Morgunblaðið - 20.06.2002, Qupperneq 32

UMRÆÐAN
32 FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Kíktu inn á bílaland.is
ÞAÐ hefur verið
vont að vera Íslend-
ingur síðustu vikuna
eða svo. Ekki það að í
stjórnmálalegu tilliti
hafi verið hægt að
hrópa húrra fyrir rík-
isstjórninni og ráð-
stöfunum hennar til
þessa – en síðasta vika
var óvenju slæm. Áður
hafði ég verið miður
mín vegna ESB-
rifrildisins og fárán-
legum sandkassaleik
forsætisráðherra og
utanríkisráðherra.
Þar var almannafé sól-
undað í skýrslur og
kannanir sem voru til þess eins að
rugla fólk í ríminu og draga úr
tiltrú manna á viðurkenndum
stofnunum eins og hagfræðistofn-
un. En síðasta vika var alslæm og
var hápunktur lágkúru íslenskra
stjórnvalda.
Davíð Oddsson, sem einhverra
hluta vegna hefur tekist að halda
völdum á Íslandi í á annan áratug,
hefur algerlega gengið fram af
mér. Hann veður uppi og honum
virðist ekkert vera heilagt. Flestir
þekkja aðdraganda heimsóknar
forseta Kína og þeirra aðgerða sem
gripið var til okkur til verndar. Þar
líkti Davíð Falun Dafa iðkendum
við fótboltabullur og hryðjuverka-
menn sem yrði að hafa stjórn á.
Engum hefði dottið í hug að mót-
mæla því þegar Bretar hindra
vondar bullur í að fara á milli
landa. Ægileg dæmi þess að ein-
hver þessara leikfiminga hafi stigið
á tána á lögreglu-
mönnum úti í heimi
voru dregin fram til
þess að réttlæta að-
gerðirnar – sem allir
sjá að voru ekkert
annað en undirlægju-
háttur gagnvart Kín-
verjum.
Til þess að leggja
áherslu á mál sitt fór
Davíð í gamla saman-
burðarleikinn hvað
allt sé stærst og mest
á Íslandi. Það að við
ætluðum að hleypa inn
400 leikfimiiðkendum
væri eins og að
Bandaríkjamenn
hleyptu inn 400.000 slíkum. Þá er
líklega best að benda Davíð á það
að fyrir framan Stjórnarráðið, mið-
vikudaginn 12. júní, voru 30 ís-
lenskir mótmælendur eða eins og
30.000 manns hefðu mætt til að
mótmæla í Bandaríkjunum. Föstu-
daginn 14. júní gengu rúmlega
2.000 manns frá Austurvelli og
mótmæltu sem samsvarar 2 millj-
ónum manna í Washington. Hluti
mótmælendanna vildi sækja Davíð
heim í Stjórnarráðið og má ætla að
þeir hafi verið 500 eða 500.000 á
bandaríska vísu. Eru þetta ekki
skýr skilaboð um framhaldið?
Davíð skilur ekkert í því hvernig
fólki dettur í hug að þvælast þetta
land úr landi til þess að mótmæla
Kínaforseta. Þetta sé ýtið fólk og
eigi greinilega nóg af peningum.
Hann leyfir sér að gera grín að því
fólki sem fer í mótmælasvelti vegna
aðgerða íslenskra stjórnvalda. Tel-
ur það undarlegt að fólk svelti sig í
landi þar sem matargerð er ann-
áluð. Þessi ummæli minna á það
sem franska drottningin sagði fyrir
rúmum 200 árum: „Fyrst fólkið á
ekki brauð, af hverju fær það sér
ekki bara kökur?“ Davíð Oddsson
kallar síðan rúmlega 600 nafn-
greinda Íslendinga gapandi froðu-
snakka og fólk, sem allir eru löngu
hættir að taka mark á, sökum þess
að það mótmæli öllu án þess að
hafa hundsvit á málavöxtum.
