Morgunblaðið - 21.02.2002, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
NEMENDUR í grunnskólum á Ís-
landi voru 44.121 í október 2001 og
hafa ekki áður verið fleiri nem-
endur í skyldunámi á Íslandi. Um-
talsverð fjölgun er einnig á starfs-
fólki við kennslu frá árinu 2000.
Konur eru tæp 76% starfsfólks við
kennslu en aðeins 39% skólastjóra
eru konur. Þetta kemur m.a. fram í
samantekt Hagstofu Íslands á nem-
endum og starfsfólki í grunn-
skólum á landinu. Upplýsingum
var safnað í októbermánuði 2001.
Grunnskólanemum hefur fjölgað
um 477 frá haustinu 2000 og um
1.700 frá árinu 1998. Skýringin er
m.a. sú að stærri árgangar eru nú
að hefja grunnskólanám en eru að
ljúka grunnskóla. Einnig hafa fleiri
flust til landsins en frá því und-
anfarin ár og börnum á grunn-
skólaaldri í landinu því fjölgað
vegna þessa.
79,8% starfsfólks við kennslu
eru með kennsluréttindi
Starfsmönnum við kennslu í
grunnskólum á Íslandi hefur fjölg-
að jafnhliða fjölgun nemenda. Þeir
voru tæplega 4.500 í október 2001
og hefur því fjölgað um 262, eða
um 6,2%, frá árinu áður. Kenn-
urum með kennsluréttindi hefur
fjölgað um 167, eða 4,8%, frá fyrra
ári. Kennurum án kennsluréttinda
hefur fjölgað hlutfallslega meira,
eða um 11,7%, alls um 95 manns.
Alls eru 3.586 kennarar með
kennsluréttindi starfandi í grunn-
skólum landsins. Þeir eru 79,8%
alls starfsfólks við kennslu en voru
80,8% haustið 2000. Kennurum
með kennsluréttindi hefur fjölgað
á öllum landsvæðum nema á Vest-
fjörðum, þar sem fækkaði um einn.
Hlutfallsleg fjölgun er mest á Suð-
urnesjum, eða um 7,1% og á höf-
uðborgarsvæðinu utan Reykjavík-
ur hefur þeim fjölgað um 6,7%.
Kennurum án kennsluréttinda hef-
ur einnig fjölgað á öllum land-
svæðum nema á Norðurlandi
vestra, þar sem þeim fækkaði um
þrjá. Enn er hlutfall kennara sem
hafa kennsluréttindi hærra á höf-
uðborgarsvæðinu en á landsbyggð-
inni. Alls hafa tæplega 90% kenn-
ara á höfuðborgarsvæðinu
kennsluréttindi en færri en 80%
kennara á öðrum landsvæðum að
Suðurlandi undanskildu, þar sem
tæp 83% kennara hafa kennslurétt-
indi.
Konur eru tæp 76% starfsfólks
við kennslu og hefur hlutfallið
hækkað lítillega undanfarin ár.
Haustið 1998 voru konur 74%
starfsfólks við kennslu. Haustið
2001 voru konur 78% kennara, 63%
aðstoðarskólastjóra og 39% skóla-
stjóra.
Alls starfa 193 grunnskólar á
þessu skólaári og hefur fjölgað um
þrjá frá árinu áður. Fjölmennasti
skólinn samkvæmt samantekt Hag-
stofunnar er Varmárskóli í Mos-
fellsbæ með 862 nemendur. Fjöl-
mennasti skólinn í Reykjavík er
Rimaskóli með 801 nemanda.
Alls eru 92% grunnskóla einsetn-
ir eða 178 grunnskólar. Sk
eru einsetnir að hluta eru
en þá geta a.m.k. 75% bekk
ardeilda byrjað skóladagin
sama tíma. Tveir skólar er
setnir, báðir í Reykjavík. E
um skólum hefur fjölgað u
tvísetnum skólum fækkað
frá haustinu 2000.
Nemendum í grunnskólu
uðborgarsvæðinu utan Rey
ur hefur fjölgað mest frá fy
eða um 2,2%, sem er þó mi
un en undanfarin ár. Neme
fjölgaði einnig í Reykjavík
urnesjum, Vesturlandi og
landi eystra. Nemendum fæ
hins vegar mest á Vestfjör
um 5,1%, en innan við 1% í
landshlutum.
Tæplega 16% (15,8%) sta
við kennslu haustið 2000 st
ekki kennslustörf á grunns
stigi haustið 2001. Brottfal
skólaáranna 1999 og 2000
16,3%. Brottfallið er hlutfa
meira meðal þeirra sem ha
kennsluréttindi og meðal þ
sem eru í hlutastarfi. Um þ
ungur þeirra sem höfðu ek
kennsluréttindi haustið 20
ekki aftur til kennslu haus
Tæp 12% réttindakennara

