lengur.
Þau voru öll að ljúka stúdentsprófi
frá Menntaskólanum við Hamrahlíð
í vor. Ferðin til Berlínar leggst vel í
þau, þrátt fyrir miklar æfingar. „Það
er erfitt að horfa fram á allar þessar
æfingar þegar maður er að byrja,“
segir Stefanía, „en nú er farið að
styttast svo í ferðina, að nú hlakkar
maður bara til.“ Ólöf tekur undir
þetta og segir æfingarnar geta orðið
leiðigjarnar til lengdar, en þó vel
þess virði. Æfingar til undirbúnings
tónleikunum í Berlín hófust eftir
áramót og hafa staðið í törnum síð-
an. Ólöf og Stefanía eru báðar í
vinnu í sumar, þannig að lítill tími
gefst til að njóta sumarsins. Ari Þór
var að ljúka prófi frá Tónlistarskól-
anum og stefnir á framhaldsnám í
haust. Fyrr í sumar lék hann með
Óperu Austurlands í Brúðkaupi Fíg-
arós, en annars er hann að undirbúa
sig fyrir framhaldsnámið í haust.
Hann og Stefanía ætla þó bæði að
taka þátt í hljómsveitarnámskeiði
Orkester Norden í Málmey í Svíþjóð
áður en þau fara til Berlínar. Ann-
ríkið vefst ekki fyrir þessu unga
fólki og Ólöf veit hvers vegna. „Því
meira sem maður hefur að gera, því
meiru kemur maður í verk. Maður
verður einfaldlega skipulagðari.“
„Annars er mjög góð stemmning í
hljómsveitinni,“ segir Stefanía, „við
þekkjumst orðið mjög vel og þetta
er mjög gaman.“ Þremenningarnir
hafa ekki farið áður í svona ferð með
hljómsveitinni, en öll hafa þau farið á
tónlistarnámskeið erlendis og í kór-
ferðalög. „Það er mikil hvatning í því
að fara í svona ferð,“ segir Stefanía.
„Við erum eina hljómsveitin af þessu
tagi hérna,“ segir Ari Þór, „og það
er mjög gaman að geta borið sig
saman við aðra og sjá sig í stærri
mynd.“
Flott verk hjá Stefáni
Það er ekki á hverjum degi að
nemendur í tónlistarskólum flytji
verk skólasystkina sinna, en Stefán
Arason, höfundur verksins 10-11,
lauk prófi úr tónfræðadeild Tónlist-
arskólans í vor. „Þetta er rosalega
flott verk,“ segir Ólöf, „þú orðaðir
þetta svo vel Ari, þú verður að segja
frá því.“ „Hann leikur sér mjög mik-
ið með effekta og áhrif; ekki mikið
um laglínur – kannski þó ein, sem
gengur í gegnum verkið,“ segir Ari
Þór. „Kaflarnir eru stuttir og mjög
grípandi og ég get ímyndað mér að
áheyrendur hlusti vel allan tímann,“
segir Stefanía, og ljóst er að það er
samdóma álit að mikið sé spunnið í
verk Stefáns. Ólöf segir það minna
hana þó svolítið á verk Hafliða,
Poemi, og Stefanía bætir við að hún
heyri þar líka áhrif frá Arvo Pärt.
„Mér finnst þetta bara eitt af flottari
verkum sem hafa komið úr tónfræði-
deildinni á síðustu árum,“ segir Ari
Þór, og við slíkt lof er engu að bæta.
Stefanía, Ólöf og Ari Þór eru sam-
mála um að það sé gaman að spila
með hljómsveitinni, en hvað stendur
uppúr? „Félagsskapurinn er frábær,
og svo þjappar það okkur líka saman
og skapar góða stemmningu þegar
við erum að vinna í svona törn,“ seg-
ir Stefanía. „Það sem stendur uppúr
hjá mér er þegar maður er að spila
skemmtileg verk á tónleikum, og
það gengur vel,“ segir Ólöf „og svo
eru það náttúrulega líka kaffipás-
urnar!“
Mikilvægt fyrir stöðu
Íslands að vera með
Ingimundur Sigfússon, sendi-
herra, hefur lagt mikla áherslu á að
fá Strengjasveit Tónlistarskólans í
Reykjavík til Berlínar. Ferðin hefur
ekki aðeins þýðingu fyrir hljómsveit-
ina, heldur einnig fyrir stöðu Íslands
í evrópskri menningarsamvinnu. Á
hátíðinni í Berlín koma fram bestu
hljómsveitir tónlistarháskóla álfunn-
ar og mikilvægt að geta kynnt ís-
lenska hljómsveit á meðal þeirra.
