Morgunblaðið - 20.01.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 20. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Nei, nei, Sigga mín, það er ekki annað á leiðinni hjá henni, þetta er utan legs, hún fékk
svona hroðalegan virkjunar hnút í magann.
Árleg viðurkenning Hagþenkis
Viðurkenning á
fræðslusviði
HAGÞENKIR, semer félag höfundafræðirita og
kennslugagna, er með ár-
lega viðurkenningu á vel
unnu verki í Þjóðarbók-
hlöðunni næstkomandi
föstudag. Sverrir Jakobs-
son er í forsvari fyrir Hag-
þenki og viðurkenninguna
að þessu sinni og svaraði
hann nokkrum spurning-
um Morgunblaðsins.
– Segðu okkur fyrst,
hvað er Hagþenkir?
„Hagþenkir er félag höf-
unda fræðirita og kennslu-
gagna. Það sér um að gæta
hagsmuna félagsmanna á
ýmsum sviðum, t.d. höf-
undarréttar. Meðal verk-
efna félagsins er t.d. að
annast samninga vegna
ljósritunar og annarrar
fjölföldunar í skólum á útgefnum
verkum. Einnig berst það fyrir
því að fræðirit og kennslubækur
njóti sömu viðurkenningar og
álits í samfélaginu og ritverk af
öðru tagi. Það vill nefnilega
brenna við að einungis skáld-
sagnahöfundar teljist „rithöfund-
ar“ á Íslandi. Félagið var stofnað
1. júlí 1983 og hlaut löggildingu
menntamálaráðuneytisins sam-
kvæmt ákvæðum í höfundalögum
1987. Fjöldi félaga í Hagþenki er
nú um 400, sem gerir það að
stærsta fagfélagi rithöfunda á Ís-
landi.“
– Hver er tilurð þessarar við-
urkenningar Hagþenkis og hvað
hefur hún oft verið veitt?
„Viðurkenning Hagþenkis hef-
ur verið veitt árlega frá 1987.
Næstkomandi föstudag verður
hún veitt í 16. sinn.“
– Hver er tilgangur viðurkenn-
ingarinnar og hvernig eru menn
valdir til hennar?
„Viðurkenningin er veitt fyrir
samningu fræðirita, kennslu-
gagna, aðra miðlun fræðilegs efn-
is eða rannsóknir. Sérstakt viður-
kenningarráð annast veitingu
viðurkenningarinnar. Í því eiga
sæti fimm fulltrúar sem eru skip-
aðir af stjórn félagsins til tveggja
ára í senn. Þess er gætt að þeir
komi af ólíkum fræðasviðum og
séu sérfræðingar hver á sínu sviði.
Viðurkenningarráðið hefur
töluvert svigrúm til að veita við-
urkenningar og verk af ýmsu tagi
koma til álita. Heimilt er að veita
viðurkenningu fyrir eitt afmarkað
verk frá því ári, sem viðurkenn-
ingin er miðuð við, eða eldra verk.
Einnig er heimilt að veita viður-
kenningu fyrir mikilsvert framlag
á lengra tímabili. Við veitinguna
skal í senn tekið tillit til frumleika
og fræðilegs eða menningarlegs
gildis verkanna.“
– Nefndu dæmi um nokkra þá
síðustu og fyrir hvað þeir voru
heiðraðir.
„Svo nokkur dæmi séu tekin frá
síðari árum fékk Guðmundur Páll
Ólafsson viðurkenningu Hag-
þenkis fyrir árið 1995, „fyrir að
birta með fágætum
hætti fróðleik um nátt-
úru Íslands og sýna
fegurð hennar og
gildi“. Árið 1998 fékk
Ragnheiður Gyða
Jónsdóttir viðurkenn-
inguna „fyrir lifandi og áhuga-
vekjandi kynningu menningarefn-
is á Rás 1 í Ríkisútvarpinu“. Núna
seinast, árið 2001, fékk Jón Karl
Helgason hana „fyrir fræði-
mennsku sem byggir brú milli
margmiðlunar nútímans og
sagnaheims fortíðar“.
Eins og sjá má af þessu er við-
urkenningin veitt fyrir verk af
ýmsu tagi, svo sem fræðibækur
fyrir almenning, útvarpsþætti eða
margmiðlunarefni. Til þessa hefur
viðurkenningarráð Hagþenkis
sjaldnast farið troðnar slóðir í vali
sínu.“
– Þykja þetta eftirsóknarverð
verðlaun og á hvaða hátt nýtast
þau verðlaunahöfum?
„Viðurkenningin felst í viður-
kenningarskjali og fjárhæð að
upphæð 500 þúsund krónur. Hana
fá aðeins fræðimenn og kennslu-
bókarhöfundar sem náð hafa
framúrskarandi árangri á sínu
sviði, þannig að það getur ekki tal-
ist slæmt að komast í þann hóp.
Óhætt er að fullyrða að þetta er
ein helsta viðurkenningin sem
veitt er höfundum fræðirita,
kennslubóka eða þeim sem stunda
fræðilega miðlun af öðru tagi á Ís-
landi. Hið eina sem gæti talist
sambærilegt er íslensku bók-
menntaverðlaunin fyrir „rit al-
menns eðlis“, en þar er þó aðeins
verið að verðlauna bækur. Viður-
kenning Hagþenkis er á hinn bóg-
inn veitt fyrir hvers konar efni
sem miðar að því að auka fróðleik
og upplýsingu meðal almenn-
ings.“
Er ekki full ástæða í ljósi fjöl-
mennis Hagþenkis, að fanga meiri
athygli með þessari viðurkenning-
arhátíð?
„Jú vissulega. Fjölmiðlar hafa
oft ekki veitt henni nægilega at-
hygli en það er sem betur fer að
breytast á seinni árum. Enn mæta
þó fulltrúar ljósvakamiðla sjaldan
á þessa hátíð, en þeim er alltaf
boðið. Við höfum hingað til ekki
gripið til auglýsingamennsku á
borð við að vera með opinbera „til-
nefningahátíð“ eða kalla hátíðina
„Fræði- og kennslubókarverðlaun
Íslands“, en það er kannski athug-
unarefni til framtíðar.
Núna er viðurkenning-
in einfaldlega kölluð
það sem hún er: Viður-
kenning Hagþenkis.“
– Hvar og hvenær
verður viðurkenning
Hagþenkis afhent í ár og hver
mun fá hana?
„Viðurkenning Hagþenkis
verður afhent á sérstakri viður-
kenningarhátíð í Þjóðarbókhlöð-
unni föstudaginn 24. janúar. Ekki
er hægt að upplýsa að svo stöddu
hver fær viðurkenninguna í ár,
það verður ekki tilkynnt fyrr en á
sjálfri viðurkenningarhátíðinni.“
Sverrir Jakobsson
 Sverrir Jakobsson er fæddur
18. júlí 1970 í Reykjavík. Hann
hefur MA gráðu í miðaldafræði
og vinnur nú um stundir að dokt-
orsritgerð í sagnfræði. Hann er
og stundakennari við Háskóla
Íslands.
…að stærsta
fagfélagi
rithöfunda
á Íslandi