Morgunblaðið - 23.05.2002, Blaðsíða 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í BANKASTRÆTI rís ekkert
lengur undir nafni – nema núllið er
heiti örleikrits dagsins sem eins og
nafnið bendir til
verður sent út
beint frá „Núll-
inu“, almenn-
ingssalerninu
neðst í Banka-
stræti. Höfundur
er Benóný Ægis-
son og myndlist-
armaður sýning-
arinnar er
Bryndís Erla
Hjálmarsdóttir. „Nafn verksins er
hugleiðing um meintan dauða mið-
bæjarins,“ segir Benóný. „Í Banka-
stræti er ekki lengur neinn banki. Í
Kvosinni eru flestallir íbúarnir
fluttir burt og því á þar enginn
rætur, einungis erindi. Á almenn-
ingssalerni kemur fólk með ákveð-
in erindi en ekki til að blanda geði
þó það gæti e.t.v. neyðst til þess ef
erindi þess rekast á. Þetta er fjór-
vítt verk sem hægt er að skoða frá
karl- og kvenhlið, úr lofti og innan
úr höfðinu á sér.“
Leikarar eru Steinunn Knúts-
dóttir, Jóna Guðrún Jónsdóttir,
Björgvin Franz Gíslason og Ólafur
Guðmundsson. Leikstjóri er Harpa
Arnardóttir.
Leikurinn hefst að vanda stund-
víslega kl. 17.05 í dag og verður
sendur beint út í þættinum Víðsjá
á Rás 1.
Örleikrit á Rás 1
á Listahátíð
Engar
rætur, að-
eins erindi
Benóný
Ægisson
LISTHÖNNUÐURINN Stein-
unn Bergsteinsdóttir er öðru fremur
þekkt fyrir framúrskarandi textíl-
verk. Starfaði sem slíkur um árabil
og hélt nokkrar sýningar, einkum
beindist athyglin að peysum hennar,
sem var látlaus en íðilfögur gerð.
Hef naumast séð fegurri flíkur upp á
rammíslenzka vísu nema ef vera
skyldi þær sem Hulda Jósefsdóttir
prjónaði á líkum tíma og báru af á
sýningum heima sem erlendis. En
einhvern veginn fékk slík framleiðsla
ekki nægilegan byr á heimaslóðum,
baklandið ekkert frekar en um svo
margt annað gæfulegt af svipuðu
tagi, sem átti heima við hlið hágæða-
vöru í kauphúsum heimsins. Margra
ára markaðssetning sem er skilyrði
slíkrar fremdar á alþjóðavettvangi
naut hvorki skilnings né hafði hinn
minnsta forgang í þjóðfélaginu. Jafn
illa farið að hlutunum á því sviði og
nýtingu forðabúrsins kringum land-
ið, skammtímahyggja á oddinum
eins og lengstum áður.
Fyrir fórnarlömb þessa rangsn-
úna hugsunarferlis var ráðið að snúa
sér að almennu brauðstriti, og ein-
hverjir hljóta að muna eftir veiting-
unum í Búmannsklukkunni í Torf-
unni, svo og kaffitárum á Lauga-
veginum, en þar var einnig gengið að
hlutunum á þjóðlegan máta, alúð og
listfengi.
Lítið hef ég séð af athöfnum Stein-
unnar á sviði hönnunar um langt ára-
bil, en svo fékk ég boð á sýningu í
Þjóðmenningarhúsinu og var fljótur
þangað. Á veggjum kaffistofu hanga
16 málverk, flest lítil að flatarmáli.
Mest hugleiðingar um fiðraðan vor-
boðann, Lóur í túni, sem snyrtilega
er raðað í óskilgreint rými úti í guðs
grænni náttúrunni, svo og jarðelda.
