Morgunblaðið - 09.01.2003, Side 48

Morgunblaðið - 09.01.2003, Side 48
MINNINGAR 48 FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ ✝ Svanborg Jóns-dóttir fæddist á Víðivöllum í Staðar- dal við Steingríms- fjörð 10. október 1920. Hún lést 31. desember síðastliðinn á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ í Reykja- vík. Svanborg var dóttir hjónanna Jóns Jóhannssonar bónda, f. 23. mars 1874, d. 18. október, og Guðrúnar K. Halldórsdóttir, f. 11. maí 1887, d. 27. janúar 1984. Svan- borg var þriðja í röð fimm systk- ina. Fyrir átti hún eldri hálfbróður, Karl Jónsson. Alsystkini Svan- borgar voru Halldór, f. 29. okt. 1908, d. 2. apríl 1998; Katrín, f. 16. júlí 1913; Þorsteinn, f. 29. júlí 1927, d. 14. mars 1994; Laufey, f. 20. sept. 1930, d. 24. mars 2000. Á heimili Svanborgar ólst upp fóst- urbróðir, Þórhallur Halldórsson. Svanborg giftist 27. febrúar 1949 Hauki Bent Guðjónssyni járn- smiði, f. 5. janúar 1920, d. 28. janúar 1993. Svanborg og Haukur eignuðust fjögur börn. Fyrst er óskírð dóttir sem andaðist skömmu eft- ir fæðingu, Sigmar Bent, Guðrún Björk og Jón Víðir. Svan- borg átti sjö barna- börn. Veturinn 1943– 1944 gekk Svanborg í Húsmæðraskólann Ósk á Ísafirði, fluttist síðan til Reykjavíkur og starfaði sem þjónustustúlka þar til hún stofnaði heimili sitt með Hauki. Starfaði síðan sem heima- vinnandi húsmóðir og við ræsting- ar hjá Mjólkursamsölunni í Reykja- vík. Svanborg var virkur félagi í Félagi framsóknarkvenna og einn af frumkvöðlum að stofnun Katta- vinafélags Íslands. Utför Svanborgar fer fram frá Árbæjarkirkju fimmtudaginn 9. janúar klukkan 10.30. Þegar mér var sagt að Svanborg amma væri dáin fann ég fyrir mikl- um söknuði og dapurleika. Mann- eskja sem mér þótti svo ótrúlega vænt um var farin og kemur aldrei aftur til baka. En ég fann líka til létt- is fyrir hennar hönd því að veikindi hennar voru orðin mjög erfið og lífið erfiðara en það hafði nokkru sinni verið. Ég og amma eigum okkar sögu. Þegar ég bjó á Sauðárkróki þekkt- umst við ekki mikið en eftir flutn- ingana til Reykjavíkur þegar ég var 11 ára breyttist það svo um munaði. Hún og Haukur afi áttu heima í Glæsibæ í Árbæ, rétt hjá okkur í Ár- túnsholti. Ég eyddi miklum tíma hjá þeim og við urðum mjög náin. Eftir að Haukur afi dó þegar ég var 17 ára var amma byrjuð að veikjast af Alz- heimer. Ég flutti til hennar og bjó hjá henni í fjögur ár. Við fórum samt á hverjum einasta degi í Fiskakvísl, borðuðum kvöldmat og amma varð stór hluti af fjölskyldunni. Þegar ég var búin með eitt ár í háskólanum hafði sjúkdómur hennar versnað það mikið að hún þurfti á meiri umönnun að halda en ég gat veitt henni. Fyrsta nóttin mín í íbúðinni sem ég leigði í Vesturbænum var alls ekki auðveld og það munaði litlu að ég guggnaði á því öllu saman og færi heim. En amma fékk á endanum pláss á hjúkrunarheimilinu Skóg- arbæ þar sem hún fékk frábæra umönnum hjá fólki sem þótti vænt um hana. Eftir því sem veikindin versnuðu því öruggari varð hún þar og Skógarbær varð hennar síðasta heimili. Amma var ansi merkileg mann- eskja. Hún var í rauninni ekki eins og neinn annar sem ég þekkti. Hún hafði sínar ákveðnu skoðanir og við vorum alls ekki alltaf sammála. Hún elskaði náttúruna og það áttu hún og afi sameiginlegt. Ég verð þeim