Morgunblaðið - 25.08.2001, Qupperneq 22

ERLENT
22 LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
JOSCHKA Fischer, utanrík-isráðherra Þýskalands,hefur að undanförnu gegntstóru hlutverki í friðarum-
leitunum í Mið-Austurlöndum, en
fyrir hans milligöngu hafa Yasser
Arafat, leiðtogi Palestínumanna,
og Shimon Peres, utanríkisráð-
herra Ísraels, meðal annars sam-
þykkt að hittast á fundi innan tíð-
ar.
Þessi árangur Fischers hefur
beint athyglinni að vaxandi hlut-
verki hans – og Þýskalands – í við-
leitni til að stilla til friðar fyrir
botni Miðjarðarhafs. Ljósmyndir
af Fischer prýddu forsíður margra
stórblaða á miðvikudag, í tengslum
við umfjöllun um væntanlegan
fund Arafats og Peresar, en starfs-
systkin hans í Bandaríkjunum og
öðrum Evrópuríkjum hafa hins
vegar lítil afskipti haft af þróun
mála í þessum heimshluta á und-
anförnum mánuðum.
„Við erum einungis að reyna að
leggja okkar af mörkum,“ sagði
Fischer í viðtali á þýsku sjónvarps-
stöðinni ZDF. Hann kvaðst þó
ekki hafa í hyggju að taka að sér
aðalhlutverkið við að miðla málum
milli Ísraela og Palestínumanna.
Nýtur trausts beggja aðila
Fortíð Fischers og ferill hans í
utanríkisráðherraembættinu gætu
eigi að síður gert hann einstaklega
vel til þess fallinn að taka að sér
lykilhlutverk við friðarumleitanir í
Mið-Austurlöndum.
Fischer, sem er fæddur árið
1948, var sem kunnugt er róttæk-
ur vinstrimaður á sínum yngri ár-
um. Um tvítugt gekk hann í bylt-
ingarsinnaða hreyfingu í Frank-
furt og gerðist eindreginn stuðn-
ingsmaður málstaðar Palestínu-
manna, sótti meira að segja þing
PLO. Á síðari hluta áttunda ára-
tugarins fjarlægðist hann hins veg-
ar byltingarsinnaða félaga sína og
gekk til liðs við græningja. Fischer
hefur ávallt talist til hófsamari
arms Græningjaflokksins og undir
forystu hans hefur flokkurinn tek-
ið ýmsum breytingum.
Þegar Fischer tók við embætti
utanríkisráðherra Þýskalands árið
1998 fylgdi hann áfram þeirri
stefnu að Þjóðverjar væru ásamt
Bandaríkjamönnum helstu banda-
menn Ísraela á alþjóðavettvangi.
Eftir sem áður hélt hann þó nán-
um tengslum við Palestínumenn.
Af þessum sökum hefur honum
tekist að vinna traust beggja aðila.
Fischer öðlaðist síðan trúverð-
ugleika sem milligöngumaður í
júní sl., þegar honum tókst á fund-
um með fulltrúum Ísraela og Pal-
estínumanna að afstýra því að
sprengjutilræði, sem varð 22 að
bana í Tel Aviv, leiddi til stigmögn-
unar átakanna.
„Hefur engu að tapa“
Á sama tíma og Bandaríkja-
stjórn virðist forðast að láta draga
sig inn í deilurnar fyrir botni Mið-
jarðarhafs hefur Fischer, fyrir
hönd Þýskalands, fest sig í sessi
sem milligöngumaður. Honum er
einnig talið til tekna að hafa ekki
tengst fyrri tilraunum til að koma
á friði.
„Gagnrýni á fjarveru Banda-
ríkjamanna fer vaxandi í Ísrael og
fjölmiðlarnir virðast líta á Fischer
sem bjargvættinn,“ segir í leiðara
Süddeutsche Zeitung. „Hann hefur
hlotið mikið lof og allir vonast til
að endi verði bundinn á átökin.