 

  
 
 


  


  


 


 
 !  "# 


$%&"
'


$"

 (  (  )
"  )
%  * 
 + ,+ -+ .+ /+ 0+ 1+ 2+ 3+ 4+ ,++5



 
@ 
Nemendur í skyld
hafa aldrei verið f
Alls hefur 1.201
barn í grunn-
skólum á Íslandi
erlent móðurmál
JÓN Elvar Guðmundssonlögfræðingur segir mikinnvafa leika á um hvort rík-isskattstjóri hafi heimildir
til að gefa út skattmat en í því sé að
finna ákvörðun um skattstofn.
Samkvæmt stjórnarskrá landsins
fari Alþingi með skattlagningar-
vald. Hann segir hugsanlegt að sú
lagagrein sem ríkisskattstjóri vísar
í sé andstæð stjórnarskrá.
Í 40. grein stjórnarskrár Íslands
segir: „Engan skatt má á leggja á
né breyta né af taka nema með lög-
um.“ Þetta þýðir að einungis Al-
þingi getur tekið ákvörðun um að
leggja á skatta. Ráðherrar eða
embættismenn hafa ekki vald til að
ákveða skatta.
Í um 20 ár hefur ríkisskattstjóri
hins vegar tekið ákvörðun um
skattlagningu hlunninda, svo sem
bifreiðahlunninda, fatnaðar, fæðis
og fleira. Nýlega tók ríkisskatt-
stjóri ákvörðun um skattmat fyrir
árið 2002, en það má m.a. finna á
heimasíðu embættisins. Þar segir
að ákvörðun um skattmat sé tekin á
grundvelli 116. greinar laga um
tekju- og eignaskatt, en þar segir:
„Ríkisskattstjóri skal árlega gefa
út reglur um mat á hlunnindum,
sbr. 7. gr., og öðrum tekjum og frá-
drætti sem meta þarf til verðs sam-
kvæmt lögum þessum.“
Jón Elvar, sem skrifaði lokarit-
gerð í lögfræði um skattlagningu
hlunninda, sagði að þetta ákvæði
116. gr. tekjuskattslaganna hefði
komið inn í lögin fyrir alllöngu þeg-
ar menn gerðu almennt ekki sömu
kröfu um formfestu í skattlagningu
og nú væri gert. Hæstiréttur hefði
t.d. í nokkrum dómum komist að
þeirri niðurstöðu að heimildir þar
sem stjórnvöld höfðu svigrúm til að
ákveða skatta brytu gegn stjórnar-
skrá.
„Ég tel að ef þessi grein tekju-
skattslaganna er túlkuð þannig að
hún veiti ríkisskattstjóra heimildir
til að gera það sem hann gerir í dag,
þá lít ég svo á að hún sé andstæð
stjórnarskránni,“ sagði Jón Elvar.
Hann sagðist hins vegar ekki
efast um að skattstjóra væri t.d.
heimilt að gefa út bifreiðaskrá sem
væri byggð á upplýsingum um verð
frá bifreiðaumboðunum. Slík skrá
væri ekki byggð á mati skattstjóra.
Annað mál væri hins vegar þegar
ríkisskattstjóri tæki ákvörðun um
að 20% af verði bifreiðar ætti að
fela í sér skattstofn, sbr. nýlegt
skattmat. Þar væri einfaldlega um
ákvörðun um skattstofn að ræða og
slíka heimild hefði skattstjó
Jón Elvar sagði að rö
skattstjóra hefðu verið a
matið þyrfti að vera svei
svo það væri hægt að að
breyttum aðstæðum. Hin
hefði skattmatið í reynd
tölulega litlum breytingum
um árin. Skattalögin sjálf h
ur á móti breyst mun
skattmatið.
„Þetta mál snýst ekki um
þægilegt fyrir skattyfirvöl
frekar um öryggi almennin
ig að skattstjóri sé ekki
fram í sjálfstæðri skatt
sagði Jón Elvar.
Matið byggt á meg
reglu í lögum
Indriði H. Þorláksson rí
stjóri sagði að í lögunu
ákveðið hvað væru skattst
lögum og reglugerðum er
þá meginreglu að þegar ek
það að ræða að tekjur séu
skuli miða við markaðsv
