Morgunblaðið - 25.08.2001, Síða 38

MINNINGAR
38 LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Finnbogi Guð-mundur Lárus-
son fæddist í Vörum í
Garði á Suðurnesjum
8. október árið 1909.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Akraness 14.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Lárus Lárusson, f. í
Mörk í Laxárdal, 30.
okt. 1868, og Stef-
anía Ólafsdóttir, f. á
Kirkjuskarði í Laxár-
dal 30. nóv. 1874.
Systkini Finnboga
voru Sigríður, f. 14.
sept. 1898 í Sjávarborg , Skaga-
firði; Guðfinna, f. 29. nóv. 1901 í
Gerðum í Garði; Ólafur, f. 5. mars
1906 í Gerðum. Þau eru öll látin.
Finnbogi giftist árið 1950 Lóu
Fanneyju Jóhannsdóttur, f. 9. maí
1909, d. 25. mars 1995. Foreldrar
hennar voru Helga Guðríður Sig-
mundsdóttir og Jóhannes Guð-
mundsson, bóndi og kennari,
Teigi í Hvammssveit. Synir Fann-
eyjar og uppeldissynir Finnboga
eru: 1) Helgi Þorkelsson, vakt-
maður í Reykjavík, f. 5. des. 1938.
2) Reynir Bragason, fyrrv. bóndi á
Laugarbrekku, f. 2. jan. 1947,
kvæntur Jónasínu Oddsdóttur, f.
19. okt. 1946. Börn þeirra eru:
Fanney, f. 21. ágúst 1980, sam-
býlismaður Ingvar
Ragnarsson, f. 1.
ágúst 1979, barn
þeirra Stefnir Snær,
f. 3. nóv. 2000, þau
búa á Akranesi.
Finnbogi, f. 18. maí
1982, nemi á Akra-
nesi. Sonur Jónasínu
og uppeldissonur
Reynis, Oddur Þrá-
insson, rafeindavirki
í Reykjavík, f. 17.
janúar 1975.
Finnbogi fluttist
barnungur með for-
eldrum sínum að
Brekkubæ á Hellnum og ólst þar
upp. Hann hóf búskap á Laugar-
brekku á Hellnum í kringum 1936,
fyrst með foreldrum sínum og síð-
ar með eiginkonu sinni. Hann
stundaði landbúnað og sjósókn frá
Hellnum meðan heilsa og kraftar
leyfðu, ennfremur gegndi hann
ýmsum trúnaðarstörfum fyrir
sveit sína og kirkju sína á Helln-
um í tugi ára. Árið 1995 fluttust
þau hjónin til Hellissands og bjó
hann þar, en hafði búið í rúman
mánuð á dvalarheimilinu Höfða
Akranesi er hann lést.
Útför Finnboga fer fram frá
Hellnakirkju laugardaginn 25.
ágúst og hefst athöfnin klukkan
14.
Einn hinna fögru síðbúnu sumar-
daga sendi sína hinstu geisla móti
komandi nótt sólin, sem mild og hæg-
lát breiddi úr sér bak við jökulinn og
gaf okkur til kynna að lokið væri
göngu eins af þeim þúsundum daga
sem koma og fara og skilja eftir sig
spor í veginum endalausa sem enginn
veit hvar hófst, né hvar endar.
Við vitum jú eitt, að hvert manns-
spor er áfangi á langri leið að settu
marki sem við öll höfum séð í óljósum
hillingum lífsneistans sem býr í hvers
manns brjósti og með okkur var
kveiktur við upprisu ljóssins.
Finnboga, sem hér er minnst,
auðnaðist að lifa langan og farsælan
starfsdag sem lengi mun verða
minnst, því svo víða kom hann við
sögu á sinni löngu ævi. Ævi sem hefur
að geyma svo margbrotnar og ólíkar
lífsaðstæður, að erfitt er fyrir nútíma-
manninn að setja sig inn í það lífs-
mynstur sem viðgekkst snemma á
síðastliðinni öld og er í öllu falli svo
ótrúlega frábrugðið því lífsmynstri
sem við lifum eftir í dag. Þeir sem
þekktu Finnboga geta vitnað um
hvernig honum tókst snilldarlega að
aðlagast hinum hraðfara tíma og
setja sig inn í lífsmynstur nútíma-
mannsins. Finnbogi var fæddur að
Vörum í Garði á Suðurnesjum 8.