Hann hefur engu að tapa.“
Fyrrverandi bylt-
ingarsinni gerist
friðflytjandi
Joschka Fischer í
lykilhlutverki í
Mið-Austurlöndum
Reuters
Joschka Fischer (t.h.) og Ariel Sharon ræða við fréttamenn eftir fund
sinn í Jerúsalem fyrr í vikunni.
Berlín. AFP.
Í niðurstöðum rannsóknar vís-
indamannanna segir að að minnsta
kosti einn skjálfti að styrkleika 8,1 til
8,3 ætti þegar að hafa orðið á rúm-
lega tvö þúsund km. löngu skjálfta-
virku svæði við fjallgarðinn. Roger
Bilham, við Háskólann í Colorado í
Boulder, aðalhöfundur rannsóknar-
innar, segir að hann og samstarfs-
menn sínir hafi leitað að vísbending-
um um að skjálftaspenna, sem
myndast við fjöllin, hafi losnaði í
jarðskjálftum á undanförnum öldum.
„Því miður verður ekki undan því
vikist að komast að mjög slæmri nið-
urstöðu,“ sagði Bilham. „Við settum
okkur það markmið að útiloka þann
möguleika að einn eða fleiri stórir
löngu tímabærir jarðskjálftar í Him-
alaja verði alveg á næstunni, og okk-
ur hefur mistekist.“
Bilham sagði að ekki væri hægt að
spá nákvæmlega fyrir um hvenær
stórskjálfti yrði en búast mætti við
honum „mjög fljótlega“ í jarðfræði-
legum skilningi. Stórskjálftar eru
nauðsynlegir til að létta á spennunni
sem byggist upp á mótum tveggja
jarðskorpufleka en enginn slíkur
skjálfti hefur orðið á Himalajasvæð-
inu í um fimm hundruð ár.
Jarðskorpuflekinn sem Indland er
á rennur nú hægt og hægt undir As-
íuflekann, að sögn Bilhams, á um 1,8
metra hraða á öld. Þetta er orskök
þess að Himalaja-fjallgarðurinn reis
og er ástæða mikillar skjálftaspennu
meðfram fjallgarðinum. Nokkrir litl-
ir skjálftar á undanförnum 200 árum
hafi létt nokkru af spennunni á um
einum þriðja svæðisins.
Í samræmi við ríkjandi viðhorf
Robert L. Wesson, við Jarðfræði-
miðstöð Bandaríkjanna, sagði að nið-
urstöður Bilhams væru fyllilega í
samræmi við ríkjandi viðhorf um
hvað væri á seyði á Himalaja-svæð-
inu. Hann var einnig sammála því að
stórskjálfti á svæðinu gæti valdið gíf-
urlegu manntjóni.
„Mannfjöldi þarna hefur snarauk-
ist og byggingaraðferðir eru grun-
samlegar,“ sagði Wesson. „Þetta
þýðir að þegar mikill skjálfti ríður yf-
ir getur skapast virkilega slæmt
ástand.“ Hann sagði enn fremur að
þrátt fyrir miklar rannsóknir gætu
vísindamenn ekki sagt nákvæmlega
hvenær skjálfti yrði, „en við vitum að
þeir koma. Það gæti orðið á morgun
eða hinn eða kannski á næstu öld.“
Spá miklum jarðskjálfta
í Himalajafjöllum
Um 50 milljónir manna
gætu verið í hættu
Washington. AP.
GÍFURLEGUR jarðskjálfti að styrkleika átta á Richter eða meira mun lík-
lega verða meðfram jaðri Himalajafjallgarðsins í náinni framtíð og stafar
rúmlega 50 milljónum manna hætta af þessum sökum. Stórborgir í Indlandi,
Nepal, Pakistan, Bangladesh og Butan eru innan hættusvæðisins. Vísinda-
menn greindu frá þessu í tímaritinu Science í gær.
