Morgunblaðið - 01.10.2003, Blaðsíða 22

DAGLEGT LÍF
22 MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÁHÆTTUREIKNIVÉL Hjartaverndar er
byggð á gögnum úr hóprannsókn Hjarta-
verndar sem hefur staðið yfir frá 1967 eða í
meira en 35 ár. Tengill á vélina er á nýrri
heimasíðu Hjartaverndar, www.hjarta.is. Við
gerð reiknivélarinnar var stuðst við mæl-
ingar á 19.381 þátttakanda, 9.323 körlum og
10.058 konum. Margir þessara þátttakenda
hafa komið oftar en einu sinni og er sam-
anlagður fjöldi allra heimsókna 36.768. Mæl-
inganiðurstöður þátttakenda hóprannsókn-
innar hafa leitt í ljós hverjir eru helstu
áhættuþættir kransæðasjúkdóms hjá Íslend-
ingum. Framlag þeirra er ómetanlegt því
annars hefðum við aðeins erlendar
niðurstöður til að byggja upp for-
varnir, en hver þjóð hefur sín sér-
kenni.
Á www.hjarta.is kemur fram að markmiðið
með reiknivélinni er: ,,að auka vitund fólks
um áhættuþætti kransæðasjúkdóms og
hvernig hægt er að hafa áhrif á þessa áhættu
með breytingu á áhættuþáttunum.
Á síðu reiknivélarinnar eru tveir dálkar
undir fyrirsögnunum Mæld gildi og Viðmið.
Byrjað er á að velja kyn og aldur og er svo
stutt á hnappinn merktur Viðmið. Birtast þá í
gluggum reiknivélarinnar meðalgildi
þekktra áhættuþátta kransæða-
sjúkdóms úr rannsóknum Hjarta-
verndar. Síðan setur notandinn inn
þau gildi sem hann þekkir undir Mæld
gildi og styður á hnappinn Reikna áhættu.
Birtast þá tvær prósentutölur til sam-
anburðar. Talan fyrir ofan mæld gildi á við
líkur notandans, en talan fyrir ofan viðmið á
við líkur viðmiðsins.
Viðmiðunartöluna má túlka sem með-
aláhættu fyrir einstakling af sama kyni og
aldri sem reykir ekki, og er hvorki með syk-
ursýki né fjölskyldusögu um kransæða-
sjúkdóm. Viðmiðadálkinn má líka nota á ann-
an hátt. Hægt er að hugsa sér að setja
einstaklingnum markmið. Hvað gerist ef hon-
um tekst að lækka kólesterólið, blóðþrýsting
og þyngd? Hvað gerist ef einstaklingur hættir
að reykja? Með því að reikna út áhættuna út
frá nýjum viðmiðum og bera saman við mæld
gildi má sýna fram á árangur meðferðar ef
markmiðum er náð. Að þessu leyti er reikni-
vélin öflugt tæki til fræðslu og forvarna.
Thor Aspelund PhD, tölfræðingur hjá
Hjartavernd.
Áhættureiknivél Hjartaverndar

FRÁ LANDLÆKNI
TENGLAR
...........................................................
www.hjarta.is
Öflugt tæki
til fræðslu
og forvarna
SÚ var tíðin að búðirnar fyllt-ust af fínum kjólum rétt fyr-ir jólin og hægt var að fá sérárshátíðardressið fram í jan-
úar. Nú er öldin önnur því nokkrar
búiðir bjóða upp á fína kjóla allt ár-
ið um kring. Tími árshátíða virðist
hafa lengst úr þremur mánuðum
eftir áramót upp í átta eða níu mán-
uði svo það eru rétt sumarmán-
uðirnir sem enn eru út úr myndinni.
En fínir kjólar seljast líka á sumrin
fyrir brúðkaupin og sífellt færist í
vöxt að halda kvöldbrúðkaup. Við
slík tækifæri vilja konur gjarnan
mæta í sínu fínasta pússi, enda oft
mikið lagt upp úr því að hafa brúð-
kaupsveislurnar sem flottastar.