október 1909, sonur hjónanna Lárus-
ar Lárussonar og Stefaníu Ólafsdótt-
ur konu hans. Kornungur fluttist
hann ásamt foreldrum sínum og
þremur systkinum, fyrst að Búðum,
en þaðan að Brekkubæ á Hellnum en
Finnbogi Lárusson kaupmaður mun
þá hafa átt Brekkubæinn ásamt fleiri
jörðum vestra. Þarna býr fjölskyldan
uns þeir bræður Ólafur og Finnbogi
kaupa jörðina Laugarbrekku og
stofna þar nýbýli sem þeir nefndu
Laugarbrekku en áður hét þessi hjá-
leiga Hóll. Ólafur bróðir Finnboga fór
árið 1935 á vertíð suður til Sandgerðis
til að afla tekna fyrir nýbýlið en átti
ekki afturkvæmt því hann fórst í
fiskiróðri þennan vetur. Finnbogi
gafst ekki upp en hélt áfram upp-
byggingunni á Laugarbrekku með
aðstoð foreldra sinna sem gerðust nú
þreytt og lúin en stóðu af sér hret lífs-
ins til dauðadags. Til hans kemur þá
ráðskona, Lóa Fanney Jóhannesdótt-
ir, og gifta þau sig fljótlega. Hún átti
tvo syni, Helga og Reyni, og ólust
þeir báðir upp á Laugarbrekku.
Helgi fór snemma að heiman en
Reynir vann að búinu með fóstra sín-
um alla tíð uns hann kvæntist en eftir
það bjuggu Finnbogi og Fanney í
skjóli þeirra, byggt var nýtt íbúðar-
hús og jörðin stórbætt. Síðustu árin
bjuggu þau Fanney og Finnbogi á
Hellissandi og þar lést Fanney árið
1997. Finnbogi kaus að búa einn eftir
þetta en hann var alltaf heilsugóður
og kaus að sjá um sig sjálfur. Eftir að
hafa legið á Sjúkrahúsi Akraness í
nokkra daga var hann allur. Þannig
vildi hann sjálfur hafa hlutina, vera
sjálfstæður fram í andlátið.
Finnbogi var hann af lífsþrá og lífs-
gleði fram að hinsta degi. Aldrei hitti
maður hann öðruvísi en síglaðan og
bjartsýnan og alltaf sá hann björtu
hliðarnar á öllum málum þótt öðrum
fyndist syrta í álinn.
Saga einstakra og afskekktra
sveita var oft á tíðum baráttusaga
fólksins sem staðina byggðu og er
óhætt að setja Breiðavíkurhrepp í
þann flokk byggða. Sérdeilis voru það
þá samgöngumálin sem brunnu á
mönnum, því þau mál hafa jafnan ver-
ið sá þáttur sem hvað mestu réði um
hvar menn veldu sér fasta búsetu og
til þess að fylgja þeim málum eftir
þurfti enga venjulega menn sem gáf-
ust oft fljótt upp þegar stormurinn
var stöðugt í fangið. Finnbogi var
þeim einstöku hæfileikum búinn að
gefast aldrei upp og væri hægt að
nefna um það margar sögur. Það yrði
of langt mál að ætla sér að fara að
rekja sögu hans hvað varðaði þá
margvíslegu félagslegu þætti sem
hann fékkst við. Sérstaklega voru
honum kær málefni kirkjunnar og
safnaðarlíf almennt, enda á hann að
baki langa sögu hvað varðar þau mál.
Þáttur Finnboga í málefnum kirkju
og kirkjusöngs er kapítuli út af fyrir
sig og verður e.t.v. skráður síðar af
þeim sem þekkja þau mál betur en ég.
Það er vart sagt um Finnboga að
hann hafi verið víðförull um dagana
og á þann hátt lifað og hrærst í hinu
ólíka og fjölbreytta lífsmynstri sem
nútíminn býður upp á. Hinn þröngi
afmarkaði hringur nægði honum og
gaf honum þá lífsfyllingu sem við
lokaþáttinn reyndist honum nægur
við nýtt inntökupróf sem við eigum öll
eftir að fást við og reynist kannski
ekki svo auðvelt miðað við þá verald-
arvisku sem við þykjumst hafa aflað
okkur á skrautbúnum sviðum langrar
ævi.
Við fráfall Finnboga er stórt skarð
höggvið í mannlífsflóruna. Hann er
horfinn þessi síkviki öldungur með
bjarta og glaða yfirbragðið og skildi
eftir sig þegar hann fór þann lífs-
neista sem dugði til næsta dags.