Hér er heiðarlega staðið að verki og
auðséð er ánægjan sem gerandinn
hefur haft af iðju sinni, telst þó al-
langt frá þeirri undiröldu átaka sem
voru aðal textílverkanna fyrrum. En
svo uppgötvaði halur textílverk
frammi í sölubás og satt að segja
varpaði hann öndinni léttar með allri
virðingu fyrir skiliríunum. Sjöl
skreytt íslenzku letri úr handritun-
um, húfur, vettlingar og kannski sitt-
hvað fleira, alltsaman auganu hátíð.
Vonandi vísir að blóðríkum átökum á
heimavelli, og svo sakar ekki að
hantéra pensla og litaspjald inn á
milli, sköpunarverkinu til dýrðar og
sálinni til upphafningar.
Lóur í túni
MYNDLIST
Þjóðmenningarhúsið/kaffistofa
Opið alla daga á tíma Þjóðmenning-
arhússins. Út mánuðinn. Aðgangur
ókeypis.
MÁLVERK
STEINUNN BERGSTEINSDÓTTIR
Vorboðar II, olía á striga.
Bragi Ásgeirsson
LISTASAFN Sigurjóns Ólafsson-
ar efnir til nýstárlegrar sýningar í
samvinnu við Listahátíð. Í safninu
verða sýnd ellefu verk eftir Sig-
urjón Ólafsson, allt konumyndir.
Jafnframt hafa ellefu skáldkonur
verið fengnar til að yrkja ljóð –
hver um sitt verk. Skáldkonurnar
ellefu flytja ljóð sín við opnun sýn-
ingarinnar í kvöld kl. 20.00, en eft-
ir kvöldið í kvöld, verða ljóðin flutt
af geisladiski. Sýningarstjórar eru
Birgitta Spur og Ásdís Þórhalls-
dóttir.
Að sögn Ásdísar varð hugmynd-
in að sýningunni til í fyrrasumar.
„Hún fæddist hérna í góða veðr-
inu úti í Laugarnesi, innan um
styttur Sigurjóns,“ segir Ásdís.
„Ég var að vinna hérna og Birgitta
spurði mig hvort mér dytti ekki
eitthvað í hug fyrir framtíðina, og
þannig spannst þessi hugmynd.
Sigurjón gerði svo margar myndir
af konum og tileinkaðar
konum – þetta var við-
fangsefni sem hann
fékkst mikið við,
ásamt öðru.“ Þær
Birgitta og Ásdís
völdu fyrst ellefu
verk á sýn-
inguna, og svo
ellefu skáldkon-
ur sem þær
langaði til að fá
með í verkefnið.
„Þegar við vor-
um búnar að fá
samþykki skáld-
kvennanna, þá röð-
uðum við Birgitta
verkunum á þær.
Þetta er svolítið eins og stefnumót
– ég myndi kannski ekki alveg
kalla það „blind date“ en þó óvænt
stefnumót. Þegar ég fékk textana
til yfirlestrar fékk ég hroll niður
eftir bakinu, því þeir voru svo
kraftmiklir og munúðarfullir,
og ljóst að stefnumótið
hafði haft mikil áhrif á
þær allar og kveikt í
þeim. Sýningin verð-
ur mjög falleg, mik-
ill kraftur í henni
og andstæður sem
toga sterkt hver í
aðra.“ Skáld-
konurnar ellefu
eru þær Guð-
rún Eva Mín-
ervu-
dóttir, Fríða Á. Sigurðardóttir,
Þórunn Valdimarsdóttir, Kristín
Ómarsdóttir, Vilborg Dagbjarts-
dóttir, Linda Vilhjálmsdóttir, El-
ísabet K. Jökulsdótt-
ir, Ingibjörg Har-
aldsdóttir, Sig-
urbjörg
Þrastardóttir,
Margrét Lóa
Jónsdóttir og
Vigdís Gríms-
dóttir.
„Þær fengu al-
gerlega frjálsar
hendur og engin fyr-
irmæli frá okkur. Verk
Sigurjóns eru frá ýmsum
tímum á ferli hans og ólík
innbyrðis, og skáldkon-
urnar eru líka ólíkar og
á ólíkum aldri. Það eina
sem sagt var við þær
var: Þetta er myndin þín.