Búin að prófa alla tíma ársins
Nokkur fyrirtæki hafa þegar
haldið árshátíðir sínar. Til dæmis
hélt Landsbanki Íslands árshátíð 6.
september síðastliðinn. Helga Jóns-
dóttir, formaður starfsmannafélags
Landsbanka Íslands, sagði að
ákveðið hafi verið að halda árshátíð-
ina á þessum tíma í tilefni 75 ára af-
mælis starfsmannafélagsins. „Við
erum reyndar búin að prófa alla
tíma ársins. Að þessu sinni vildum
við halda sameiginlega árshátíð fyr-
ir alla starfsmenn úr öllum útibú-
um, hvar sem er á landinu. Þrátt
fyrir að ég hefði helst kosið að hafa
árshátíðina seinna, helst í október,
er ég fegin að við ákváðum þessa
dagsetningu. Við vorum líka að
hugsa um helgina eftir, en þá skall
á hið versta veður um allt land. “
Árshátíð Landsbankans var að
þessu sinni haldin í Íþróttahöllinni á
Akureyri þar sem Paparnir héldu
uppi fjörinu. Alls mættu um 700
manns.
„Það hefur svo sem ekki verið
auðvelt að fá hús undir allan þenn-
an fjölda,“ segir Helga. „Stærstu
húsin eru þéttbókuð í langan tíma
og oft hefur það stjórnað því hve-
nær árshátíðin er haldin. Stóru fyr-
irtækin hafa því ekki svo mikið val.“
Einar Þórarinsson, formaður
starfsmannafélags OgVodafone,
segir að hann hafi ekki heyrt neinar
neikvæðar raddir hjá starfsfólki
þegar ákveðið var að halda árshá-
tíðina 22. september síðastliðinn.
„Fyrirtækin tvö, Tal og Ís-
landssími, voru sameinuð í
lok síðasta árs og mynduðu
þá OgVodafone. Satt að
segja vannst ekki tími til
að halda árshátíð á vor-
mánuðum og við vildum
alls ekki sleppa úr einu
ári. Þess vegna var tek-
in sú ákvörðun að halda
árshátíðina nú í sept-
ember. Starfsfólkið var
almennt komið úr sum-
arfríi og þetta reyndist
bara mjög vel. Við héld-
um árshátíðin á Nordica-
hótelinu og þar var fínt
að vera og góður mat-
ur. Kannski sýnir best
hversu vel þessu var tek-
ið að yfir 80% starfsfólks-
ins mættu.
Árshátíðin framvegis í
tengslum við afmælið
SÁÁ, Samtök áhuga-
fólks um áfengisvanda-
málið, ætla að halda
árshátíð sína 10. októ-
ber nk. Ákvörðun um
þessa tímasetningu
var tekin í fyrra þeg-
ar samtökin áttu 25
ára afmæli. Þau
voru stofnuð í
fyrstu vikunni í
október 1977 og
ákveðið var að
halda árshátíðina
hér eftir fyrstu
eða aðra helgina í
október. Árshá-
tíðin verður
haldin á föstu-
degi en á mið-
vikudeginum áð-
ur verður sérstakur
afmælisfundur með tónlist og
uppákomum og ávörpum. Gunnar
Kvaran, starfsmannastjóri SÁÁ,
sagði að áður hefðu árshátíðir
verið haldnar á tímabilinu frá
janúar til mars, en það var orð-
ið erfitt að fá húsnæði fyrir
þær á þessum tíma. „Það er nú
helsta ástæðan fyrir því að ákveðið
var að breyta og allir eru
mjög sáttir við að tengja árshátíð-
ina við afmælið. Árshátíðin er fyrir
alla sem tengjast SÁÁ, velunnara,
skjólstæðinga, stofnfélaga og
starfsfólk svo það má búast við þó
nokkrum fjölda. Þetta verður hefð-
bundin árshátíð með balli og góðum
mat.
Málfríður Loftsdóttir hjá versl-
uninni Mondo á Laugaveginum sel-
ur fína kjóla allt árið. Hún segist
hafa orðið vör við að konur séu að-
eins farnar að kíkja á árshátíð-
arkjólana alveg frá því í lok ágúst.