Áður en hljómsveitin heldur utan
heldur hún tónleika í Bústaðakirkju
annaðkvöld kl. 20.30. Á efnisskrá eru
verkin sem flutt verða á hátíðinni í
Berlín. Aðgangur að tónleikunum
verður ókeypis, en tekið verður við
frjálsum framlögum til styrktar
sveitinni.
„Mikilvægt að bera
sig saman við aðra“
Morgunblaðið/Þorkell
Ólöf Kristjánsdóttir, Ari Þór Vilhjálmsson og Stefanía Ólafsdóttir á æfingu í sal Tónlistarskólans í Reykjavík.
begga@mbl.is
Strengjasveit Tónlistar-
skólans í Reykjavík er
á leið til Berlínar til
þátttöku í alþjóðlegri
hátíð æskuhljómsveita.
Bergþóra Jónsdóttir
ræddi við stjórnanda
sveitarinnar, Mark
Reedman, og þrjú
ungmenni, Ara Þór
Vilhjálmsson, Ólöfu
Kristjánsdóttur fiðlu-
leikara og Stefaníu
Ólafsdóttur víóluleikara
um undirbúning
ferðarinnar, starfið í
hljómsveitinni og nýtt
og spennandi tónverk
eftir skólabróður þeirra.
OFT hafa fræðimenn reynt að skil-
greina hvers vegna leiknilist hljóð-
færaleiks virðist oft vera hreinn leik-
ur í höndum barna, sem í annan stað
getur tæknilega reynst öðrum ævi-
langt erfiði og í mörgum tilfellum ótil-
tækt með öllu. Því hefur verið haldið
fram, að engin mannleg athöfn sé eins
flókin og krefjandi í hraða og hljóð-
færaleikur. Það þykir nokkuð víst, að
hraði í „hugsun“ sé ein forsenda ár-
angurs í hljóðfæraleik, þó auðvitað
komi margt annað til með að hafa
áhrif á túlkun og mótun viðfangsefna,
enda hafa undrabörn oft ekki haft er-
indi sem erfiði, þegar „undrið“ er liðið
hjá og lífsbaráttan færist inn á svið
hins fullvaxta listamanns.
Á Sumartónleikunum við orgelið, í
Hallgrímskirkju sl. sunnudag, kom
fram ungur orgelleikari, að nafni Fel-
ix Hell (f. 1985) og lék á Klais orgel
kirkjunnar með þeim glæsibrag, að
nóg þætti að gert, að þar færi fullfær
og reyndur orgelleikari. Drengurinn
hóf tónleikana með fantasíu og fúgu í
g-moll, eftir J. S.Bach (BWV 542).
Fantasían er „improvisatorisk“ í gerð
og þó hún sé samin á öðrum tíma en
fúgan, sem er byggð á einhverju
skemmtilegasta fúgustefi meistarans,
eiga þessi tvö verk mjög vel saman.
Fúgan er bæði löng og erfið í flutningi
og í fáum orðum sagt, hreint ævintýri
að heyra drenginn leika þetta erfiða
verk. Sem millispil var sálmforleikur-
inn við O Mensch bewein dein Sünde
gross, mjög fallega mótaður, bæði í
leik og raddskipan. Þar eftir kom svo
D-dúr prelúdían og fúgan BWV 532,
sem einnig eru til sem sjálfstæð verk
og fúgan í tveimur gerðum. Fúgan er
skemmtilegur leiknileikur, sem hinn
ungi orgelleikari lék af miklum glæsi-
brag. Næst á efnisskránni voru verk
eftir Mendelssohn og það seinna,
fyrsta sónatan í op 65. Þarna gat að
heyra fallega tónlínur í stíl „ljóðs án
orða“ og svo krómatísk tilþrif, er allt
var með góðu skikki hjá hinum unga
snillingi.