Þannig höfðu þær algjört
frelsi innan þess ramma
sem verk Sigurjóns skapaði
þeim.“
Myndskreytt sýningarskrá
í vasabroti hefur verið gefin út,
og þar er að finna öll ljóðin,
myndir af konum Sigurjóns, auk
æviágripa skáldkvennanna og
myndhöggvarans. Geisladiskurinn
með upplestri skáldkvennanna og
textum sýningarskrárinnar verður
einnig til sölu í safninu.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
er opið alla daga nema mánudaga
milli kl. 14.00 og 17.00, en sýn-
ingin, sem er liður í dagskrá
Listahátíðar í Reykjavík, stendur
til 30. júní.
Konan – Maddama, kerling, fröken, frú –
Myndverk og ljóð í Listasafni Sigurjóns Ólafssonar
Stefnumót kvenna
í orði og formi
Kona, eftir Sigurjón Ólafsson, unnin í tré árið 1980.
FRAKKAR notuðu orðið flâneur
og flâner yfir þá tegund manna og
hátterni þeirra sem eigruðu um
stræti og torg í leit að engu og öllu.
Eins og sjá má er það dregið af nor-
rænu sögninni að flana, en merkingin
hefur skolast til í aldanna rás svo
réttara væri að þýða það sem flandur
og flandrara. Þekktastur slíkra
manna var án efa nítjándu aldar
skáldið Baudelaire, sem margir telja
fyrstan manna til að uppgötva æv-
intýri og skapandi dulúð stórborgar-
lífsins.
Arnarr Þorri Jónsson, sem lést úr
krabbameini fyrir réttu ári, langt
fyrir aldur fram, var slíkur flandrari.
Hann átti það jafnframt sammerkt
með skáldinu fyrrnefnda að gleyma
sér yfir umhverfinu, fegurð gatnanna
og framboðinu af varningi í gluggum
rótgróinna verslana. Að dæma af lýs-
ingum Gests frænda hans Guð-
mundssonar var Þorri einnig dándi
sem hafði gaman af að koma fólki á
óvart með óvenjulegum og stílsækn-
um klæðaburði. Hann átti safn af
óvenjulegum og margbreytilegum
fatnaði fyrir hvert tækifæri.
Það ætti að rifja upp fyrir okkur að
það var einmitt Baudelaire sem
fyrstur skilgreindi dándimanninn.
Dandy, sagði hann, er sá sem alltaf
kemur öðrum á óvart en lætur þó
engan raska ró sinni. Og Þorri kunni
bersýnilega þá list að láta athafnirn-
ar tala máli sínu og velja það úr um-
hverfinu sem brá skýrustu ljósi á af-
stöðu hans til tilverunnar. Þetta
virðist hafa verið hans leið til að flétta
saman líf og list.
Fyrir þann sem ratar inn í Gallerí
Skugga við Hverfisgötu ljúkast upp
sérkennilegir heimar ríkidæmis sem
skín sökum þess að það varðveitir
einhvern part af þeim sem safnaði
því. Ómerkilegt kits á borð við mál-
aða brjóstmynd af Elvis Presley, eða
Hollywoodklisjur í formi reifara af
skiptiborði fornbókasalanna öðlast
þannig allt annað og aukið gildi í því
samhengi sem Þorri bjó hlutunum.
