Morgunblaðið - 30.01.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 30. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir að skýrsla Deloitte & Touche
um hugsanlegan kostnað Íslendinga
við aðild að Evrópusambandinu sé
til þess fallin að eyða að einhverju
leyti deilum um hugsanlegar
greiðslur Íslendinga til ESB fyrir
stækkun sambandsins. Hins vegar
skakki miklu þegar lagt sé mat á
kostnað eftir stækkun sambandsins.
Deloitte & Touche birti á þriðju-
dag skýrslu um rannsókn, sem gerð
var að beiðni utanríkisráðuneytisins
um hugsanlegan kostnað Íslands við
aðild að ESB. Davíð sagði, að sára-
litlu muni á niðurstöðum þessarar
skýrslu og skýrslu Hagfræðistofn-
unar Háskóla Íslands, sem birt var
á síðasta ári, þegar lagt sé mat á
kostnað fyrir stækkun ESB. Hins
vegar skakki miklu þegar lagt sé
mat á kostnað eftir stækkun sam-
bandsins.
„Þar finnst mér höfundar skýrslu
Deloitte & Touche skauta býsna létt
yfir málið og færa aðeins í annan
dálkinn en ekki hinn,“ sagði Davíð.
Hann bætti við að augljóst væri að
kostnaðurinn við ESB-aðild yrði
miklu meiri en fyrirtækið teldi, þeg-
ar þjóðir sem hefðu ekki nema brot
af þjóðartekjum Íslendinga kæmu
inn í ESB og augljóst, að þær
myndu ekki sætta sig við að fá
nema brot af þeim styrkjum sem
aðrar þjóðir innan sambandsins
njóta.
Deloitte & Touche komst að
þeirri niðurstöðu að kostnaður Ís-
lands til Evrópusambandsins við
hugsanlega aðild verði
allt að 8,2 milljarðar
króna á ári að stækk-
unarferli sambandsins
loknu, þ.e. eftir 2013.
Á móti megi gera ráð
fyrir að 4,2 milljarðar
króna skili sér aftur í
formi styrkja og stuðn-
ings, einkum við land-
búnað og byggðaverk-
efni. Þetta er nokkuð
lægri kostnaður en
Hagfræðistofnun
komst að raun um í
skýrslu sinni í fyrra.
en munurinn á niður-
stöðum skýrslnanna
liggur að stórum hluta í mismun-
andi mati á áhrifum stækkunar
Evrópusambandsins.
Davíð sagði að skýrsluhöfundar
Deloitte & Touche og Hagfræði-
stofnunar Háskólans væru sammála
um kostnað Íslands af
aðild að ESB fyrir
stækkun. Hann væri
að lágmarki 3,5 millj-
arðar og upp í 7 millj-
arða á ári.
„Hins vegar kemur
fram skekkja milli
þessara stofnana þeg-
ar horft er á hlutina
eftir stækkun. Þar
finnst mér endurskoð-
unarskrifstofan skauta
dálítið létt yfir málið,
því þá virðist stækk-
unin vera orðin okkur
afar hagstæð og okkar
kostnaður vaxa sáralít-
ið þegar fátæku ríkin ganga inn –
ríki með tekjur sem eru þriðjungur
eða fjórðungur á við okkar tekjur.
Það er ekki mjög trúverðugt.
Það byggist á því að þeir taka í
raun stækkunina ekki til greina.
Þeir miða við árið 2006 og tala eins
og að eftir það sé um að ræða tölur
sem þeir hafi þurft að bíða eftir.
Þær hafa legið lengi fyrir en það
var hins vegar ákveðið að nefna
ekki neinar endanlegar tölur um
stækkunarferlið fyrr en síðar.
En það er alveg augljóst í mínum
huga að þegar fátæku þjóðirnar
koma inn – sem hafa aðeins um
fjórðung af okkar tekjum – þá verð-
ur kostnaðurinn miklum mun meiri.