BANDARÍSKI þingmaðurinn Gary
Condit viðurkenndi í sjónvarpsvið-
tali á fimmtudagskvöld að hafa átt í
„mjög nánu“ sambandi við Chöndru
Levy, fyrrverandi lærling í Wash-
ington, en neitaði að hafa átt nokkra
aðild að hvarfi hennar fyrir nærri
fjórum mánuðum.
Lögreglan í Washington hefur
ekki fengið neinar vísbendingar að
ráði um það hvar Levy kann að vera
niður komin. Hefur rannsókn máls-
ins miðað hægt. Segir lögreglustjóri
að talsverðar líkur séu á að Levy
finnist aldrei.
Þetta var í fyrsta sinn sem Condit
ræddi opinberlega um málið, sem
vakið hefur gífurlega athygli í
Bandaríkjunum og víðar. Hann vék
sér undan spurningum um það
hvort samband hans við Levy hefði
verið kynferðislegt, og baðst ekki
afsökunar á tengslum sínum við
hana.
Condit hefur verið kvæntur í 34
ár og fulltrúadeildarþingmaður
demókrata í sjö kjörtímabil. Lög-
regla hefur hann ekki grunaðan um
beina aðild að hvarfi Levy. Í viðtal-
inu neitaði Condit einnig að hafa átt
í ástarsambandi við tvær aðrar kon-
ur sem hafa fullyrt opinberlega að
hafa átt ástarævintýri með þing-
manninum.
Reuters
Gary Condit í viðtali við Connie
Chung, fréttakonu ABC-sjón-
varpsstöðvarinnar.
Játar
„náið“
samband
Leitin að Levy
enn árangurslaus
Modesto í Kaliforníu. AP.
AP
GEORGE Speight, leiðtogi uppreisn-
armanna á Fiji-eyjum fer úr skónum
áður en hann stígur um borð í bát
sem flutti hann aftur í fangelsi á
eynni Nukulau í gær, eftir að hann
kom fyrir rétt í höfuðborginni Suva.
Speight fór þess á leit við réttinn að
verða látinn laus gegn tryggingu til
að geta verið viðstaddur atkvæða-
greiðslu í kjördæmi sínu, en í dag
hefjast á eyjunum fyrstu þingkosn-
ingarnar sem haldnar hafa verið síð-
an þjóðernissinnaðir uppreisnar-
menn hröktu kjörna ríkisstjórn frá
völdum.
Fyrrverandi forsætisráðherra
eyjanna, Mahendra Chaudry,
greiddi atkvæði í gær ásamt um 200
öðrum í sérstakri for-atkvæða-
greiðslu. Almenn atkvæðagreiðsla
hefst í dag, og standa kosningarnar í
viku til þess að tími gefist til að safna
saman atkvæðum allra íbúa eyjanna,
en Fiji-eyjar eru alls um 300.
Réttarhöldum yfir Speight og
tólf öðrum, er ákærðir hafa verið
fyrir landráð, var frestað fram á
næsta ár. Speight og félagar hans
steyptu Chaudry og stjórn hans af
stóli, en Chaudry var fyrsti for-
sætisráðherra eyjanna sem var af
indverskum uppruna. Minnihluti
íbúa Fiji er afkomendur indverskra
innflytjenda. Meirihlutinn er frum-
byggjar á eyjunum, og vildu upp-
reisnarmenn koma stjórnartaum-
unum aftur í hendur frumbyggja.
Speight er í framboði fyrir flokk
þjóðernissinna. Hann hefur verið í
fangelsi síðan í júlí í fyrra, þegar
uppreisn hans var brotin á bak aft-
ur. Samkvæmt lögum má hann fara
í framboð, vegna þess að hann hef-
ur hreint sakavottorð, jafnvel þótt
hann hafi verið ákærður fyrir land-
ráð og gæti hlotið dauðadóm.
Kosið á Fiji-eyjum