Ofan á það andrúmsloft saknaðar
sem óhjákvæmilega ríkir yfir saman-
safni hans leggst sú eftirsjá eftir liðn-
um tíma sem hlýtur að hitta hvern
þann sem upplifði endurlausn æsk-
unnar á sjötta og sjöunda áratugn-
um. Það var tími sakleysis og mikilla
væntinga áður en unglingamenning-
in tók að útrýma allri annarri menn-
ingu sem hún taldi varða veg sinn til
heimsvæðingar. Það er sérkennilegt
að hugsa til þess að einungis rúmur
mánuður skildi að sviplegt fráfall
þessa skarpskyggna miðbæjar-
flandrara og hörmuleg örlög Carlo
Giuliani, sem féll fyrir byssukúlum
óeirðalögreglunnar í Genúu. Ef til
vill má eygja í örskotsævi beggja
teikn um endurnýjunarmátt síþenkj-
andi æsku sem ekki lætur sér allt fyr-
ir brjósti brenni, síst þegar í hlut eiga
ósvikin mannleg gildi.
Frá hinni athyglisverðu minningarsýningu um Arnarr Þorra Jónsson.
Halldór Björn Runólfsson
Samansafn
flandrarans
MYNDLIST
Gallerí Skuggi, Hverfisgötu 39
Til 2. júní. Opið þriðjudaga til sunnudaga
frá kl. 13–17.
PERSÓNULEGIR MUNIR
ARNARR ÞORRI JÓNSSON
ÞESSI saga gerist árið 1951 í litla
bænum Lawson í Kaliforníu. Þar
segir af handritshöfundi í Hollywood
sem finnst í fjöruborðinu. Hann man
ekki nafn sitt og hefur enga hug-
mynd um hvers vegna hann er
staddur þarna. Fólkið í bænum tek-
ur honum sem Luc, týndri hetju,
sem er kominn aftur heim úr stríð-
inu.
Þessi kvikmynd hefði alveg eins
geta verið gerð árið 1951. Í stað
Frank Capra er það nafni hans
Darabont sem leikstýrir The Majes-
tic. Í stað Jimmy Stewart er það
nafni hans Jim Carrey sem fer með
aðalhlutverkið. Myndræn útfærsla
er líka alveg í stíl við þennan gullald-
artíma Hollywood. Þannig að ætlun-
in var án efa að gera mynd í stíl þess-
ara gömlu góðu kvikmynda þar sem
allt var svo gott og fallegt, og það
tekst býsna vel. Þannig er það í þess-
ari mynd; bros á bros ofan, allir svo
góðir og skilningsríkir – nema auð-
vitað fúli karlinn sem aðalhetjan seg-
ir til syndanna – samvinna og sam-
staða bæjarbúa er með eindæmum
og lífið gengur sinn vanagang.
Það er fínt að gera mynd í anda
Frank Capra, og Darabont og Carr-
ey eru vissulega verðugir fulltrúar
Hollywood til að taka það verkefni að
sér. Þeir hafa fengið með sér hóp
fínna leikara (þar telst Laurie Hol-
den í aðalkvenhlutverkinu ekki með)
og tæknimanna til að takast sem
best upp. En það sem vantar hér er
almennilegt handrit. Þetta er hrein-
lega langdregin og tíðindalaus mynd.
Fallið er ofan í þá gryfju að hefja upp
í æðsta veldi bandaríska menningu;
kvikmyndir og djasstónlist.
Og þótt Frank Capra hafi haft
margt gott til málanna að leggja til
samfélagsumfjöllunar á sínum tíma,
þá er fólk ekki jafneinfalt og saklaust
og þá og það verður að virða við
áhorfendur nútímans.
Eftir stendur að myndin er hylling
til bandarískrar sögu og menningar,
já, ósvikin föðurlandsástarjátning.
Of löng, of væmin, of einfeldingsleg.
Ást á föðurlandinu
KVIKMYNDIR
Sambíóin Álfabakka og
Snorrabraut
Leikstjórn: Frank Darabont. Handrit:
Michael Sloane. Kvikmyndataka: Davis
Tattersall. Aðalhlutverk: Jim Carrey,
Martin Landau, Laurie Holden, Bob Bal-
aban, Ron Rifkin, Gerry Black og Susan
Willis. 152 mín. USA. Warner Bros.
2001.
THE MAJESTIC Hildur Loftsdóttir