Morgunblaðið - 27.12.2002, Síða 17

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. DESEMBER 2002 17
KVIKMYNDIN Með fullri reisn
(The Full Monty) hefur átt gríðarleg-
um vinsældum að fagna frá því að hún
var frumsýnd fyrir rúmum fimm ár-
um. Þessi einfalda saga um hóp sára-
venjulegra, atvinnulausra iðnverka-
manna sem öðlast aftur sjálfsvirðingu
með því að koma fram sem fatafellur
sló í gegn um heim allan og myndin
hlaut fjölda verðlauna og gríðarlega
aðsókn. Kvikmyndin var t.a.m. árið
sem hún var frumsýnd talin mest
sótta kvikmynd í Bretlandi frá upp-
hafi og var valin besta mynd Evrópu
auk þess að hljóta hin eftirsóttu verð-
laun bresku kvikmyndaakademíunn-
ar ári síðar. Höfundar nýsjálensks
leikrits um svipað efni sem skrifað
var 1987 hafa haldið fram að kvik-
myndin sé byggð á því. Leikrit þeirra
hefur verið sýnt hér á landi af áhuga-
leikfélögum í Keflavík (1999) og á Ísa-
firði (2001). Auk þess samdi Guð-
mundur Rúnar Kristjánsson leikrit
með söngvum sem byggt var á kvik-
myndinni þar sem hann bjó sögunni
stað í íslensku sjávarþorpi og sýnt var
af Leikfélagi Fjölbrautaskólans í
Breiðholti (1999) og af Bull og vit-
leysu í Tjarnarbíói (2000). Lokaatriði
kvikmyndarinnar hefur jafnvel verið
endurskapað sem skemmtiatriði bæði
af grunn- og framhaldsskólanemum á
árshátíðum.
Aðalástæða þessara almennu vin-
sælda er að sagan er hjartnæm, sígild
saga um venjulegt fólk sem sigrast á
aðstæðum sem eru í þann mund að
buga það. Að auki er háttsemi þeirra
sem hafa atvinnu af að fletta sig klæð-
um tekin fyrir og gerð að aðhláturs-
efni. Fyrir þá sem finnst það að
fækka fötum fyrir framan áhorfendur
ógnvekjandi fyrirbæri er sýnd fjöl-
skylduvæn hlið á því – hinu kynferð-
islega æsandi atferli er breytt í sak-
lausa skemmtun. Í raun er lögð
sérstök áhersla á þetta inntak verks-
ins í þessari sýningu Þjóðleikhússins,
mun meira en gert var í frumupp-
færslunni á Broadway í New York
fyrir tveimur árum. Í hlutverkin hafa
verið skipaðir leikarar sem flestir
áhorfendur geta séð sjálfa sig í enda
vinnur Filippía I. Elísdóttir frábært
verk við að skapa hverri persónu bún-
ing við hæfi – enda þróast búning-
arnir með persónunum. Gervi Bald-
urs Trausta og Atla Rafns eru t.d.
ótrúlega vel til fundin. Vytautas
Narbutas dregur upp andstæður
milli hryssingslegs útlits yfirgefinnar
skipasmíðastöðvar og ofhlæðis inni á
heimilunum. Einföldum málmlituð-
um flekum er svo breytt í svið félags-
heimilisins með fjölbreyttum, lit-
skrúðugum ljósum. Þýðing Karls
Ágústs Úlfssonar er hnyttin og þjál
en í söngleiknum er litlu bætt við fyrri
útgáfur verksins.
Hvað dansinn varðar tekst að fara
bil beggja milli þess að hafa hann svo
viðvaningslegan að veki hlátur áhorf-
enda og þess að hann verði ótrúverð-
ugur vegna fótafimi leikaranna. Þar
leikur leikstjórinn sér með að flóknar
staðsetningar þar sem hópurinn er sí-
fellt á hreyfingu og persóna hverrar
persónu er túlkuð með dansmáta
hennar. Framúrskarandi dæmi um
þetta er dans Arnars Jónssonar í
hlutverki Jóns trölls.
Það veltur miklu meira á söngnum
í sýningunni en dansinum sem er í
aukahlutverki. Fjölbreytt tónlistin er
grípandi og flutt af miklum krafti.