Tokkata fyrir orgel 1994 eftir kvik-
myndatónskáldið Norbert Schneider
var næst á efnisskránni en tokkatan
er samin við kvikmyndina Sofandi
bróður. Þetta verk er sannkallað
„vivo furioso“, æðisgengið að allri
gerð og var hreint ótrúlegt í útfærslu
hins unga snillings. Til að létta undir
lék Felix Hell Kvöldfrið eftir Rhein-
berger (1839-1901), sem er tíundi
þáttur úr op. 156 en þessi Rheinberg-
er var sjálfur undrabarn og orðinn
orgelleikari í heimabæ sínum 7 ára að
aldri. Eftir hann liggja margvísleg
verk í rómantískum anda, sem á síð-
ari árum hafa verið tekin til flutnings,
enda vel gerð, þó ekki séu þau talin
vera frumleg.
Tónleikunum lauk hinn ungi snill-
ingur Felix Hell með prelúdíu og fúgu
eftir Franz Liszt sem byggð er á
nafnstefinu BACH. Þetta verk er
annað af stóru orgelverkum meistar-
ans, samið 1855, feikileg erfitt í flutn-
ingi og er ekki að orðlengja það, að
Felix Hell lék verkið með miklum
„bravúr“.
Það er hreint ótrúlegt, ekki aðeins
hvað snertir tækni heldur og fyrir
þroskaðan flutning hvað hinn ungi
Felix Hell hefur að gefa sem lista-
maður og eins og sagt var um Mozart,
þá hann settist við píanóið hafi hann
uppfært sig eins og fullvaxinn lista-
maður en svo kominn niður af píanó-
stólnum hafi áheyrendum birst aftur
barnið. Þannig var Felix Hell alvöru-
gefinn og fullorðinslegur við hljóðfær-
ið en kominn niður af orgelbekknum,
elskulegur og fallegur unglingur,
hreint undrandi og þakklátur fyrir
fagnaðarlæti kirkjugesta, sem fylltu
Hallgrímskirkju sl. sunnudagskvöld.
Fallegur unglingur,
alvörugefinn listamaður
TÓNLIST
H a l l g r í m s k i r k j a
Felix Hell lék á Klais orgel Hall-
grímskirkju verk eftir J.S.Bach,
Mendelssohn, Norbert Schneider,
Rheinberger og Liszt.
Sunnudagurinn 22. júlí, 2001.
Orgeltónleikar
Jón Ásgeirsson
 Á ÖÐRU plani er ljóðasafn
Pálma Arnar Guðmundssonar
(1949-1992). Einar Már tók
ljóðaúrvalið saman úr bókum
Pálma og skrifar jafnframt
inngang að bókinni. Þar segir
m.a.: „Ég vænti þess engu að
síður að þetta ljóðaúrval
spegli þann hugarheim sem
Pálmi Örn vann úr. Ljóðlist
Pálma er þó ekki nema í aðra
röndina heimild um hugar-
ástand. Ljóð hans eru um leið
ljóð á sínum eigin forsendum,
á öðru plani orða. Þau tjá að
hluta þá ringulreið sem með
köflum setti mark sitt á huga
hans. Sum þerira voru sprott-
in úr depurð þunglyndis en
svifu á vængjum ólgunnar.“
Auk inngangs Einars Más
eru í bókinni greinar um
skáldskap Pálma Arnar eftir
skáldin Sjón og Jóhann
Hjálmarsson.
Útgefandi er Mál og menn-
ing. Bókin er 148 bls., prentuð
í prentsmiðjunni Odda. Mál-
verk á kápu er eftir Pálma
Örn Guðmundsson en upp-
setningu kápu annaðist Anna
Cynthia Leplar. Verð: 1.990
kr.
Nýjar bækur