æv- inlega þakklát fyrir að kenna mér að sjá ótrúlega fegurð í stórum steini, blómi eða tré sem margir líta ekki tvisvar á. Þau bjuggu líka á frábær- um stað í Reykjavík, í næstneðsta húsinu í Glæsibæ, nokkrum metrum frá Elliðaánum. Við eyddum miklum tíma þar, umhverfið í kringum ána var í rauninni framlenging á garð- inum þeirra. Í hvert skipti sem ég fór að sofa heyrði ég í ánni og fuglalífinu þar og ég sakna þess enn. Amma elskaði dýr og þá sérstak- lega ketti. Það er ekki hægt að skrifa um ömmu nema minnast á það. Við lentum í ýmsum ævintýrum í tengslum við kettina sem hún átti og það var ansi oft að ég kom heim á kvöldin og sá dauðan fugl eða mús fyrir framan rúmið mitt. Þetta átti náttúrulega að vera merkileg gjöf til mín en ég sá það ekki alltaf þannig þá og amma kom og fjarlægði „gjöf- ina“. Kettirnir fengu alltaf skömm í hattinn því þó að amma skildi manna best að þetta var þeirra eðli, þá var hún ekki ánægð með að fuglar og mýs væru að deyja að óþörfu. Þessi ást ömmu og afa á nátt- úrunni hafði óumflýjanlega mikil áhrif á þrjú börn þeirra sem bera öll sérstaka virðingu fyrir náttúrunni og því sem hún hefur upp á að bjóða. Nú þegar bæði afi og amma eru dáin er það svo okkar hlutverk að sú virð- ing skili sér til barna okkar og barna- barna. Ég held að amma og afi hafi vitað betur en flestir hvernig náttúr- an getur fært okkur innri frið og jafnvægi. Ég mun að minnsta kosti segja margar sögur af þeim og þeim sterku tengslum sem þau höfðu við allt sem lifandi var. Ég mun lengi minnast ferðanna í Sundhöllina á laugardögum þar sem amma lærði að synda og afi slakaði á í heita pottinum. Ég mun líka muna eftir öllum bösurunum sem við fór- um á (afi beið úti í bíl og svaf), öllum sögunum sem hún sagði, öllu vesen- inu í kringum kettina og kattasand- inum sem við stálum þegar komið var myrkur og hvernig hún mundi lengi eftir að kaupa uppáhaldsjóg- úrtið mitt þótt hún væri farin að gleyma því hvernig hún ætti að kom- ast heim úr búðinni. Þegar ég var 18 ára ákváðum ég og vinkona mín að gera alltaf 200 magaæfingar á hverju kvöldi. Amma fékk eitt það stærsta hláturskast sem ég hef séð þegar hún sá mig í þeim æfingum í fyrsta sinn. Hún hafði aldrei nokkru sinni séð nokk- urn gera magaæfingar áður og hló svo mikið að þessari „vitleysu“ að það komu tár í augun á henni. Í hennar augum var þetta allra til- gangslausasta hegðun sem hún hafði nokkru sinni séð. Ég hætti þessu reyndar fljótlega en gleymi ekki við- brögðum hennar. Ég býst við að það síðasta sem hún og systur hennar hefðu gert á Víðivöllum væri að gera magaæfingar á kvöldin. Hún kom í raun úr öðrum heimi en nokkur ann- ar sem ég þekkti. Henni var algjör- lega nákvæmlega sama hvað aðrir héldu um hana og klæddi sig til dæmis á sinn hátt án þess að hugsa um hvað nokkrum fannst. Hún elsk- aði skæra liti og marglita skartgripi. Hún var bara hún sjálf. Í þeim heimi sem við lifum í í dag, þar sem allir eru að reyna að standa sig sem best í lífsgæðakapphlaupinu og gleyma oft því sem skiptir mestu máli, er það góður eiginleiki að hafa. Einhvern veginn vona ég að mér hafi tekist að lifa aðeins fyrir utan lífsgæðakapp- hlaupið og ef svo er þá þakka ég það að miklu leyti afa og ömmu í Glæsibæ. Ég sá ömmu í síðasta sinn þegar ég var á leiðinni