gangverð hverju sinna. Sk
gerir í raun og veru ekki a
að kveða nánar á um hvern
gangverð skuli fundið þeg
verð liggur ekki ljóst fyrir.
raun ekki verið að ákveða h
Jón Elvar Guðmundsson lögfræðingur um skat
Efast um að skat
standist stjórnaTVÆR ÞJÓÐIR?
LÆSTIR Í HRINGIÐU OFBELDIS
OG HEFNDARÞORSTA
Hæstiréttur í Ísrael fyrirskipaði ífyrradag að niðurrif Ísraels-hers á húsum Palestínumanna
á Gaza skyldi stöðvað. Ísraelsher hefur
iðulega látið til skarar skríða með því
að brjóta niður hús og hefur þeim rök-
um verið beitt að leyniskyttur hafi leit-
að þar skjóls.
Íbúar húsanna, sem átti að rífa,
kærðu fyrirætlunina og nutu til þess
fulltingis Muhammads Barakehs, ísr-
aelsks þingmanns, sem er af arabísku
bergi brotinn. Rétturinn fyrirskipaði
að aðgerðir skyldu stöðvaðar þar til
fjallað hefði verið um málið, en vitna-
leiðslur munu fara fram síðar í vikunni.
Þessi úrskurður réttarins hlýtur að
vekja menn til umhugsunar um þá at-
burðarás, sem átt hefur sér stað fyrir
botni Miðjarðarhafs undanfarin miss-
eri. Það er næsta fátítt að leitað sé til
ísraelskra dómstóla vegna athafna Ísr-
aelshers á herteknu svæðunum, en um
leið og það er gert grípa þeir í taumana
og gefur það til kynna að reglur rétt-
arríkisins séu ekki alltaf í hávegum
hafðar í aðgerðum Ísraelshers.
Ariel Sharon, forsætisráðherra Ísr-
aels, byggði kosningabaráttu sína á lof-
orðum um öryggi og frið. Í valdatíð
hans hafa Ísraelar og Palestínumenn
hins vegar læst inni í vítahring ofbeldis
og hefndarþorsta.
Nýjasta ákvörðun Sharons er að
samþykkja nýja áætlun um aðgerðir.
Árásir Ísraela á höfuðstöðvar Yassers
Arafats, leiðtoga Palestínumanna, á
Gaza og í Ramallah þar sem hann hefur
verið í nokkurs konar stofufangelsi frá
því fyrir áramót, eru forsmekkurinn að
henni. Í árásinni féllu 15 Palestínu-
menn, þar af 12 lögreglumenn.
Hin nýja stefna mun án efa gleðja
harðlínumenn í stjórn Sharons, sem
hafa hvatt til harðari aðgerða. Hún er
hins vegar vonbrigði fyrir þau hófsömu
öfl, sem vilja að gengið verði til frið-
arviðræðna að nýju.
Engum blöðum er um það að fletta að
Sharon hefur misreiknað sig hafi ætlun
hans verið að brjóta Palestínumenn á
bak aftur og þreyta til uppgjafar með
linnulausum árásum. Við hverja árás
Ísraela eykst mótstaða Palestínu-
manna. Óánægja með aðgerðir Sharons
er að verða sýnilegri meðal Ísraela.
Shimon Peres, utanríkisráðherra
Ísraels, hefur vakið mikla athygli með
þeim orðum sínum að friðarferlið, sem
kennt hefur verið við Ósló og færði
honum Nóbelsverðlaun, hefði verið
gallað frá upphafi vegna þess að hefjast
hefði átt handa á því að stofna palest-
ínskt ríki. „Nú höfum við komist að því
að við sjálfstjórn hefur staða Palestínu-
manna versnað frá því sem áður var,“
sagði hann í ræðu, sem greint var frá í
fréttum í gær. „Við verðum að veita
þeim jafnan rétt, jafna viðurkenningu.
Við getum ekki stjórnað lífi þeirra og
hagkerfi.“ Hann sagði að koma hefði
mátt í veg fyrir miklar þjáningar með
því að stofna palestínskt ríki og bætti