Kvenkyns söngvararnir skila sínum
hlut vel, þá sérstaklega Brynhildur
og Edda Heiðrún bæði sitt í hvoru
lagi og saman þegar „Þú ert mér allt“
er tekið í seinna skiptið. Söngur karl-
anna er stærra vandamál. Hann hvílir
að mestu leyti á traustum herðum
Rúnars Freys sem tókst best upp í
„Goluna frá ánni“ en Ólafur Darri og
sérstaklega Atli Rafn koma skemmti-
lega á óvart. Fágaðri söngur myndi
vart falla inn í þann grófa stíl sem
sýningunni er valinn en það verður að
segjast að stundum var söngur karl-
anna alveg á mörkunum að vera boð-
legur og hann var aldrei hnökralaus.
Annars má leiða líkur að því að
sumt sem miður fór í söngnum megi
skrifa á reikning frumsýningar-
skjálftans margumtalaða. Hann jókst
mjög eftir því sem leið á sýninguna,
hljóðstjórnin brást illa oftar en einu
sinni, einstaka tilsvör brengluðust
eða gleymdust alveg á meðan megna
steikingarlykt úr Leikhúskjallaran-
um lagði fram í salinn.
Burðarásar leiksins í þessari sýn-
ingu eru Rúnar Freyr Gíslason og
Halldóra Björnsdóttir sem hin frá-
skildu Gunni og Ragga og Brynhildur
Guðjónsdóttir og Ólafur Darri Ólafs-
son sem hjónin Gogga og Debbi.
Samskipti þeirra eru dramatískasti
þáttur sýningarinnar enda trúverðug
á allan máta. Hjónin Haraldur og
Vigga eru leikin af Baldri Trausta
Hreinssyni og Eddu Heiðrúnu Back-
man. Samband þeirra er meira séð í
spéspegli en bæði Baldur og Edda ná
að túlka þau meistaralega jafnt í gríni
sem alvöru. Atli Rafn var frábær sem
hinn aulalegi Magnús en það vantar
sárlega einhvern botn í hvað dregur
Ívar í meðförum Kjartans Guðjóns-
sonar að honum. Guðmundur Ingi
Þorvaldsson var aftur á móti ákaflega
trúverðugur sem samkynhneigða
fatafellan, Baddi Lottó. Aðrir minn-
isstæðir af þeim tuttugu leikurum
sem tóku þátt í sýningunni eru Alex-
ander Briem sem brá upp sannfær-
andi mynd af skilnaðarbarninu
Nonna, sem reynir að gera gott úr
öllu, Arnar Jónsson sem gaf sig allan í
hlutverk Jóns trölls, Sigurður Skúla-
son sem presturinn og Edda Arn-
ljótsdóttir sem var mjög lífleg í litlu
hlutverki Súsönnu. Hópatriðin voru
undantekningarlaust vel unnin bæði
hvað skipulag snertir og hve leikar-
arnir voru vel með á nótunum. Skipt-
ingar gengu fljótt og örugglega sem
er mikill kostur á svo flókinni og
mannmargri sýningu.
Söngleikur þessi telst seint til tíma-
mótaverks en hefur allt til að bera til
að hljóta almenningshylli enda um-
fram allt aðgengilegur. Sýningin hef-
ur tekist mætavel enda endurspeglar
stíll hennar hina grófu, einföldu sögu
sem hér er sögð. Kenn Oldfield hefur
bætt enn einni fjöður í hatt sinn í
söngleikjastjórn hér á landi.
„Striplast með strákunum“
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Höfundur tónlistar og söngtexta: David
Yazbek. Höfundur leiktexta: Terrence
McNally. Leiktexti byggður á samnefndri
kvikmynd, handritshöfundur Simon
Beaufoy og leikstjóri Peter Cattaneo.
Kvikmyndin er sennilega byggt á leikrit-
inu Stæltu stóðhestarnir eftir Anthony
McCarten og Stephen Sinclair. Útsetn-
ingar: Harold Wheeler. Þýðing og stað-
færsla: Karl Ágúst Úlfsson. Leikstjóri og
danshöfundur: Kenn Oldfield. Aðstoð-
arleikstjóri: Tinna Gunnlaugsdóttir.