á Keflavíkurflugvöll í ágúst, á leiðinni utan í nám. Ég kvaddi hana þá með það í huga að kannski væri það í síðasta sinn. Sjúk- dómurinn var búinn að taka yfir, minnið var farið og hún gat ekki lengur tjáð sig. En stundum var eins og hún vissi samt hver ég var þegar ég heimsótti hana. Fyrir tveimur ár- um gekk ég í gegnum erfiðan tíma og fór og heimsótti hana. Áður en ég vissi af fóru tárin að streyma. Hún hélt í höndina á mér allan tímann, strauk mér í framan og það var eins og að hún vissi. Sú stund er mér mjög dýrmæt í dag. Amma elskaði afa mjög mikið. Hún átti stundum erfitt með að sýna honum það, sem og börnum sínum. En hún elskaði fjölskyldu sína meira en nokkuð annað og var mjög stolt af mömmu, Simma og Vídda. Eftir hvern þátt sem þeir bræður komu nálægt í sjónvarpinu beið hún eftir að sjá nöfnin þeirra renna niður eftir skjánum. Eftir að afi dó var hún lengi vel langt niðri og sjúkdómurinn versnaði. Hún saknaði hans mjög mikið og sagði einu sinni við mig: „Enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur.“ Það er mikill sannleik- ur í þessum orðum. En hún er hjá honum núna og líður vel. Saman munu þau svo vaka yfir okkur hin- um. Elsku amma, mér þykir mjög erf- itt að vera hér langt í burtu í Banda- ríkjunum og komast ekki í jarðarför- ina þína. Ef mér hefði einhvern tíma verið sagt að sú staða myndi koma upp hefði ég aldrei trúað því. En ég heimsæki þig á Víðivelli þegar ég kem heim í maí og hugsa til þín þangað til. Ég er búin að setja mynd af þér í ramma við hliðina á mynd- unum af Hauki afa og Skúla afa. Elsku mamma, þú verður að vera sterk, ég veit að þú verður það, í þér býr mikill styrkur. Amma er nú á stað þar sem henni líður vel. Nú ríkir kyrrð í djúpum dal, þótt uni foss í gljúfra sal, í hreiðrum fuglar hvíla rótt, þeir hafa boðið góða nótt. Nú saman leggja blómin blöð, er breiddu faðm mót sólu glöð, í brekkum fjalla hvíla hljótt, þau hafa boðið góða nótt. Nú hverfur sól við segulskaut, og signir geisli hæð og laut, en aftan skinið hverfur hljótt, það hefur boðið góða nótt (Magnús Gíslason.) Elsku amma, sofðu rótt. Þórdís Rúnarsdóttir. Hin langa þraut er liðin, nú loksins hlaustu friðinn, og allt er orðið rótt, nú sæll er sigur unninn og sólin björt upp runnin á bak við dimma dauðans nótt. (V. Briem.) Við minnumst ömmu okkar Svan- borgar, náttúrubarns frá Víðivöllum. Amma var berjakona og á Víðivöll- um er mikið berjaland. Þegar við dvöldum þar á haustin þá var hún alltaf fyrst upp í fjallið og kom sein- ust niður, með fötur fullar af berjum, fingurna blásvarta og varirnar berjabláar. Hún þekkti hvert einasta lyng í fjallinu og sagði okkur sögur af álfunum sem búa í steinunum í hlíð- inni. Þegar við komum svo til Reykjavíkur þá var farið að gera sultur og saft. Hún kunni að lifa af náttúrunni og tíndi ekki bara berin heldur allar þær jurtir sem fundust í fjallinu. Hún átti líka stóran garð hérna í Reykjavík. Þar ræktaði hún rabar- bara, kartöflur, gulrætur, jarðarber og fleira. Þar eyddi hún miklum tíma og munum við eftir að vera að krækja í ber af rifsberjatrjánum þar sem berin voru orðin svo stór að greinarnar svignuðu. Afi okkar var mikill veiðimaður og veiddi lax, silung, gæsir og rjúpur í hennar heimasveit. Þetta var hennar uppáhalds matur. Og