„Það er alveg sama hvar árshátíðin
er haldin, í borginni, í útlöndum eða
úti á landi, þá vill fólk nú orðið
klæða sig upp af þessu tilefni. Það
tekur bara fínu fötin með sér,“ seg-
ir hún. „Hjá mér er góð sala í fínum
kjólum allt árið. Þessir beinu og
síðu og þröngu kjólar eru alltaf vin-
sælir, en núna er ég líka með mjög
skemmtilega kjóla í „Audrey Hep-
burn“ stíl. Þeir eru oft hlýralausir,
þröngir að ofan, millisíðir með út-
víðu pilsi.“
Konur vilja vera fínar
Jórunn Karlsdóttir sem rekur
kjólaleigu segist hafa orðið vör við
að árshátíðirnar væru þegar byrj-
aðar. Þær konur sem hafa leitað til
hennar hafa valið sér mjög kven-
lega kjóla. „Konur vilja vera fínar á
árshátíðunum. Núna eru áberandi
skartgripir mikið í tísku og mikið
puntaðir kjólar. Ef konur punta sig
ekki fyrir árshátíðir, hvenær eiga
þær þá að gera það?“ spyr Jórunn.
Jórunn hefur saumað marga
kjóla fyrir fegurðarsamkeppnir í
gegnum árin auk þess sem hún
saumar kjólana sem hún leigir út.
„Þetta er mitt aðaláhugamál og
þrátt fyrir að ég hafi oft hugsað um
að hætta stenst ég ekki mátið þegar
fegurðardrottningarnar koma til
mín og biðja mig um að sauma á sig
kjóla.“
Jórunn segir að enn sé hægt að
fá góð efni í kjóla, en verslunum
með slík efni hefur fækkað mikið á
undanförnum árum. Það
bjargi þó málunum að þess-
ar fáu búðir leggi metnað
sinn í að vera með góð efni.
Mikill glamúr og litadýrð
Edda Sverrisdóttir í
versluninni Flex á Lauga-
veginum segir það ánægju-
lega þróun að nú séu konur
orðnar miklu kaldari að
vera í fallegum litum. Þetta
er breyting frá því sem var
fyrir nokkrum árum þegar
öruggast þótti að klæðast
svörtu. „Mér finnst þetta
gleðileg þróun,“ segir Edda.
„Meira að segja skórnir eru
litríkir.“
Hún segir kjólana sem
hún býður upp á núna mjög
kvenlega, aðskorna og oft
skreytta til dæmis með
steinum eða perlusaumi.
Fylgihlutirnir séu áberandi,
til dæmis stórir eyrnalokk-
ar og hálsmen og breið
armbönd og samkvæm-
isveskin séu orðin eins og
skartgripir. „Mikill glam-
úr,“ segir hún. „Konur eru
farnar að njóta þess meira
að klæða sig í fín föt og
nota tækifærið til þess á
árshátíðum, í stórafmælum
og í brúðkaupum. Þess
vegna erum við með fína kjóla til
sölu allt árið.“

MANNFAGNAÐIR | Tími árshátíða hefur lengst og eru þær haldnar alla mánuði ársins nema sumarmánuðina þrjá
Ballið er
byrjað
Svo virðist sem tími árshátíða sé runninn upp
og það er af sem áður var þegar flest fyrirtæki
og félagasamtök héldu árshátíðir sínar eftir
áramót og fram í mars. Ásdís Haraldsdóttir
grennslaðist fyrir um ástæðuna og kíkti á
árshátíðarkjóla.
asdish@mbl.is
Glamúr: Kvenlegur, að-
skorinn og skrautlegur
kjóll frá Flex.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Punt og fínerí: Kjóll eftir Jór-
unni Karlsdóttur, sem rekur
kjólaleigu.
Sígild tískufyrirmynd: Sam-
kvæmiskjólar svipaðir þeim
sem Audrey Hepurn
klæddist í kvikmyndinni
Sabrina frá 1954 njóta nú
mikilla vinsælda tæpri
hálfri öld síðar. Kjóllinn
t.v. er í anda leikkon-
unnar og fæst í Mondo.
Morgunblaðið/Jim Smart
ZUMA Press