Hver er vísbendingin sem við get-
um haft? Hún er sú, að núna höfum
við verið að borga 100 milljónir á ári
til ESB fyrir stækkun og eftir
stækkun heimtar sambandið að
þessi upphæð verði hækkuð um 3–4
milljarða vegna hins mikla kostn-
aðar sem af stækkuninni hlýst, eins
og þeir hafa orðað það. Og í kröfu-
gerðinni segja samningamenn ESB
að þessi tala sé aðeins brot af því
sem þeir ætla okkur að borga ef við
göngum inn í Evrópusambandið.
Það er afar sérstakt að þetta atriði
skyldi hafa farið framhjá endur-
skoðunarskrifstofunni sem fengin
var til verksins,“ sagði Davíð við
fjölmiðla í gær.
Davíð sagði aukinheldur að í
skýrslu Deloitte & Touche væru
hlutir sem ekki fengjust staðist og
nefndi í því sambandi frádrátt
kostnaðar vegna Evrópska efna-
hagssvæðisins. Eins væri því alveg
sleppt að taka tillit til kostnaðar við
íslensk sendiráð, sem talið væri að
stofna þyrfti í hverju ESB-landi
fyrir sig með aðild. Með því mætti
segja að við útreikningana væri af
miklum vilja verið að færa hlutinn í
annan dálkinn en ekki hinn.
Davíð sagði meginatriði skýrslu
Deloitte & Touche vera að hún stað-
festi niðurstöður Hagfræðistofnun-
ar Háskólans um hinn mikla kostn-
að sem af ESB-aðild hlytist fyrir
stækkun. „Og ég hygg að því trúi
ekki nokkur maður að stækkunin
sem slík muni í raun – eins og þarna
er reynt að setja fram – verða til
þess að við græðum á henni.
Eins og sést á skýrslunni hafa
þeir ekki enn hjá sér kostnað eftir
stækkunina, en gefa sér að ríki sem
komi inn – ríki eins og Pólland –
muni sætta sig við að fá í sinn hlut
aðeins fjórðung af því sem hin ríkin
hafa fengið. Það hygg ég að sé alveg
fráleitt,“ sagði Davíð og gat þess að
leiðtogar ESB hafi reyndar forðast
að taka endanlega niðurstöðu um
það við stækkunarákvörðunina.
Ósammála skýrslu
um kostnað við ESB-
aðild eftir stækkun
Davíð Oddsson
VALGERÐUR Sverrisdóttir við-
skiptaráðherra sagði á Alþingi í gær
að lagaramminn sem Alþingi hefði
sett um mál sem varða starfsloka-
samninga og aðra sambærilega
samninga í skráðum fyrirtækjum
hefði það að markmiði að tryggja
upplýsingagjöf til hluthafa, al-
mennra fjárfesta á markaðnum og
góða reikningsskilavenju. „Engin
sérstök þörf er á endurskoðun þess-
ara lagaákvæða,“ sagði hún. Ráð-
herra tók þó fram að henni „væri
kunnugt um,“ eins og hún orðaði það
að Kauphöll Íslands væri nú að vinna
að nýjum reglum um upplýsingar
um kjör æðstu stjórnenda í skráðum
félögum. „Samkvæmt þeim verður
væntanlega skylda að greina frá
ráðningarsamningum við æðstu
stjórnendur. Þá verður einnig skylda
að greina frá óvenjulegum samning-
um við æðstu stjórnendur skráðra
félaga. Því má ætla að skylt verði
skv. þessum reglum að veita upplýs-
ingar um starfslokakjör æðstu
stjórnenda skráðra félaga. Vonast er
til að þessar reglur taki gildi um mitt
árið.“
Þetta kom fram í máli ráðherra í
umræðu utan dagskrár á Alþingi um
starfslokasamninga og aðra sam-
bærilega samninga í skráðum fyrir-
tækjum. Umræðan fór fram að
frumkvæði Lúðvíks Bergvinssonar,
þingmanns Samfylkingarinnar. „Til-
efni þessarar umræðu er fréttaflutn-
ingur af starfsloksamningi Vátrygg-
ingafélags Íslands við fyrrverandi
forstjóra þess [Axel Gíslason] og yf-
irlýsingu stjórnar félagsins um að
samningurinn sé trúnaðarmál sem
komi ekki öðrum við,“ sagði Lúðvík.
