Morgunblaðið - 01.10.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 2003 25
fjölgað og þörfin fyrir sameiginlegar
lausnir og stjórnmálastefnu aukist
ekki síst þegar kemur að þeim
stærsta stækkunaráfanga sem nú
bíður handan við hornið. Stofnanir
sem upphaflega voru byggðar fyrir
bandalag sex ríkja hafa þurft að að-
lagast auknum fjölda aðildarríkja en
í nálægri framtíð má jafnvel sjá að-
ildarríkin verða þrjátíu. Á ríkjaráð-
stefnu aðildarríkjanna í Laeken árið
2001 var því ákveðið að hefja vinnu
að svokallaðri Framtíðarráðstefnu
Evrópu sem skyldi fara yfir hlut-
verkaskiptingu milli aðildarríkjanna
og fara í grundvallarendurskoðun á
flestum þáttum ESB. Að auki var
Framtíðarráðstefnunni falið að
semja drög að stjórnarkrá hins
stækkaða Evrópusambands. Drög
að stjórnarskrársáttmálanum hafa
nú litið dagsins ljós og einungis loka-
vinna eftir. Á Framtíðarráðstefn-
unni unnu 105 fulltrúar, bæði frá nú-
verandi og tilvonandi aðildarríkjum
ESB í yfir 16 mánuði, saman að
þessum markmiðum. Þátttakendur
komu frá fulltrúum ríkisstjórna,
þingmönnum Evrópuþingsins og
meðlimum þjóðþinga bæði aðild-
arríkja sem og umsóknarríkja, auk
samráðs við vinnuhópa frá fulltrúum
hins borgaralega samfélags. Það má
því með sanni segja að hvað varðar
gerð framtíðar stjórnarskrárinnar
hafi undirbúningur aldrei í sögunni
verið jafnvíðtækur og lýðræðislegur
en það má m.a. þakka notkun Nets-
ins.
Drögin að stjórnarskrársátt-
málanum – hvað kemur fram?
Í inngangi að drögunum sem lögð
voru fram í sumar má finna texta
sem tilgreinir hvað Evrópusam-
bandið stendur fyrir. Þar kemur
fram að ESB standi fyrir, og vörð
um, gildi eins og virðingu fyrir
mannlegri reisn, frelsi, lýðræði og
janfrétti, auk virðingar fyrir meg-
inreglum réttarríkisins. Annað sem
nefnt er er virðing fyrir margbreyti-
leika innan Evrópusambandsins, til
dæmis ólíkum tungumálum og ólíkri
menningu þjóða. Víðsýni og sam-
staða aðildarríkja eru líka nefnd sem
grundvallaratriði. Einnig er nefnt í
inngangi að á alþjóðlegum vettvangi
setji ESB sér að stuðla að friði og ör-
yggi, að vernda náttúruauðlindir og
berjast við fátækt.
Gagnsæi og lýðræði
Eitt af markmiðum Framtíð-
arráðstefnunnar var að leggja fram
tillögur í þá átt að gera ESB lýðræð-
islegra og alla ákvarðanatöku ein-
faldari. Í drögunum að stjórn-
arskránni er að finna tillögur að
þessu settu marki. Tvennt er vert að
nefna.
Lagt er til að það fyrirkomulag
sem til þessa hefur tíðkast, að aðeins
eitt ríki fari með formennsku Evr-
ópusambansins í hálft ár í senn, verði
lögð niður en að í staðinn verði tekið
upp embætti forseta ESB. Forsetinn
skal valinn af leiðtogum aðildarríkj-
anna og þjóna embætti tvö og hálft
ár í senn. Stefnt er að því að hið nýja
embætti muni leiða til aukins jafn-
vægis á ábyrgð og ákvarðanatöku,
meðal annars með aukinni ábyrgð
Ráðsins, nánar tiltekið fulltrúa rík-
isstjórna aðildarríkjanna.
Þá leggur Framtíðarráðstefnan til
að stofnað verði embætti utanrík-
isráðherra ESB, sem skal vinna fyrir
Leiðtogaráðið að málefnum sameig-
inlegs sviðs utanríkis- og öryggis-
mála. Hann eða hún verður á sama
tíma varaforseti framkvæmdastjórn-
arinnar og skal bera ábyrgð á utan-
ríkismálum. Ennfremur er lagt til að
fækkað verði í framkvæmdastjórn-
inni niður í fimmtán, sem í dag sam-
anstendur af 20 málefnaráðherrum.
„Gula spjaldið“
Í tillögum Framtíðarráðstefn-
unnar er ennfremur kveðið á um
aukið hlutverk bæði þjóðþinganna
og Evrópuþingsins. Lagt er til að
þjóðþingum verði gefinn kostur á að
sýna „gula spjaldið“ þegar þau telja
tillögur framkvæmdastjórnarinnar
teygja sig of langt inn á valdsvið
þeirra. Þjóðþingum verði gefinn
möguleiki á að sýna „gula spjaldið“
þegar þau telja tillögur fram-
kvæmdastjórnar teygja sig of langt
inn á valdsvið þeirra.
