Morgunblaðið - 12.09.2002, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.isEyjastúlkur meistarar
meistaranna í handbolta/B4
Fylkir í úrslit bikarsins
annað árið í röð/B2
4 SÍÐUR12 SÍÐUR
Sérblöð í dag
VIÐSKIPTABLAÐ MORGUNBLAÐSINS
S É R B L A Ð Á F I M M T U D Ö G U M U M V I Ð S K I P T I , S J Á V A R Ú T V E G & A T H A F N A L Í
Á FIMMTUDÖGUM
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra var ásamt eiginkonu sinni,
Sigurjónu Sigurðardóttur, viðstadd-
ur opinbera athöfn í New York í
gærkvöldi þar sem ráðamenn er-
lendra ríkja minntust fórnarlamba
hryðjuverkaárásanna á Bandaríkin
11. september 2001. Athöfnin fór
fram nálægt þeim stað á Manhattan
sem turnar World Trade Center
stóðu. Tendruðu núverandi og fyrr-
verandi borgarstjórar New York-
borgar hinn „eilífa eld“ og fulltrúar
91 ríkis, sem missti þegna sína í
hryðjuverkunum, kveiktu á kertum.
Halldór sagði við Morgunblaðið að
athöfn lokinni að hún hefði verið ein-
föld en áhrifarík. „Þarna stóðu á
sviði fulltrúar allra þeirra ríkja sem
misstu fólk í þessum hræðilegu at-
burðum. Við athöfnina voru einnig
fulltrúar flestra annarra ríkja heims
ásamt fulltrúum nokkurra fjöl-
skyldna sem misstu aðstandendur
sína. Þetta var táknræn athöfn sem
sýndi að þetta voru ekki aðeins árás-
ir á Bandaríkin heldur á alla heims-
byggðina. Það var ekki síst það sem
snart mann,“ sagði Halldór.
Hann sagðist strax við komuna til
Bandaríkjanna í fyrrakvöld hafa
fundið fyrir gríðarlegri öryggis-
gæslu, ekki síst er skipt var um flug-
vél í Boston á leiðinni til New York.
„Þegar við hjónin fórum út að
ganga snemma í morgun [gærmorg-
un] sáum við lögregluþjóna á hverju
götuhorni. Andrúmsloftið hér í New
York er öðruvísi en við höfum áður
kynnst. Minningarathafnir hafa víða
farið fram og fjölskyldur streyma að
rústum turnanna til að minnast ætt-
ingja sinna,“ sagði Halldór er hann
var beðinn að lýsa aðstæðum í borg-
inni í gær. „Umferðin er ekki mikil,
fólk gengur þögult um og virðulegt í
fasi. Það eru engin hróp og köll, við
mætum ekki fólki með bros á vör
heldur alvarlegu og yfirveguðu.
Hugur allra er tengdur 11. septem-
ber á síðasta ári. Tugþúsundir fjöl-
skyldna eiga um sárt að binda og
þessir atburðir höfðu gífurleg áhrif á
fólk í New York og um allan heim.“
Aðspurður hvort hann hefði fund-
ið ótta í huga fólks um að viðlíka
hryðjuverk og áttu sér stað fyrir ári
gætu endurtekið sig sagði Halldór
slíkan ótta helst mega finna í mikilli
öryggisgæslu hvar sem komið væri í
Bandaríkjunum. Þó hefði mátt finna
á því fólki sem við öryggisgæsluna
starfaði að því hefði þótt nóg um.
„Minningin, sorgin og skelfingin
sem fylgdu þessum atburðum eru of-
arlega í huga fólks. Í þessari hlut-
tekningu finnur maður staðfestuna í
því að bregðast við hryðjuverkum.“
Halldór Ásgrímsson viðstaddur minn-
ingarathöfn í New York í gærkvöldi
Táknræn athöfn
sem snart mann
SAMEIGINLEG kyrrðar- og bæna-
stund safnaða og kristinna trú-
félaga á höfuðborgarsvæðinu fór
fram í Fríkirkjunni í Reykjavík í
gær þegar nákvæmlega ár var liðið
frá hryðjuverkaárásunum á Banda-
ríkin. Þar var einnig beðið fyrir
fórnarlömbum stríðs og ofbeldis í
heiminum. Minningarathöfn var
einnig haldin í samkomusal her-
manna Varnarliðsins í gær.