Kristinn Kristjánsson.
„Sumt fólk heldur að við séum gerð
af holdi, blóði og beinum. Vísinda-
menn segja að við séum gerð af atóm-
um. En ég held að við séum gerð af
sögum. Þegar við deyjum, er það
þetta sem fólk man – lífssagan okkar
og sögurnar sem við sögðum.“
(Ruth Stotter.)
Þessi tilvitnun í Ruth Stotter á svo
sannarlega við um Finnboga vin okk-
ar. Hann elskaði að segja sögur og við
komum alltaf til með að muna bæði
lífssögu hans og sögurnar sem hann
sagði okkur. Bæði eigum við senni-
lega í frásögnum okkar af honum oft
eftir að minnast þess þegar hann
sagði: „Hef ég ekki sagt þér það?“ og
svo kom enn ein sagan af einhverju
sem gerst hafði á lífsleið hans. Og
hann var maður sem kunni þá list að
segja sögur og í gegnum þær fengum
við innsýn í lífið hér á Hellnum, og
víðar um land, eins og það var á árum
áður.
Kynni okkar af Finnboga hófust
árið 1990 þegar við komum í fyrsta
sinn að Brekkubæ. Þá vorum við ein-
ungis utanaðkomandi þátttakendur í
mannræktarmóti sem þar var haldið,
en strax næsta ár höfðu hlutirnir
breyst og við vorum orðnir aðilar í
hluthafahópi sem átti jörðina
Brekkubæ. Smátt og smátt jukust
kynni okkar en vinátta varð nánari og
meiri þegar við fluttum að Brekkubæ
á Hellnum vorið 1995.
Þá tók Finnbogi á móti okkur á
máta sem líður okkur seint úr minni.
Við stóðum í miðri kassahrúgu á
stofugólfinu þegar bankað var að dyr-
um. Fyrir utan stóð Finnbogi sem
sagðist vera kominn til að bjóða okk-
ur velkomin. Okkur fannst það felast í
orðum hans en hann sagðist vera bú-
inn að semja handa okkur ljóð og vildi
fá að flytja það. Við fórum inn í stofu
og Finnbogi stillti sér upp á miðju
gólfi innan um kassana, tók af sér
hattinn og dró upp blað úr skjalatösk-
unni. Við héldum að nú ætlaði hann
að lesa ljóðið, en hann söng við lagið
„Í birkilaut“:
Ég býð ykkur velkomin vinir í dag
í vinsælu sveitina mína
Guð gefi að gangi allt gott hér í hag
í sál ykkar sól megi skína.
Við Jökulinn fagran og flúðótta strönd
fýsti ykkur bústað að reisa
Ég veit að þið vinnið hér verkin mörg vönd
sem vel megi takast að leysa.
Ég óska ykkur heilla og hamingju nú
þið hljótið hér friðsæla daga
Guð ykkur leið og blessi hér bú
björt verði lífs ykkar saga.
Og á meðan hann söng fyrir okkur
sátum við í sófanum með tár rennandi
niður kinnarnar, snortin af þessum
hlýhug sem Finnbogi sýndi okkur. Í
ljóði hans speglaðist ekki bara vinátta
og velvild, heldur einnig hin einlæga
og sterka Guðstrú Finnboga og við
minnumst allra þeirra samtala sem
við áttum í gegnum síma að kvöldi til
sem lauk með kveðju hans: „Guð veri
með ykkur.“ Fyrsta veturinn í sveit-
inni þurftum við sem borgarbörn að
læra ýmislegt nýtt. Við lentum meðal
annars í því að fá mýs í kjallarann
sem við vildum eyða. Við keyptum
músagildru en kunnum svo ekkert
með hana að fara, svo það var Finn-
bogi sem kom og egndi fyrir okkur
gildruna við eldhúsborðið á Brekku-
bæ, setti í hana væna smjörklessu og
fór síðan með hana niður í kjallara.
Oft skrapp hann í heimsókn til að
ræða hin ýmsu mál, hringdi þegar
það var messað í Hellnakirkju,
fræddi okkur um málefni sveitarinn-
ar og ýmislegt fleira.