Ég get ekki séð annað en að
valdatími Davíðs Oddssonar sé að
kveldi kominn. Áður en hann fer
krefst ég þess að hann biðji mig og
aðra froðusnakka og leikfimiiðk-
endur afsökunar á ummælum sín-
um. Hann hefur ekkert leyfi til
þess að tala til mín eða annarra
með þessum hætti á meðan hann er
í klæðum forsætisráðherra. Þá á
hann að tala fyrir munn þjóðarinn-
ar og það er augljóst að svo er ekki.
Enn alvarlegri eru niðrandi um-
mæli hans um fólk sem kemur frá
ríki þar sem aftökur, pyntingar og
skerðing tjáningarfrelsis eru dag-
legt brauð. Það má ljóst vera að
Davíð Oddsson er ekki hæfur til
þess að gegna því embætti sem
honum hefur verið trúað fyrir alltof
lengi. Má ég benda honum á að
taka því eins og maður og segja af
sér.
Drottinn blessi
föðurland vort…
Grímur
Atlason
Mótmæli
Ég get ekki séð annað,
segir Grímur Atlason,
en að valdatími
Davíðs Oddssonar sé
að kveldi kominn.
Höfundur er verkefnisstjóri hjá
Félagsþjónustunni í Reykjavík.
FYRIR tæpu ári
voru stofnuð samtökin
Landsbyggðin lifi. Í
samþykktum þeirra
kemur fram að stefnt er
að því að mynda öflug
landssamtök félaga og
áhugamannahópa sem
hafa það að markmiði
að efla og styrkja ein-
stakar byggðir og
byggðarlög á þann hátt
sem best verður við
komið á hverjum stað.
Á Norðurlöndunum
hafa um alllangt skeið
starfað framfarafélög
áhugafólks vítt og breitt
um hinar dreifðu
byggðir. Þessi íslensku samtök –
Landsbyggðin lifi – eiga sér fyrir-
myndir á öllum hinum Norðurlönd-
unum. Þau hafa myndað öflug lands-
samtök í Danmörku, Noregi, Svíþjóð
og Finnlandi. Í Svíþjóð halda samtök-
in – Hele Sverige skal leva – reglu-
bundið fjölsótt landsþing sem er
stefnumarkandi og ráðgefandi fyrir
byggðafélögin, en þar eiga um 600 fé-
lög fulltrúa. Fyrir nokkrum árum var
íslenskum fulltrúa tvívegis boðið að
sitja byggðaþing Svía og þar voru
einnig staddir fulltrúar hinna Norð-
urlandanna. Þá gekkst framkvæmda-
stjóri sænsku samtakanna fyrir að
stofna sameiginlegu samtökin – Hele
Norden skal leva (HNL). Þar sem
ekki voru þá til hliðstæð landssamtök
hér á landi var þátttaka frá Íslandi
bundin við einstaklinga.
Undanfarin fimm ár hefur Fríða
Vala Ásbjörnsdóttir kennari tekið
virkan þátt í HNL og jafnframt unnið
að því að mynda hreyf-
ingu áhugafólks á þessu
sviði. Þau störf hafa nú
borið þann árangur að
nokkur áhugamanna-
félög hafa verið stofnuð
og fleiri slík eru í und-
irbúningi.
Eins og segir hér að
framan náðist sá áfangi
í fyrra að stofnuð voru á
Akureyri samtök þess-
ara félaga með nafninu
Landsbyggðin lifi
(LBL). Þeim voru sett
lög og kjörin stjórn. Í
lögunum segir m.a.:
Markmið samtakanna
er að vera samstarfs-
vettvangur fyrir félög, áhugamanna-
hópa og einstaklinga sem hafa það að
markmiði að styrkja gott mannlíf í
sinni heimabyggð. Jafnframt vinna að
velferð og framförum í samvinnu við
staðbundin þróunarfélög, áhuga-
mannafélög, sveitarfélög, héraðs-
nefndir og önnur samtök sem vinna
að velferð byggðanna.
Ennfremur segir: Samtökin eru
landssamtök félaga, áhugamanna-
hópa og einstaklinga. Sem dæmi um
margþætta starfsemi sem sameigin-
leg er félögum sem að þessum sam-
tökum standa á Norðurlöndunum og
íslensku samtökin LBL hafa markað
sem sína stefnu má nefna: Vinna að
þróun atvinnumála, aukinni fjöl-
breytni, útbreiðslu tækninýjunga á
sviði tölvu- og fjarskiptatækni, vernd-
un náttúru- og menningarverðmæta
og öðru sem til framfara horfir.