við að Palestínumenn myndu aldrei
semja um frið við Ísrael nema pólitísk
lausn á málum þeirra væri í sjónmáli.
Peres hefur undanfarið unnið að frið-
aráætlun með Ahmed Quereia, forseta
palestínska þingsins. Sharon hefur
þegar hafnað þessari áætlun og dæmt
hana óraunhæfa. Það hefur ekki sýnt
sig að aðgerðir Sharons séu sérstak-
lega raunhæfar og nú er kominn tími til
að taka í taumana. Í þeim efnum hlýtur
samfélag þjóðanna að horfa til Banda-
ríkjamanna, sem einir hafa þau áhrif og
vald, sem þarf til að stöðva ofbeldið í
Mið-Austurlöndum. Það verður ekki
auðvelt, en núverandi ástand er óvið-
unandi.
Í desembermánuði árið 1996 skrifaðiMagnús L. Sveinsson, formaður
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur,
forystugrein í VR-blaðið, sem er afar
athyglisverð í ljósi þeirra umræðna,
sem fram hafa farið hér á síðum Morg-
unblaðsins að undanförnu um mismun á
lífeyrisréttindum opinberra starfs-
manna og almennra launþega.
Í forystugreininni, sem nefndist
„Tvær þjóðir í einu landi?“, fjallaði
Magnús L. Sveinsson um frumvarp,
sem þáverandi fjármálaráðherra hafði
lagt fram um lífeyrisréttindi starfs-
manna ríkisins og sagði: „Ljóst er að
með þessu frumvarpi er mörkuð póli-
tísk stefna um þróun lífeyrisréttinda
landsmanna í framtíðinni. Hér er um
byltingarkenndar breytingar að ræða.
Framlag ríkisins er hækkað úr 6% í
11,5% eða nærri tvöfaldað, en framlag
launþega verður óbreytt, 4%. Samtals
verður því iðgjaldið til lífeyrissjóðs rík-
isstarfsmanna 15,5% af öllum launum í
stað 10% af dagvinnulaunum áður. ...
Samkvæmt frumvarpinu er um gríðar-
lega mikil réttindi að ræða umfram það,
sem hægt hefur verið að veita í al-
menna lífeyrissjóðakerfinu miðað við
10% iðgjald. Sem dæmi tryggir þetta
allt að 68% betri eftirlaun en þekkist í
almenna lífeyrissjóðakerfinu.“
Síðan sagði Magnús L. Sveinsson í
þessari framsýnu grein 1996: „Eins og
sést af þessu er hróplegt bil á milli þess
lífeyrisréttar, sem launþegar á hinum
almenna vinnumarkaði hafa og þess,
sem stjórnarfrumvarpið gerir ráð fyrir,
að ríkisstarfsmenn eigi að njóta. ... Því
verður ekki trúað að það sé meining
hennar (þ.e. ríkisstjórnar) að skipta
eigi þjóðinni í tvær fylkingar. Annars
vegar séu ríkisstarfsmenn, sem njóti
lífeyrisréttinda sem svarar 15,5% af
launum og hins vegar launþegar á hin-
um almenna vinnumarkaði, sem njóta
lífeyrisréttinda, sem svarar til aðeins
10% af launum.“
Í Morgunblaðinu í gær birtist grein
eftir Sigurð T. Sigurðsson, formann
Verkamannafélagsins Hlífar, um þetta
mál, þar sem hann segir: „Þessu órétt-
læti verður að linna. Stjórnvöld verða
að gera sér grein fyrir að þau eru að
misnota skattpeninga landsmanna, sem
fólk innan Alþýðusambands Íslands
greiðir engu síður en opinberir starfs-
menn.“
Þessir tveir verkalýðsforingjar hafa
rétt fyrir sér. Sú mismunun, sem er
orðin á lífeyrisréttindum opinberra
starfsmanna og almennra launþega er
óþolandi. Hverjar eru tillögur stjórn-
málamannanna, sem hafa innsiglað
þetta kerfi, til þess að bæta úr þessum
órétti?