kunni hún svo sannarlega að elda þetta vel. Amma var líka mikill dýravinur. Kettir voru í miklu uppáhaldi hjá henni, og var hún einn af stofnendum Kattavinafélagsins. Hún var ákveðin, hraust og sterk kona, með falleg augu sem sögðu svo margt um hana. Hún sagði okkur barnabörnunum sögur úr sveitinni sinni og af fólkinu frá bæjunum þar í kring þegar hún var að alast þar upp. Þannig minnumst við hennar segj- andi sögu, standandi með hendur á mjöðmum, horfandi út um gluggann á Víðivöllum yfir Staðardalinn, sveit- ina hennar. Sofðu rótt, sofðu rótt, nú er svartasta nótt. Sjáðu sóleyjarvönd, geymdu hann sofandi í hönd, þú munt vakna með sól, guð mun vitja um þitt ból. Góða nótt, góða nótt, vertu gott barn og hljótt. Meðan yfir er húm, situr engill við rúm. Sofðu vært, sofðu rótt, eigðu sælust nótt. (Jón Sig. frá Kaldaðarnesi.) Inga Rúnarsdóttir og Daníel Rúnarsson. Um leið og gamla árið rann í ald- anna skaut kvaddi Svanborg þennan heim eftir langvinn veikindi. Lengi vorum við nágrannar. Meðan við Einar bjuggum í Sogamýrinni byggðu þau Svanborg og Haukur myndarlegt íbúðarhús skammt frá okkur. Þar sem hann var vélsmiður var oft leitað til hans bæði fyrir heimilið og fyrirtækið og enn baka ég smákökur á plötunum sem hann smíðaði fyrir um 50 árum. Þegar við Einar fluttum í Árbæinn voru þau nokkru áður búin að koma sér þar fyrir og var aðeins eitt hús á milli okkar. Svanborg hafði auga fyr- ir fallegum hlutum, hún var alla tíð að fegra og prýða heimili sitt og um- hverfi. Dýravinur var hún og þar nutu kettir góðs af. Hún var stofn- félagi í Kattavinafélagi Íslands, lengi formaður fjáröflunarnefndar, seinna í stjórn félagsins og reyndi mjög að stuðla að byggingu Kattholts. Svanborg og Haukur voru góðir nágrannar og aldrei gleymi ég góð- viðrismorgninum þegar ég var að hengja tau til þerris og þau komu ferðbúin og vildu taka mig með norð- ur í Steingrímsfjörð á æskustöðvar Svanborgar. Ég átti ekki heiman- gengt þá, en um 40 árum seinna, þegar við vorum báðar orðnar ekkj- ur, keyrði ég til hennar þar sem hún dvaldi þá í sumarbústað sínum á Víðivöllum. Hún bauð mér með í berjamó og saman fórum við að skoða sóknarkirkjuna á Stað við Steingrímsfjörð þar sem hún var fermd. Í kirkjugarðinum hvílir faðir hennar og þar mun hún hvíla að eigin ósk. Að lokum sendi ég börnum hennar og öðrum ástvinum mínar innileg- ustu samúðarkveðjur. Guð blessi minningu hennar. Ingibjörg Tönsberg. SVANBORG JÓNSDÓTTIR Mér er ljúft að minnast ömmu minnar, Valborgar Gísladóttur, í fá- einum orðum. Í nálægð jólanna lagði amma upp í langferð og kvaddi þetta líf. Löngum og farsæl- VALBORG GÍSLADÓTTIR ✝ Valborg Gísla-dóttir fæddist á Skjöldólfsstöðum í Breiðdal 12. apríl 1915. Hún lést á Heil- brigðisstofnun Suð- urlands 27. desem- ber síðastliðinn. Valborg ólst upp í Bakkagerði í Reyð- arfirði. Foreldrar hennar voru Gísli Stefánsson og Sig- ríður Þorvarðardótt- ir. Valborg giftist 1939 Eggert Guðna- syni framreiðslu- manni frá Holti í Reyðarfirði, d. 1993. Dóttir þeirra er Hulda Sól- borg Eggertsdóttir framreiðslu- maður, f. 16. mars 1943, gift Eggert Ólafssyni, fyrrum yfirvél- stjóra hjá Landhelgisgæslunni. Útför Valborgar var gerð í kyrrþey að ósk hinnar látnu. um ævidögum lokið. Amma hefur alla tíð frá því ég man eftir mér