Seinna þegar við byggðum okkar
eigin íbúðarhús kom hann oft í heim-
sókn þangað, hafði gott eftirlit með
Gulla þegar hann var að slá með orfi
og ljá sem hann sjálfur hafði lánað
honum og því hvort snúrustaurarnir
sem Guðrún setti upp væru réttir eða
ekki. Hann hringdi gjarnan til að afla
frétta af fólkinu í samfélaginu, spyrj-
ast fyrir um framkvæmdir, hvort ein-
hverjir gestir væru í gistiheimilinu
eða til að ræða um vegaframkvæmd-
ir, bætta hafnaraðstöðu á Hellnum
eða önnur framfaramál í sveitinni.
Hann lét sig allt máli skipta og talaði
aldrei illa um nokkurn mann. Hans
höfuðmál var að byggja upp og bæta
aðstöðu fyrir íbúa í gamla Breiðuvík-
urhreppi. Finnboga var annt um
kirkjuna sína á Hellnum, enda þjón-
aði hann í sóknarnefnd hennar í yfir
sextíu ár. Hann orti ljóð og sálma, var
söngelskur og vildi oft enda pláss-
fundi á Hellnum með gömlum ung-
mennafélagssöng sem við hin gátum
ekki tekið undir því við kunnum ekki
textann en í honum kom fram hvatn-
ing Finnboga um samtakamátt og
samstarf að hverju málefni. Einhvern
tímann skrifaði Guðrún niður textann
sem er svona:
Vel er mætt til vinafundar
vel sé þeim er sjá og skilja
hvað vor eining mikils má
sjáið upptök sælla stunda
sjáið margra kraft og vilja
steypast fram sem straum í á.
Við vottum öllum aðstandendum
Finnboga samúð okkar og þökkum þá
gæfu að hafa fengið að kynnast hon-
um jafnnáið og við gerðum.
Guðrún og Guðlaugur
Bergmann
Sólbrekku, Hellnum.
Einn af mínum góðu og tryggu vin-
um, Finnbogi Lárusson, hefir nú lok-
ið sinni lífsgöngu, eftir farsæla og við-
burðaríka ævi. Vinátta okkar hefir nú
staðið nær 60 ár eða frá því er ég kom
hingað á Snæfellsnes. Hann var í
mínum huga traustur og hollur vinur
og munu fleiri en ég hafa þess orðið
aðnjótandi. Fúsleiki hans og áreiðan-
leiki ásamt fróðleik sem hann bjó yfir,
varð til þess að til hans leituðu margir
með sín efni og var ótrúlegt hve hann
gat liðsinnt þeim sem leituðu til hans.
Hann var mikill starfsmaður bæði
fyrir heimabyggð sína og sýsluna og
lá aldrei á liði sínu þegar einhvern
vanda var að leysa. Eftir að við kom-
umst í símasamband var það notað og
þau voru ekki svo fá símtölin milli
okkar og mörg á ég bréfin frá fyrstu
árum okkar kynna og öll segja þau
sína sögu um tryggð og sanna vin-
áttu. Heimili hans var alltaf opið þeim
sem að garði bar og kirkjunni vann
hann mikið og vel, var organisti
Hellnakirkju í fjölda ára, hugsaði um
hana og varðveitti eignir hennar.
Hann var í sambandi við marga
merka menn og þar sem annarstaðar
var hann dáður og virtur. Á manna-
mótum lagði hann sitt af mörkum til
að gera þau eftirminnileg og minnist
ég margs af þeim vettvangi. Eindreg-
inn sjálfstæðismaður og lagði lið efl-
ingu og vexti flokksins og framgangi
hans. Hann lagði sem sagt öllu því lið
sem hann hugði þjóðinni fyrir bestu.
Þótt aldur Finnboga væri orðinn
hár, kom andlát hans mér í opna
skjöldu. Ég var í sambandi við hann
örfáum dögum áður og var hann þá
hress og talaði um að heimsækja
æskustöðvarnar áður en haustaði og
auðvitað ætlaði hann í leiðinni að
heimsækja mig. Ég sagðist myndi
hringja til hans eftir tvo daga og gerði
það en þá svaraði síminn ekki. Reyndi
ég nokkrum sinnum, en náði í fólkið
hans sem sagði mér af snögglegum
veikindum hans og aqð engin von
værium bata. Eins og ég sagði í upp-
hafi var það fátt sem Finnbogi lét sig
ekki varða í viðgangi sveitarinnar og
sýslunnar og taldi þar mest um vert
að efla ríki Krists á meðal mannanna.
Hann var því tilbúinn í hinstu ferðina
og guðstraustið var alltaf efst í huga
hans og því veit ég að hann þarf ekki
að kvíða framtíðinni, sáttur við guð og
menn.
