Morgunblaðið - 17.09.2002, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTEMBER 2002 31
ÞAÐ er kunnara en
frá þurfi að segja að
Bandaríkjamenn og
taglhnýtinga þeirra í
Bretlandi klæjar í lóf-
ana að ráðast á Írak.
Helsti vandi þeirra er
að áþreifanleg tilefni
skortir og hvað þá
áþreifanlegar sannanir
fyrir því að slíkt sé rétt-
lætanlegt. Jafnvel hinir
gikkglöðu Bandaríkja-
menn átta sig á því að
það kann að reynast
þeim dýrkeypt að fara
einhliða og án nokkurra
sannana í allsherjar
árás á Írak og án und-
angengis samþykkis Öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna. Vel að merkja
yrði erfitt að afla slíks samþykkis án
þessara sannana. Erfitt er að rétt-
læta mannfórnir og hörmungar sem í
slíkri styrjöld yrðu ef hið pólitíska
andrúmsloft og stuðningur við slíkar
árásir er af skornum skammti.
Ástæða er til að rifja upp að Banda-
ríkjamenn og Bretar hafa haldið uppi
loftárásum á Írak með reglulegu
millibili samfellt í meira en 10 ár. Það
hefur verið gert undir því yfirskini að
verið sé að verja „flugbannssvæði“
yfir sunnanverðu og norðanverðu
landinu.
Hörmungar viðskiptabanns
Í meira en áratug hefur hið ill-
ræmda viðskiptabann verið í gildi og
valdið miklum hörmungum í Írak. Yf-
ir hálf milljón barna og líklega ein og
hálf milljón manna samtals hafa látið
lífið. Harðstjórn Saddam Hussein er
kennt um og hann talinn bera ein-
hliða ábyrgð á ástandinu en manns-
lífin eru væntanlega jafn verðmæt
fyrir því og jafn augljóst að saklausir
þolendur þessa ástands er almenn-
ingur í Írak. Viðskiptabannið sem var
til þess hugsað að snúa þjóðinni gegn
Saddam og hrekja hann frá völdum
hefur reynst gagnslaust tæki í því
sambandi og líklega verra en það.
Þess vegna hefur mjög kvarnast úr
stuðningi við áframhaldandi við-
skiptabann á alþjóðavettvangi. Í
reynd er það enn við lýði og fyrst og
fremst vegna hörku Bandaríkja-
manna sem hafa hótað að beita neit-
unarvaldi í Öryggisráðinu til þess að
aftra því að viðskipta-
bannið verði endur-
skoðað. Í þessu sam-
bandi má minna á að
Alþingi Íslendinga sam-
þykkti loksins sl. vetur
tillögu til þingsályktun-
ar, sem undirritaður
hafði áður flutt margoft
ásamt fleirum, um að
Ísland beitti sér fyrir
endurskoðun þessa við-
skiptabanns. Í þeim
texta sem samkomulag
tókst um var að vísu
farið afar vægt í sakirn-
ar og fyrst og fremst
vitnað til frumkvæðis
Norðmanna í Öryggis-
ráðinu og lýst yfir stuðningi við það.
Eftir sem áður hafa þó efasemd-
araddir og andstaða við þetta við-
skiptabann hér sem annars staðar
haft sín áhrif og Bandaríkin einangr-
ast jafnt og þétt í afstöðu sinni á al-
þjóðavettvangi.
Afstaða til árása á Írak nú
Ljóst er að það er fyrst og fremst
eitt ríki í heiminum, Bandaríki Norð-
ur-Ameríku, sem hefur þá stefnu
gagnvart Írak að réttlætanlegt sé að
ráðast inn í landið til að skipta þar um
ríkisstjórn. Tony nokkur Blair hefur
að vísu valið sér það hlutskipti að
fylgja Bandaríkjastjórn að málum,
nánast í einu og öllu. Hann hefur
jafnvel á köflum gengist svo upp í því
hlutverki að hann hefur virst meiri
stríðsæsingamaður en sjálfur Bush.
Það kemur því ekki á óvart að hann
haldi sig við þessa línu þrátt fyrir
megna andstöðu heima fyrir. Að öðru
leyti er nánast öll heimsbyggðin efins
eða beinlínis andvíg áformum Banda-
ríkjamanna í þessum efnum. Jafnvel
traustir bandamenn þeirra á alþjóða-
vettvangi eru í þeim hópi. Þannig
hafa nær allar ríkisstjórnir Evrópu,
aðrar en sú breska, lýst yfir andstöðu
sinni við fyrirhugaða árás nema að
undangengnu samþykki í Öryggis-
ráðinu. Þá vilja flestir að tilraun verði
gerð til að koma vopnaeftirlitsmönn-
um inn í Írak eða að fram verði reidd-
ar sannanir fyrir því að Írakar eigi
gereyðingarvopn sem þeir hafi komið
sér upp með ólögmætum hætti. Í
þennan hóp ríkisstjórna í Evrópu
vantar þó eina rödd ennþá þar sem
skýr afstaða yrði tekin og það er frá
ríkisstjórn Íslands. Því er óhjá-
kvæmilegt að fá hjá henni skýr svör.
Hver er afstaða ríkisstjórnar Íslands
til áforma Bandaríkjamanna um ein-
hliða árás á Írak á grundvelli upplýs-
inga um ógn sem af Írak kunni að
stafa sem engir hafa séð nema þeir
sjálfir? Er hægt að fá skýr svör um
það hvort ríkisstjórn Íslands muni
hafa sömu afstöðu til þessara mála og
Evrópulönd eins og Þýskaland,
Frakkland og hin Norðurlöndin, sem
án undantekninga hafa skýrt tekið þá
afstöðu að Bandaríkjamenn hafi ekki
rétt til einleikja í þessu efni?
Ríkisstjórn
Íslands og
árás á Írak
Steingrímur
J. Sigfússon
Höfundur er formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs og sit-
ur í utanríkismálanefnd Alþingis.
Utanríkismál
Er hægt að fá skýr svör
um það, spyr Stein-
grímur J. Sigfússon,
hvort ríkisstjórn Ís-
lands muni hafa sömu
afstöðu til þessara mála
og t.d. Þýskaland,
Frakkland og hin
Norðurlöndin?
PASTAVÉL
PIPAR OG SALT
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
Verð 5.500
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050