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, var viðstaddur afhöfnina
í Fríkirkjunni sem og Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir borgarstjóri. Bæna-
stundin hófst með ávarpi Doriu
Rosen, fulltrúa bandaríska sendi-
ráðsins á Íslandi.
Fyrir bænastundinni stóðu Frí-
kirkjan í Reykjavík, Aðventistar,
Hvítasunnukirkjan Fíladelfía,
Óháði söfnuðurinn, söfnuðir innan
þjóðkirkjunnar og sendiráð Banda-
ríkjanna. Um tónlistarflutning sáu
Anna Sigríður Helgadóttir og Carl
Möller.
Bréf frá forsætisráðherra
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sendi George W. Bush, forseta
Bandaríkjanna, svohljóðandi bréf í
gær: „Fyrir mína hönd og rík-
isstjórnar Íslands sendi ég þér
kveðju í tilefni þess að ár er liðið
frá hryðjuverkaárásunum á New
York og Washington. Jafnframt vil
ég ítreka eindreginn stuðning rík-
isstjórnar Íslands við baráttuna
gegn hryðjuverkastarfsemi. Á þess-
ari stundu verður íslensku þjóðinni
hugsað til hinnar bandarísku með
hlýju og samúð vegna þeirra
óhugnanlegu atburða sem urðu fyr-
ir ári.“
Vegna atburðanna 11. september
í fyrra var öryggisgæsla hert við
bandaríska sendiráðið í Reykjavík
og í Leifsstöð. Viðbúnaður hjá
Varnarliðinu á Keflavíkurflugvelli
hefur sömuleiðis verið á hærra stigi
að undanförnu og verður svo áfram
um óákveðinn tíma, að sögn Frið-
þórs Eydal, upplýsingafulltrúa
Varnarliðsins.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Áður en bænastundin hófst í Fríkirkjunni í gær flutti Doria Rosen, fulltrúi bandaríska sendiráðsins hér á landi,
ávarp þar sem hún þakkaði þann hlýhug sem Íslendingar sýndu Bandaríkjamönnum á þessum sorgarstundum.
Hryðjuverkanna fyrir ári minnst
STEFÁN Eiríksson, skrifstofu-
stjóri í dómsmálaráðuneytinu, sagði
á fundi Varðbergs og Samtaka um
vestræna samvinnu, sem haldinn
var á Hótel Sögu í gær, að eftirlit
af því tagi sem fella mætti undir
leyniþjónustustarfsemi væri nauð-
synlegt hér á landi sem annars
staðar. „Hryðjuverkastarfsemi
teygir anga sína hingað til lands
hvort sem mönnum líkar betur eða
verr og úrræði til að takast á við
það verða að vera fyrir hendi,“
sagði hann.
Fundurinn var haldinn í tilefni
þess að ár er liðið frá hryðjuverka-
árásunum á Bandaríkin. Umræðu-
efni fundarins var hryðjuverk og
áhrif þeirra á Ísland. Framsögu-
menn voru þrír, þeir Albert Jóns-
son stjórnmálafræðingur, Stein-
grímur Sigurgeirsson stjórnsýslu-
fræðingur og Stefán Eiríksson,
skrifstofustjóri í dómsmálaráðu-
neytinu. Magnús Þór Gylfason, for-
maður Varðbergs, stýrði fundinum.
Stefán velti þeirri spurningu m.a.
upp hvort rétt væri að setja hér á
landi sérstök lög um leyniþjónustu-
starfsemi íslenska ríkisins. „Eins og
staðan er í dag eru fullnægjandi
heimildir í núgildandi lögreglulög-
um fyrir lögreglu til að sinna því
mikilvæga verkefni að tryggja ör-
yggi almennings og stjórnvalda.