Oft heimsótti ég Finnboga og eins
hann mig meðan við áttum heimili og
forstöðu þeirra og er mikil birta í
huga mínum yfir þeim samskiptum.
Hann átti góðan lífsförunaut og mat
það að verðleikum.
Með þessum orðum kveð ég kæran
vin og þakka fyrir að hafa kynnst
honum og átt við hann mikil sam-
skipti á lífsleiðinni. Guð blessi hann
og minningarnar og þökk fyrir allt á
liðnum árum, kæri vinur.
Árni Helgason, Stykkishólmi.
Finnbogi G. Lárusson á Laugar-
brekku verður jarðsunginn í dag frá
Hellnakirkju, kirkjunni sem hann
þjónaði með sóma sem organisti og
sóknarnefndarmaður í áratugi.
Finnbogi mundi öll býli í Breiðu-
víkurhreppi í byggð frá Gufuskálum
að Búðum og ábúendur þeirra frá því
á þriðja áratug síðustu aldar. Hann
tók þátt í félagslegum aðgerðum íbúa
sveitarinnar við að mæta þjóðfélags-
legum breytingum og nýjum búskap-
arháttum. Þar skiptust á skin og
skúrir.
Ég kynntist Finnboga á sjötta tug
nýliðinnar aldar. Þá sat hann í
hreppsnefnd Breiðuvíkurhrepps.
Málefni þau sem hann beitti sér fyrir
þá og allar götur síðan voru fyrst og
fremst uppbygging Útnesvegar og
hafnarbætur. Þessi málefni leit Finn-
bogi á sem hagsmunamál fyrir utan-
vert Snæfellsnes eða það svæði sem
nú er sveitarfélagið Snæfellsbær.
Hann taldi að hafnarbætur á sunn-
anverðu Snæfellsnesi og góður vegur
fyrir Jökul myndu styrkja byggðirn-
ar á Hellissandi og í Ólafsvík jafnt og
á Arnarstapa og á Hellnum. Sú hefur
líka orðið raunin.
Finnbogi gladdist yfir þeim áföng-
um sem gerðir hafa verið og eflingu
byggðarinnar og taldi að sú framtíð-
arsýn sem hann hafði átt um blóm-
lega byggð sunnan undir Snæfells-
jökli væri aðeins „rétt handan við
hornið“. Hann átti mörg önnur
áhugamál en áðurnefnd, Finnbogi
var fylgdarmaður og vinur Jóhann-
esar Kjarval og tók sig upp frá
heyönnum og dvaldi með Kjarval um
daga og nætur á ferðalögum málar-
ans undir Jökli. Hann beitti sér fyrir
friðlýsingu á Bárðarlaug og var mikill
áhugamður um stofnun þjóðgarðs
hér við Snæfellsjökul. Hann fylgdist
vel með þróun og uppbyggingu ferða-
þjónustunnar. Margt mætti fleira
nefna af baráttu- og áhugamálum
þessa ágæta Jöklara.
Síðustu misserin beindist áhugi
Finnboga að því að setja á blöð þætti
um menn og málefni sem voru honum
í minni frá liðnum árum.
Nokkrum dögum áður en hann lést
talaði hann við mig í síma og sagðist
senda mér bráðlega sögupistil sem
hann væri með í undirbúningi að
skrifa niður. Þetta varð síðasta sam-
tal okkar. Ég er mjög ánægður með
það að vinur minn Finnbogi skyldi
vera með þessi orð á vörum þegar við
kvöddumst í síðasta sinn. Þannig
þekkti ég hann. Alltaf að ráðgera eða
undirbúa eitthvað til góðs eða fram-
fara.
Við Hrefna þökkum Finnboga fyr-
ir góð kynni og vottum aðstandend-
um samúð.
Skúli Alexandersson.
FINNBOGI G.
LÁRUSSON
MORGUNBLAÐIÐ tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar end-
urgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í Kringlunni
1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1, Akureyri. Þá er
enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569 1115) og í tölvupósti
(minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer höfundar/sendanda
fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við eina örk,
A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200 slög (um 25
dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð takmarkast við eitt
til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki
stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru birtar greinar
um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmælisfréttir ásamt
mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða tölvu-
sett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni.
Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað. Auðveld-
ust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í daglegu tali eru nefndar
DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin Word og Wordperfect einnig auð-
veld í úrvinnslu.
Birting afmælis- og
minningargreina