leikið stórt hlut- verk í mínu lífi, ég var svo heppinn að alast upp á heimili ömmu og afa frá fimm ára aldri og upp að unglingsár- um. Ung kynntist hún kaupmannssyninum Eggert Guðnasyni frá Holti í Reyðarfirði og entist hjónaband þeirra í yfir 50 ár. Ég á margar góðar minn- ingar frá þessum árum er við bjuggum í Hlíðunum, fyrst í Grænuhlíðinni og svo seinna í Mávahlíðinni. Amma var alin upp austur á Reyðarfirði og hafði alla tíð mjög sterkar taugar austur og hélt alltaf góðu sambandi við ætt- ingja og vini frá Reyðarfirði og margur Reyðfirðingurinn fékk húsaskjól og fæði hér á árum áður þegar þeir voru í Reykjavík og stunduðu sitt nám. Það var alveg árvisst að amma og afi skruppu austur sumrin meðan afi lifði og hafði heilsu til að keyra og alltaf var tekið á móti þeim eins og höfðingjar væru ferð. Ömmu fannst vera meira spunnið í Reyðfirðinga heldur en flesta aðra menn. Amma byrjaði snemma að vinna á veitingahúsum borgarinnar eftir að þau fluttu til Reykjavíkur. Og var þá oftar en ekki í tengslum við starfsvettvang afa en hann var yfirþjónn á mörg- um af vinsælustu veitingahúsum þess tíma eins og Hótel Borg, Sjálf- stæðishúsinu, Glaumbæ og Klúbbn- um sáluga við Borgartún. Í þessu starfi kynntist hún öllum hliðum mannlífsins, er kannski þaðan kom- in áhugi hennar á að aðstoða þá sem höfðu farið halloka í lífinu svo stundum þótti manni nóg um. Amma hafði sterka nærveru og átti auðvelt með að komast af við fólk. Núna seinni árin ferðaðist hún nokkrum sinnum til sólarlanda með vinkonu sinni og gaf það henni mik- ið. Spilamennskan var aðaláhuga- málið og spiluðu þau afi brids af miklum krafti allt þar til afi féll frá. Eftir það spilaði hún hjá vinkonum sínum og í félagsmiðstöðvum aldr- aðra. Gönguferðir voru líka að hennar dómi lífsnauðsynlegar og oft var farið upp í Öskjuhlíðina að ganga. Núna seinni árin var ekki annað hægt en að dást að kraftinum sem bjó í þessum litla skrokki þar sem hún gekk með göngugrindina sína á undan sér til að reyna að vinna á elli kerlingu. Amma var nokkuð heilsuhraust í gegnum ævina en núna seinni árin var jafnvægisleysið versti óvinurinn og gigtin oft erfið. Amma var trúuð og hafði stað- fasta trú á því að það væri líf eftir þessa veru hér og rökræddum við þau mál oft. Þó svo við værum ekki alltaf sammála um þá hluti breytti það engu um hennar afstöðu og hafði hún ekki neinar sérstakar áhyggjur af því að fara og skipta um hlutverk í leikritinu eins og hún sagði. Fyrir mér var amma tákn þess fólks sem lifir í sátt við sig og sína og er fyrir löngu búið að skila sinni vinnu. Afstaða þess til lífsins er að hreykja sér ekki yfir annað fólk eða þykjast merkilegra en aðrir eða yfir það hafið. Þetta fólk sækist ekki eftir heiðursmerkjum eða titl- um heldur skilar sínu ævistarfi á fallegan og látlausan hátt. Síðustu þrjú árin hefur amma bú- ið austur á Hellu í skjóli dóttur sinnar og tengdasonar og í ná- grenni við mig og mína fjölskyldu og hefur það gefið okkur öllum mik- ið að njóta návistarinnar núna síð- ustu árin. Að lokum þökkum við Eygló og börnin elsku ömmu minni fyrir allt það sem hún gerði fyrir mig og mína fjölskyldu í gegnum tíðina, megi almáttugur guð varðveita minningu þína, amma mín. Eggert Valur.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.