Nú eru íslensku samtökin – Lands-
byggðin lifi – orðin fullgildur aðili að
Hela Norden skal leva. Við teljum það
ávinning að ná samstarfi og samvinnu
við hinar dreifðu byggðir á Norður-
löndunum þar sem víða er við sömu
byggðavandamálin að glíma. Þangað
er eflaust hægt að sækja bæði reynslu
og fyrirmyndir.
Á þessu ári hefur Fríða Vala Ás-
björnsdóttir, formaður LBL, ásamt
stjórn unnið að kynningu samtakanna
og stofnun nýrra áhugamannafélaga
og fengið góðar undirtektir. Samtökin
hafa hlotið jákvæðar undirtektir fjög-
urra ráðuneyta. Landbúnaðar-,
menntamála-, félagsmála-, iðnaðar-
og viðskiptaráðuneyti hafa öll veitt
þeim nokkurn styrk.
Dagana 29.–30. júní hefur stjórn
Landsbyggðin lifi skipulagt samnor-
ræna ráðstefnu um byggðamál í Hrís-
ey á Eyjafirði sem jafnframt er fyrsti
aðalfundur LBL. Nú hafa 25 fulltrúar
frá fjórum Norðurlandaþjóðum boðað
komu sína á fundinn, sem sýnir áhuga
þeirra á framgangi málefna dreifðra
byggða og stuðning við okkar ís-
lensku samtök. Fundurinn og ráð-
stefnan eru öllu áhugafólki opin.
Ný samtök áhugafólks
um byggðamál
Stefán Á.
Jónsson
LBL
Landsbyggðin lifi, segir
Stefán Á. Jónsson,
hefur skipulagt
norræna ráðstefnu um
byggðamál í Hrísey.
Höfundur er stjórnarmaður í LBL.
LISTIR
RÝMI er viðfangsefni banda-
ríska myndlistarmannsins Mark
Norman Brosseau sem nú sýnir í
Galleríi Skugga. Brosseau hefur
dvalið á Íslandi í tæpt ár á vegum
Fulbright-stofnunarinnar og er
þetta önnur sýning hans hérlendis.
Sýninguna nefnir hann The Space
Project eða Rýmis verkefnið.
Rými hefur oft verið myndlist-
armönnum hugfangið. Franski
snillingurinn Yves Klein sýndi okk-
ur árið 1958 að rými er afmarkað
tóm þegar hann þreif Iris Clert
galleríið að innan í tvo daga og
bauð svo sýningargestum í „tómt“
rýmið. Á tíunda áratugnum gaf
Hollendingurinn Stanley Brouwn
okkur aðra sýn á hið afmarkaða
tóm í verkum sem hann nefndi
„Ímynduð rými“. Brouwn skráði
ólíkar stærðir í fermetrum á blað
sem hann hengdi við inngang sýn-
ingarrýmis og gaf þannig sýning-
argestum afmarkað rými sem var
óháð því sjáanlega. Ímyndað rými
Brouwn gat því verið stærra eða
minna en sjálft rýmið sem honum
hafði verið boðið að sýna í.
Við innganginn í Galleríi Skugga
hefur Brosseau hengt upp rúðu-
strikuð blöð með 1.000 handskrif-
uðum lýsingum á rými, eins og
„Sjálfstætt rými“, „Dautt rými“,
„Flókið rými“ o.s.fv. Brosseau er
þar á svipuðum slóðum og Brouwn
nema að ímynduð rými hans miðast
við hugmyndir eða tilfinningu fyrir
orðum en ekki stærðum.
Til móts við orðin 1.000 sýnir
listamaðurinn litlar abstrakt teikn-
ingar unnar í ætingu. Þar sem rými
er ekki til á tvívíðum fleti notar
Brosseau hrynjanda í línum og
formum til að skapa huglægt rými,
nokkuð í anda listamanna eins og
Agnes Martin og Brice Marden
sem teljast til naumhyggju (mini-
malism). Ætingarnar nefnir hann
rýmis-tengdum nöfnum eins og
„Tómt“, „Þétt“ og „Kosmískt“.