Hönnuður leikmyndar: Vytautas Narbu-
tas. Búningahönnuður: Filippía I. El-
ísdóttir. Hönnun lýsingar: Björn B. Guð-
mundsson og Páll Ragnarsson.
Tónlistarstjórn: Jóhann G. Jóhannsson.
Hljóðstjórn: Sigurður Bjóla. Hljóðfæra-
leikarar: Eiríkur Örn Pálsson/ Sveinn
Birgisson, Erik Qvick, Eyþór Gunn-
arsson/ Agnar Már Magnússon, Guð-
mundur Pétursson, Jóhann Ásmunds-
son/ Birgir Bragason, Jóhann G.
Jóhannsson, Pétur Grétarsson, Sigurður
Flosason, og Sigurður Þorbergsson/
Edward Frederiksen. Leikarar: Alexander
Briem, Arnar Jónsson, Atli Rafn Sigurð-
arson, Baldur Trausti Hreinsson, Bryn-
hildur Guðjónsdóttir, Edda Arnljótsdóttir,
Edda Heiðrún Backman, Guðmundur Ingi
Þorvaldsson, Halldóra Björnsdóttir, Kjart-
an Guðjónsson, Margrét Eir Hjartardóttir,
Ólafur Darri Ólafsson, Randver Þorláks-
son, Rúnar Freyr Gíslason, Sigríður Þor-
valdsdóttir, Sigurður Skúlason, Stefán
Jónsson, Valdimar Örn Flygenring, Vigdís
Gunnarsdóttir og Vigdís Hrefna Páls-
dóttir. Fimmtudagur 26. desember, annar
dagur jóla.
MEÐ FULLRI REISN
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Þreyttir en ánægðir leikarar koma fram að lokinni frumsýningu í gærkvöld: „Sýningin hefur tekist mæta vel enda
endurspeglar stíll hennar hina grófu, einföldu sögu sem hér er sögð,“ að dómi Sveins Haraldssonar.
Sveinn Haraldsson
ÞEGAR farið er í bíó ástysta degi ársins er réttað skoða eitthvað var-anlegt sem bætir og kæt-
ir. Ég valdi Mon Oncle, Frænda
minn, meistaraverk Jacques Tati
frá 1958. Myndirnar hans eru nú að-
gengilegar í Le Champo á rue des
Écoles, rétt við Boulevard Saint
Michel. Nú var skundað í bíó síðdeg-
is, í íslenskri vorblíðu og hæfilegri
jólaös.
Jacques Tati sem bjó aðeins til
örfáar bíómyndir með löngu milli-
bili, þar á meðal Playtime og Traffic,
hlýtur að vera einn af frumlegustu
snillingum kvikmyndasögunnar.
Lagði allt í sölur fyrir listina, bláfá-
tækur, já, var það ekki hann sem bjó
stundum í pappakassa.
Sjónarhorn hans á lífið og til-
veruna er allt í senn: fyndið, skýrt
og ljúft, og áhorfandinn verður fyrir
áhrifum sem ylja og kveikja hugsun
í allar áttir.
Í miðdepli myndarinnar eru lítill
skólastrákur sem býr í „nútíman-
um“, ferköntuðu og óþægilegu ein-
býlishúsi sem er ofurtæknivætt og
sérvitur frændi hans, Hulot, sem
býr efst uppi í húsi með sál, við lítið
torg þar sem grænmetissalar ráða
ríkjum og hundalíf kaffihúsalíf og
nágrannalíf blómstrar. Það er ein-
mitt eitt af kraftaverkunum við
Frænda minn hvað mörgum lífum
eru gerð skil á tveimur klukkutím-
um. Fyrir utan þau sem ég hef þeg-
ar talið er skólastrákalíf, verk-
smiðjulíf, einbýlishúsalíf, umferðar-
líf. Og úr öllum þessum lífum verður
heild, sem er komið til skila með
ýmsum aðferðum.
