Morgunblaðið - 12.09.2002, Blaðsíða 22

STJÓRNVÖLD í Bandaríkjunum
álíta að kjarnanum í al-Qaeda,
hryðjuverkasamtökum Sádi-Arab-
ans Osama bin Ladens, hafi verið
sundrað en fjöldi þeirra sem styðja
markmið samtakanna víða um heim
geti hafa aukist á þeim 12 mánuðum
sem liðnir eru frá árásunum á
Bandaríkin. Al-Qaeda er að mestu úr
sögunni í Afganistan en sumir af liðs-
mönnum og leiðtogum samtakanna
komust til Pakistan og hafast við í af-
skekktum landamærahéruðum þar
sem ættflokkar, vinsamlegir sam-
tökunum, búa.
Bandarískir sérsveitarmenn hafa
með aðstoð Pakistana leitað að al-
Qaeda-mönnum á þessum slóðum en
einnig hafa þeir reynt að uppræta
vopnaðar sveitir heittrúarmannsins
Gulbuddins Hekmatyars, stríðs-
herra í Afganistan, sem sagður er
eiga samstarf við leifar talíbana og
al-Qaeda og hvetja til uppreisnar
gegn stjórn Hamid Karzais forseta í
Kabúl. Fyrir nokkrum mánuðum
reyndu Bandaríkjamenn að drepa
Hekmatyar með flugskeyti en hann
slapp.
Al-Zawahri í
landamærahéruðunum?
Um tugur helstu leiðtoga al-Qaeda
hefur annaðhvort verið felldur eða
handsamaður, einn af æðstu foringj-
um samtakanna, Abu Zubaydah, var
gómaður í borginni Faisalabad í
Pakistan í mars sl. Talið er að
egypski læknirinn Ayman al-Za-
wahri, næstráðandi bin Ladens, hafi
sést í landamærahéruðunum í ný-
liðnum mánuði en ekki er vitað hvort
bin Laden er sjálfur lífs eða liðinn.
Sumir al-Qaeda-menn hurfu til
heimalanda sinna, Jemens, Sádi-Ar-
abíu, Sýrlands, Líbanons og Mar-
okkó. Embættismenn í bandarísku
utanríkisþjónustunni segja að vís-
bendingar séu um að nokkrir hafi
gengið til liðs við Hezbollah-skæru-
liða í Líbanon sem njóta stuðnings
klerkastjórnarinnar í Íran. Ein-
hverjir eru sagðir dveljast í Íran en
þeir virðast ekki stýra þaðan neinum
aðgerðum.
Al-Qaeda-leiðtogarnir sem virðast
nú láta mest til sín taka eru Khalid
Shaikh Mohammed er margir telja
hafa verið helsta hugmyndasmið
árásanna 11. september og Abd al-
Rahim al-Nashiri. Eru þeir báðir
taldir hafast við í Pakistan eða Afg-
anistan.
Sjónvarpsstöðin Al Jazeera í smá-
ríkinu Qatar við Persaflóa segist
hafa tekið með leynd viðtal við Mo-
hammed og annan al-Qaeda-mann,
Ramzi bin al-Shibh, í júní í Pakistan
og hyggst stöðin birta viðtalið í dag,
fimmtudag. Einnig hyggst stöðin
birta myndbandsupptöku þar sem
bin Laden er sagður nafngreina
marga af flugræningjunum er réðust
á Bandaríkin og hrósa þeim fyrir
dirfsku og fórnfýsi. Stöðin hefur áð-
ur birt hljóðupptökuna með ummæl-
unum en ekki er hægt að slá neinu
föstu um það hvort raunverulega er
um að ræða rödd bin Ladens, hún er
þó sögð líkjast henni mjög.
Þótt al-Qaeda hafi orðið fyrir
miklu áfalli er samtökin misstu
bækistöðvar sínar og þjálfunarbúðir
í Afganistan eru þau enn sögð vera
hættuleg. Vitað er að al-Qaeda hefur
átt aðild að a.m.k. tveim árangurs-
ríkum tilræðum frá 11. september í
fyrra, sprengjuárás á fornt sam-
kunduhús gyðinga í Túnis og árás á
skrifstofu ræðismanns Bandaríkj-
anna í Karachi í Pakistan. Tekist
hefur að kæfa mörg önnur tilræði í
fæðingunni. En sérfræðingar í bar-
áttu gegn hermdarverkum segja að
hnignun al-Qaeda geti haft í för með
sér að samstarfið milli hinna ýmsu
hópa íslamskra hryðjuverkamanna
verði lausara í reipunum og hópar
eða jafnvel einstaklingar sýni meira
frumkvæði sjálfir. Það merkir að
hættan sem við er að etja hefur alls
ekki minnkað en eðli hennar breyst,
baráttan orðið enn flóknari og líklegt
að árásirnar verði ekki jafn um-
fangsmiklar og áður.
Sumir telja að stuðningsmenn al-
Qaeda eigi nú auðveldara en fyrr
með að finna nýja liðsmenn meðal
múslíma á svæðum eins og Bosníu,
Suð-Austurasíu og Norður-Afríku
og efla tengslin við herskáa hópa
þar. Þegar hafa verið handteknir all-
margir múslímar í þessum löndum
sem reynst hafa haft tengsl við al-
Qaeda.