Í kjallara gallerísins hefur lista-
maðurinn málað form beint á veggi,
loft og gólf sem minna á lituð ljós-
brot. Sökum samspils á milli lita og
rýmis virðast þau flökta þegar
horft er á þau. Sýningargestur fær
þar annarskonar sýn á samskonar
hrynjanda og er í ætingunum.
Í „Skápnum“ hefur Brosseau
komið fyrir sýningu á litskyggnum
af eldri verkum sínum. Myndunum
er varpað „úr fókus“ á hringlaga
spegil sem endurkastar þeim „í
fókus“ á vegginn á móti. Listamað-
urinn færir þannig skráðar minn-
ingar í nýjan búning.
Brosseau vinnur í hefðbundið og
óhefðbundið efni í senn og leitar í
stranga hugmyndarlist sem og lír-
íska naumhyggju. Verkum hans
fylgir tilfinning sem ég vil lýsa sem
fínlegri viðkvæmni og segir eflaust
meira um persónuleika listamanns-
ins en afstöðu hans til viðfangsefn-
isins. Sýningin er á heildina gef-
andi en áhrifaríkast þykir mér
stað-bundið rýmisverkið í kjallar-
anum.
Viðkvæmt rými
Jón B. K. Ransu
MYNDLIST
Gallerí Skuggi
Blönduð tækni. Galleríið er opið frá 13–
17 alla daga nema mánudaga. Sýningin
stendur til 23. júní.
MARK NORMAN BROSSEAU
Morgunblaðið/Jim Smart
Verk Marks Normans Brosseau í Galleríi Skugga.
SÝNINGIN Horfin býli og huldar
vættir verður opnuð í Dalbæ á
Snæfjallaströnd á laugardaginn.
Hér er á ferðinni byggðasögusýn-
ing Snæfjalla- og Grunnvíkur-
hreppa hinna fornu þar sem meg-
ináhersla er lögð á að gefa gestum
mynd af gönguleiðinni frá Unaðs-
dal út ströndina og yfir Snæfjalla-
heiði og til Grunnavíkur. Á sýn-
ingunni verður unnt að heyra
raddir fólks er bjó á þessum slóð-
um, kveðskap, huldufólkssögur,
draugasögur og fleira.
Í tilefni af opnun sýningarinnar
mun séra Baldur Vilhelmsson
flytja hugvekju í Unaðsdalskirkju
kl. 15 á laugardag þar sem félagar í
Kvæðamannafélaginu Iðunni flytja
stemmur úr Njólu Björns Gunn-
laugssonar. Gísli Hjartarson flytur
erindi í Dalbæ um gönguleiðir á
svæðinu og Ólína Þorvarðardóttir
fjallar um feril Jóns lærða sem
samdi særingakvæðið Snjáfjalla-
vísur á Snæfjallaströnd. Auk þess
verður Svaðilfari með hestaferða-
kynningu. Einar K. Guðfinnsson,
formaður Ferðamálaráðs, mun
opna sýninguna. Rímnahátíð verð-
ur um kvöldið með þátttöku félaga
í Kvæðamannafélaginu Iðunni,
Steindórs Andersen og Hilmars
Arnar Hilmarssonar, Sigurðar Sig-
urðarsonar, Ásu Ketilsdóttur, Ey-
vindar P. Eiríkssonar o.fl.
Bátsferð verður frá Ísafirði kl.
13. Farið verður til baka til Ísa-
fjarðar um miðnætti og kl. 19 á
sunnudagskvöldinu.
Sýningin er samstarfsverkefni
Sögumiðlunarinnar og Ferðaþjón-
ustunnar Dalbæ, styrkt af mennta-
málaráðuneytinu, Menningarborg-
arsjóði, Framleiðnisjóði land-
búnaðarins og Menningarsjóði
félagsheimila.
Sýningin í Dalbæ verður opin
alla daga í sumar frá 10–18 og
stendur til 20. ágúst.
Huldu- og drauga-
sögur á gönguleið