Að sumu leyti er teiknimynda-
svipur á Frænda mínum. Talað mál
er aukaatriði og stílfært það sem
það er. Látbragðið segir allt, hárná-
kvæmt, stundum hófstillt, stundum
dásamlega ýkt. Það má líka skoða
myndina eins og eitt samfellt dans-
númer, og Tati/Hulot aðaldans-
arinn.
Myndin byrjar á hundadansi.
Bílar marséra eftir götunum, hús-
móðir tiplar á glymjandi gólfum, all-
ir vinda sig og sín skref á hellunum í
„garði“ einbýlishússins, einkarit-
arinn brokkar upptrekkt um verk-
smiðjuna sem framleiðir garð-
slöngur. Og danslistin nær hámarki
í slöngudansinum þegar Hulot stillir
maskínuna óvart á ýmsar tegundir
af yfirsnúningi og lengjan öðlast
sjálfstætt dansandi líf út um víðan
völl. Fyndnin í myndinni er marg-
slungin, kannski fyrst og fremst ljúf
og prakkaraleg. Um leið tekst að
sýna fram á margan fáránleikann í
daglega lífinu, hvernig tæknin flæk-
ist fyrir, hvernig hún mengar, ekki
síst í hávaðanum. Það sem mér
finnst þó mest varið í eru spreng-
hlægileg atriði úr prakkaralífi skóla-
strákanna, og það hvernig frændinn
með barnshjartað er nálægur og
tekur þátt án þess að vera uppá-
þrengjandi. Það er líka gott til þess
að hugsa að Frændi minn er af
þeirri gerð sem krakki gæti haft
gaman af, en verður varla fullmetin
að verðleikum fyrr en viðtakandinn
er kominn yfir fertugt, minnst.
Eftir þessa alfrönsku myndþar sem Tati gerir þettadýrlega grín að löndumsínum og nútímalífi, svo
glæsilega að það hefði enginn nema
Frakki getað gert, þá var ekki ann-
að að gera en að borða franskt. Þar
hefði verið af nógu að taka, en kúrs-
inn tekinn á La Ferme Saint-
Germain á Rue du Dragon númer 5.
Sem sagt niður Saint Michel, vinstri
snú á Boulevard Saint Germain,
framhjá Odéon og Mabillon stöðv-
unum, og þar til vinstri er umrædd
hliðargata. Staðurinn er snotur í
sveitastíl og þjónustan notaleg. Hér
er hægt að fá fullkomna máltíð fyrir
19,50 evrur (um 1.650 krónur) og úr
þó nokkru að velja fyrir þann prís.
Ég fékk mér gæsalifrarkæfu í for-
rétt (kostaði 6 evrur aukalega) og
hún var ósvikin.
En ekki hefði ég talið þáklassakæfu innan holl-ustumarkanna sem eigaað vera á matarogbíó-
samsetningunni minni, fyrr en ég sá
á prenti að Frakkar telja hana til
fæðu sem stuðlar að viðhaldi æsku-
blómans. Það sögðu sömu Frakkar
að rauðvín væri eina vínið sem væri
gott í sama tilgangi. Ég hélt mig því
við það þetta bíókvöld þótt það passi
ekki með kæfunni. Á eftir fékk ég
meiri gæs með hvítlaukskartöflum,
bíófélaginn fékk grillaðan lax. Ann-
að okkar slúttaði með háfrönskum
eftirrétti, créme brulée, og hitt með
frönsku skyri (fromage blanc) og
sólberjalíkjör (cassis) út á. Góður og
heiðarlegur gamaldags franskur
matur á góðu verði.
Jólatíminn er indæll og afslapp-
aður í París, líka vegna þess að lítið
ber á ferðamönnum. Parísarbúar
sitja því tiltölulega ótruflaðir að
borginni sinni. Nokkrir þeirra gáfu
sér tíma um leið og við, eftir matinn,
til að fá sér kaffi á Saint Sulpice-
torgi, á uppáhaldskaffihúsi í hlýju
rökkri, og horfa á samnefnda kirkju
og skugga í hátíðarskapi sem fara
hjá.
B íókvö ld í Par í s
Frændinn með barnshjartað
Eftir Steinunni Sigurðardóttur
Jacques Tati árið 1968.