Bætti hann því við að því hefði verið
haldið fram í fjölmiðlum að samning-
urinn kvæði á um skuldbindingar
VÍS og tengdra félaga upp á um 200
til 250 milljónir kr. „Spurningin sem
vaknar er sú hvaða áhrif það muni
hafa á trú almennings og fjárfesta á
þeim verðbréfamarkaði sem hér hef-
ur verið að myndast ef stjórn félags
sem skráð er í Kauphöll Íslands
kemst upp með það að gera starfs-
lokasamning upp á tugi eða hundruð
milljóna kr. án þess að þurfa að gera
Kauphöll Íslands grein fyrir gern-
ingnum.“ Lúðvík sagði að efni starfs-
lokasaminga gæti haft mikil áhrif á
fjárhagsstöðu félags. „Það er því
grundvallaratriði að þeir séu uppi á
borðinu; að engin leynd hvíli yfir sík-
um gerningi hjá skráðum félögum.“
Í máli margra þeirra þingmanna
sem til máls tóku í umræðunni í gær
kom þessi afstaða einnig fram þ.e. að
engin leynd mætti hvíla yfir starfs-
lokasamningum. Gunnar Birgisson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins, var
einn þeirra. Hann benti á að það
væri ákvörðun viðkomandi stjórnar
fyrirtækis hvort hún vildi upplýsa
um efni starfslokasamninga eða
ekki. „Og þetta gildir um öll hluta-
félög hvort sem þau er í eigu ríkisins
eða ekki.“ Hann bætti því þó við að
þótt upplýsingar um laun og launa-
kjör væru viðkvæmar væri oft betra
að gera grein fyrir þeim í stað þess
að sitja á þeim. Það að leyna þeim
gæti ýtt undir gróusögur. „Það er
mín skoðun að starfslokasamningar
og aðrir sambærilegir samningar
skuli vera aðgengilegir hluthöfum.“
Í máli Ögmundar Jónassonar,
þingmanns Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, kom einnig fram að
hann vildi að upplýst yrði um alla
starfslokasamninga og sambærilega
samninga og í sama streng tók Guð-
jón A. Kristjánsson, þingmaður
Frjálslynda flokksins.
„Herra forseti, hvað er að gerast í
þjóðfélaginu?“ spurði Jóhanna Sig-
urðardóttir, þingmaður Samfylking-
arinnar og hélt áfram. „Fólk er yfir
sig gáttað vegna ofurkjara stjórn-
enda fyrirtækja á almennum opin-
berum markaði.“ Hún sagði að þessi
ofurkjör „dúkkuðu“ öðru hverju upp
á yfirborðið frá heimi toppanna í at-
vinnu- og fjármálalífinu.
Hjálmar Árnason, þingmaður
Framsóknarflokksins, sagði grund-
vallaratriði málsins hins vegar vera
það að starfslokasamningar upp á
tugi milljóna króna endurspegluðu
græðgina í þjóðfélaginu; græðgi sem
kæmi fram alls staðar í þjóðfélaginu.
Formaður Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs, Steingrímur J.
Sigfússon, gat ekki tekið undir þau
orð og benti á að menn gerðu ekki
þessa starfslokasamninga við sjálfa
sig. „Það eru ófáir svona samningar
sem ráðherrar ríkisstjórnarinnar
hafa verið að gera á undanförnum
misserum. Það dugar ekki fyrir hátt-
virtan þingmann, Hjálmar Árnason,
að vísa þessu vandamáli út í bæ, eins
og það sé ríkisstjórninni og Fram-
sóknarflokknum gjörsamlega óvið-
komandi. Maður líttu þér nær.“
Einar Oddur Kristjánsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, sagði að
það væri öllum fyrir bestu ef upplýs-
ingar um starfslokasamninga og
sambærilega samninga væru uppi á
borðinu og spurði hvort ekki væri
rétt að efnahags- og viðskiptanefnd
þingsins skoðaði þetta mál með það í
huga. Guðmundur Árni Stefánsson,
þingmaður Samfylkingarinnar, tók
undir þau orð. „Við skulum einhenda
okkur í þá vinnu,“ sagði hann.