Heimildir þessar eru sambærilegar
þeim sem eru í norrænum lögum.
Hins vegar er ekki í gildi hér á
landi sérstök löggjöf um þessa
starfsemi, en því er hins vegar að
heilsa á hinum Norðurlöndunum,“
sagði hann. „Það var haft eftir Sól-
veigu Pétursdóttur dómsmálaráð-
herra í fjölmiðlum fyrir stuttu að
tímabært væri að huga að því hvort
ekki skuli setja sérstök lög um
þessa starfsemi hér á landi, ekki
síst með hliðsjón af þróun mála á
síðasta ári. Að mínu mati eru þetta
orð í tíma töluð. Ég held að allir
hljóti að gera sér grein fyrir því að
við erum ekki óhult fyrir árásum
hryðjuverkamanna og ef við sofum
á verðinum á einu sviði er hættan
sú að við verðum kjörið skotmark
þeirra. Val hryðjuverkamannanna
11. september fyrir ári á flugvöllum
var ekki tilviljanakennt heldur
vandlega undirbúið að því leyti að
leitað var að þeim stöðum þar sem
öryggismál voru í lamasessi. Við
getum því ekki leyft okkur þann
munað að bíða og sjá í þessum efn-
um fremur en öðrum.“
Í máli Steingríms kom m.a. fram
að árásirnar ellefta september
hefðu gjörbreytt hættumati vest-
rænna ríkja og þá ekki síst Banda-
ríkjanna. Með þeim hefði birst ný
ógn, sem ekki yrði stöðvuð með
skriðdrekum eða herþotum.
„Hryðjuverkamenn geta látið til
skarar skríða hvar sem er og hve-
nær sem er,“ sagði hann meðal
annars. Steingrímur sagði að á síð-
asta ári hefði mikið verið rætt um
það hvernig hægt væri að verjast
þessum nýja óvini. Síðan sagði
hann: „Við stöndum frammi fyrir
nýjum veruleika og verðum að skil-
greina þjóðarhagsmuni okkar í ljósi
þess.“ Hann sagði að ekki yrði hjá
því komist að við legðum meira af
mörkum í framtíðinni til að tryggja
eigið öryggi sem og til að taka þátt
í sameiginlegum verkefnum utan
Íslands. „Þegar hafa verið tekin
skref í þessa átt, t.d. með eflingu
almannavarna og stofnun Íslensku
friðargæslunnar. Við verðum hins
vegar að búa okkur undir að taka
að okkur enn fleiri verkefni er snúa
að vörnum landsins, hvort sem það
verður með beinni þátttöku eða
kostnaðarþátttöku. Ef við lítum á
hversu miklu aðrar þjóðir verja til
öryggismála sem hlutfall af þjóð-
arframleiðslu er ljóst að sem stend-
ur verjum við mun minna fé til
þessa málaflokks en aðrir.“
Hættan ekki liðin hjá
Albert Jónsson sagði m.a. að
hættan væri ekki liðin hjá; við
mættum búast við frekari hryðju-
verkum á næstu árum, jafnvel ára-
tugum. „Það eru líkur á að hryðju-
verkamenn verði um sumt öflugri,“
sagði hann og nefndi m.a. að
tækniþróunin kæmi hryðjuverka-
mönnum til góða. „Og lýðræðisríki
verða áfram opin og viðkvæm fyrir
hernaði af þessu tagi.“ Hann sagði
að mesta áhyggjuefnið væri þó það
sem hann kallaði „hugsanlegt
stefnumót öfgahyggju- og hryðju-
verkamanna annars vegar og ger-
eyðingarvopna hins vegar“.
Rætt um áhrif hryðjuverka á fundi Varðbergs og Samtaka um vestræna samvinnu
Stofnuð íslensk
leyniþjónusta?
Morgunblaðið/Sverrir
Fundur um hryðjuverk og áhrif þeirra á Ísland var vel sóttur.