Al-Qaeda aðeins ein
af uppsprettunum
Einn þekktasti sérfræðingur Evr-
ópumanna í baráttunni gegn hryðju-
verkum er franski dómarinn Jean-
Louis Bruguiere sem nú stjórnar
rannsókn um 30 mála af því tagi.
Hann varð á sínum tíma frægur fyrir
að finna felustað hryðjuverkamanns-
ins Carlos, öðru nafni Sjakalans.
Mannréttindahópar hafa fett fingur
út í aðferðir dómarans en Bruguiere
hefur ekki hikað við að láta hlera
síma þeirra sem hann grunar um
samskipti við hryðjuverkamenn,
hann lætur gera húsleit, handtekur
menn og yfirheyrir þá. Meðal þess
sem er á hans könnu er mál Bretans
Richards Reids sem reyndi að
sprengja farþegaþotu með sprengju
sem hann hafði falið í skósóla. Einnig
kemur Bruguiere að máli Zacarias
Moussaoui, fransks ríkisborgara,
sem Bandaríkjamenn telja að hafi
átt aðild að undirbúningi árásanna
11. september.
Dómarinn, sem er 58 ára gamall,
ræddi nýlega í París við fréttamann
AP-fréttastofunnar og minnti á að
liðsmenn hryðjuverkahópa gætu
verið víða. „Óvinurinn gæti verið í
íbúð í 50 metra fjarlægð héðan,“ seg-
ir hann. Bruguiere segir að al-Qaeda
sé aðeins ein uppspretta hryðju-
verkaógnarinnar. „Aðrir hópar eru
að verki. Það getur verið að þeir séu
lauslega tengdir al-Qaeda en þeir
lúta ekki sömu forystunni.“
Hann segir að árásirnar 11. sept-
ember hafi vakið marga af svefni.
„Nýtt árþúsund hófst raunverulega
11. september, menn hafa orðið með-
vitaðir [um hættuna] um allan heim.
Sumar þjóðir sem höfðu ekki einu
sinni gert sér grein fyrir því að þær
gætu verið skotmark eru nú mun
betur á varðbergi.“ Brugiere sagðist
enn áhyggjufyllri en fyrir ári. Marg-
ir herskáir, íslamskir hópar tengdir
al-Qaeda væru enn virkir, „einkum í
Evrópu“. Hernaðurinn í Afganistan
hefði breytt baráttunni í landfræði-
legum skilningi en alls ekki dregið úr
hættunni. Spáði hann m.a. því að
Kákasus-svæðið gæti orðið nýtt Afg-
anistan.
Kjarninn sundraður
en al-Qaeda enn virk
Aukin hætta talin stafa af minni
hópum herskárra múslíma
’ Sumar þjóðir sem höfðu ekki einu
sinni gert sér grein
fyrir því að þær
gætu verið skotmark
eru nú mun betur
á varðbergi. ‘
ÁR LIÐIÐ FRÁ HRYÐJUVERKUNUM Í BANDARÍKJUNUM
22 FIMMTUDAGUR 12. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÆTTINGJAR fólks sem dó þegar hryðjuverka-
menn flugu farþegaflugvélum á tvíburaturnana í
New York 11. september í fyrra komu saman í
gær á þeim stað þar sem World Trade Center
stóð áður. Fólkið myndaði hring og fór með bæn-
ir í tilefni þess, að eitt ár var liðið frá árásunum.
Reuters
Minntust ástvina á vettvangi ódæðisins
SENDIRÁÐUM Bandaríkjanna í Jakarta og Surabaya í Indónesíu, Kuala
Lumpur í Malasíu, Hanoi og Ho Chi Minh í Víetnam og Phnom Penh í
Kambódíu var lokað í gær í öryggisskyni en borist höfðu vísbendingar um
að liðsmenn al-Qaeda hryðjuverkasamtakanna hygðu á hryðjuverk í tilefni
þess, að ár er liðið frá árásunum á New York og Washington. Þá var öllum
sendibústöðum Bandaríkjanna í Pakistan lokað en lögregla og her í land-
inu var í viðbragðsstöðu vegna hættunnar á hryðjuverkum þar.
Stóðu þessir lögreglumenn vörð um bandarísku ræðismannsskrifstofuna
í Karachi í gær en íslamskir hryðjuverkamenn hafa á undanförnum mán-
uðum ítrekað staðið fyrir ódæðisverkum í Pakistan.
AP
Sendiráðum lokað víða í SA-Asíu
ÍBÚAR Asíuríkja minntust at-
burðanna í Bandaríkjunum í
gær, eins og aðrir jarðarbúar,
og fór þessi japanska stúlka með
bænir í Tókýó vegna fórnar-
lamba hryðjuverkanna.
Minningarathafnir voru
haldnar jafnt í Kabúl í Afganist-
an, Seoul í Suður-Kóreu, Víet-
nam, Kína, Pakistan, Kína og á
Filipsseyjum. Jafnvel í Burma
gátu menn sameinast á þessari
stundu en í gær sótti Aung San
Suu Kyi, leiðtogi stjórnarand-
stöðunnar, athöfn í Rangoon
ásamt háttsettum foringjum í
hernum. Þetta er í fyrsta skipti
sem Suu Kyi kemur fram opin-
berlega með fulltrúum herfor-
ingjastjórnarinnar en henni var
sleppt úr 19 mánaða löngu
stofufangelsi í maí.
AP
Asíubúar
sýndu sam-
hug í verki
Washington. AP.