Utandagskrárumræða um starfslokasamninga sem gerðir eru í skráðum fyrirtækjum
Greina skal frá
samningum við
æðstu stjórnendur
Morgunblaðið/Golli
Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylkingarinnar, Þuríður Backman,
VG, og Svanfríður Jónasdóttir, Samfylkingu, hlýða á umræður.
ÞINGFLOKKUR Samfylking-
arinnar hefur lagt fram á Alþingi
tillögu til þingsályktunar um að
samgönguráðherra verði falið að
birta nú þegar skýrslu þá sem tekin
var saman af Ríkisendurskoðun um
starfslok Þórarins V. Þórarins-
sonar, fyrrverandi forstjóra Lands-
síma Íslands hf., og tengd efni á
árinu 2002. Guðmundur Árni Stef-
ánsson er fyrsti flutningsmaður til-
lögunnar.
Í greinargerð tillögunnar kemur
m.a. fram að einstakir þingmenn
Samfylkingarinnar hafi óskað eftir
því við samgönguráðherra, Sturlu
Böðvarsson, [á síðasta ár] að hann
upplýsti innihald skýrslu Ríkisend-
urskoðunar sem tekin var saman
um mitt árið 2002 að beiðni þáver-
andi stjórnarformanns Landssíma
Íslands hf., Friðriks Pálssonar, um
starfslok Þórarins V. Þórarinssonar
og tengd efni. „Þessu hefur sam-
gönguráðherra, sem er handhafi
meira en 90% hlutafjár í fyrirtækinu
fyrir hönd ríkissjóðs, ítrekað hafn-
að.“ Í greinargerðinni segir síðan
frá því að í kjölfarið eða hinn 6. nóv-
ember á síðasta ári hafi allur þing-
flokkur Samfylkingarinnar óskað
eftir því að Ríkisendurskoðun yrði
falið að taka saman skýrslu um
sama efni, eins og þingsköp heimili
og gert sé ráð fyrir í lögum um Rík-
isendurskoðun. „Forseti Alþingis,
Halldór Blöndal, hafnaði þeirri
skýrslubeiðni á fundi forsæt-
isnefndar 28. janúar 2003. Aðrir
fulltrúar stjórnarflokkanna í for-
sætisnefnd Alþingis gerðu ekki at-
hugasemdir við þessa einstæðu af-
greiðslu forseta þingsins.“
Í greinargerðinni segir að Guð-
mundur Árni, 1. varaforseti þings-
ins, hafi á fundi forsætisnefnd-
arinnar lagt fram bókun þar sem
segir m.a. að þess séu fá dæmi í
þingsögunni að forsætisnefnd Al-
þingis, sem eðli máls samkvæmt
hefði það hlutverk helst að styðja og
styrkja þingmenn í störfum sínum,
hamli því að þingmenn geti sinnt
stjórnarskrárbundnum skyldum sín-
um, þ.e. að hafa eftirlit með fram-
kvæmdarvaldinu. „Sú afgreiðsla
forseta Alþingis, Halldórs Blöndals,
án athugasemda frá fulltrúum
stjórnarflokkanna í nefndinni, að
hafna sjálfsagðri beiðni 17 manna
þingflokks Samfylkingarinnar, um
skýrslu frá Ríkisendurskoðun, er
dapurleg og er ekki til þess fallin að
styrkja stöðu Alþingis,“ segir í bók-
un Guðmundar Árna.
Í greinargerð tillögunnar sem nú
hefur verið lögð fram segir að ljóst
sé að þingmenn Samfylkingarinnar
þurfi að leita annarra leiða til að
tryggja að þingmenn geti sinnt m.a.
skyldu sinni til eftirlits með fram-
kvæmdavaldinu
Birt verði skýrsla um starfslok
ÞINGFUNDUR hefst kl. 10.30
í dag. Sautján þingmál eru á
dagskrá þingsins, bæði mál
lögð fram af þingmönnum og
ráðherrum. Í upphafi fundar
fer m.a. fram umræða um raf-
orkulög iðnaðarráðherra.