Hvað varðar stjórnsýslu ESB er
aukinheldur lagt til að stuðst verði í
auknum mæli við meirihlutaákvarð-
anir í stað einróma samþykkis. Þrátt
fyrir þá óeiningu sem ríkti í kringum
aðdraganda Íraksstríðsins má í til-
lögunum sjá vilja fyrir efldri sameig-
inlegri öryggis- og varnarmálastefnu
Evrópusambandsins.
Söguleg tímamót fyrir Evrópu
Sú þróun og þær breytingar sem
eiga sér stað innan Evrópusam-
bandsins hafa mikla þýðingu fyrir
Ísland sem tengist ESB náið í gegn
um samninginn um Evrópska efna-
hagssvæðið. Framtíðarráðstefna
Evrópusambandsins sem hefur með-
al annars skilað af sér drögum að
stjórnarskrá fyrir Evrópusambandið
eru að auki sögulegur áfangi. Á
ríkjaráðstefnunni sem hefst hinn 4.
október mun stjórnarskráin og
breytingarnar sem lagðar hafa verið
til á ákvarðanatöku og stofnunum
ESB lagðar fram. Á ráðstefnunni má
búast við víðtækum umræðum um
framtíð Evrópu. Nokkuð sem allir er
hafa áhuga á framþróun í heimsálf-
unni ættu að fylgjast með.
Höfundur er sendiherra fasta-
nefndar framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins gagnvart
Íslandi og Noregi.
ENN á ný halda þjóðir heimsins upp á 1. október sem dag bygging-
arlistarinnar, til að minna á mikilvægi hennar í daglegu lífi. Hefur svo
verið gert frá árinu 1988. Ánægjulegt er að geta bent á að umræða
um byggingarlist og skipulagsmál eflist með ári hverju
hér á landi og þátttaka almennings í þeirri umræðu
eykst sífellt. Vitundarvakning fólks um umhverfi sitt er
mjög svo af hinu góða og markviss umræða mun án efa
skila okkur bættu umhverfi.
Hvata til umræðu um byggingarlist og skipulagsmál
höfum við umhverfis okkur alla daga, allt árið um
kring, hið manngerða umhverfi sem við lifum og hrær-
umst í. Aftur á móti finnst okkur yfirleitt þetta daglega
umhverfi svo sjálfsagt að flest okkar taka naumast eftir því. Það er
ekki fyrr en það breytist eða hlutar þess hverfa að við gefum því
gaum, stundum þá um seinan. Því er vitundarvakning um umhverfið
mikilvæg, hún getur spornað við fæti eða óskað breytinga, bent á mis-
fellur, stuðlað að betrumbót og lagfæringum, krafist aðgerða.
Fjórar sýningar um umhverfis- og skipulagsmál hafa verið haldnar í
miðborg Reykjavíkur í sumar og haust, sem mjög hafa aukið umræðu
um þessi málefni. Má þar fyrst nefna hina stórmerku sýningu á Aust-
urvelli, „Jörðin séð frá himni“, sem staðið hefur allt sumarið og mikla
athygli vakið. Sýningin hefur um allan heim hvatt til umhugsunar um
ástand jarðar og mikilvægi sjálfbærrar þróunar fyrir alla jarðarbúa.
Arkitektafélag Íslands stóð á menningarnótt fyrir samnorrænni sýn-
ingu á Skólavörðustíg, sem stóð út ágústmánuð og bar heitið „Auðlegð
í norrænni byggingarlist“. Meginþema þeirrar sýningar voru vistvæn-
ar byggingar og sjálfbært skipulag og voru verkefni frá öllum Norð-
urlöndum. Aflvaki í samvinnu við hverfisráð miðborgarinnar hefur í
Bankastræti sýnt „uppbyggingu í miðborginni – stefnu og framtíð-
arsýn“, bæði fullunnin og samþykkt skipulagsverkefni en einnig mjög
svo frjóar hugmyndir og tillögur að byggingum sem enn eru á hug-
myndastigi. Byggingarlistardeild Listasafns Reykjavíkur heldur nú
upp á tíu ára afmæli sitt í Hafnarhúsi og gefur þar að líta mörg stór-
merk sýnishorn af þeim verkum sem safnið hefur eignast á þessu
tímabili. Albína Thordarson arkitekt heldur fyrirlestur á alþjóðlegum
byggingarlistardegi um föður sinn, Sigvalda Thordarson arkitekt, í
tengslum við sýninguna.
Sjaldan eða aldrei hefur mátt sjá jafnmikla umfjöllun í Reykjavík
um þennan málaflokk í einu á sýningum og skilar það sér augljóslega í
miklum áhuga og umræðum. Vonast er til að framhald verði hér á.
Þessi málaflokkur hefur verið allt of lítið í umræðunni hingað til. Ís-
lenskur jarðvegur er frjór á þessu sviði og getur orðið góð uppspretta
djarfra hugmynda framtíðinni til heilla.
1. október – alþjóðlegur
dagur byggingarlistarinnar
Eftir Valdísi Bjarnadóttur
Höfundur er arkitekt FAÍ, formaður Arkitektafélags Íslands.
unarskóla Íslands og féhirðir
Nemendafélags VÍ 2003–04,
Brynjólfur Stefánsson b.sc. í verk-
fræði og sérfræðingur hjá áhættu-
og fjárstýringu Íslandsbanka,
fulltrúi í Stúdentaráði HÍ 2001–
2003 þar af formaður Stúd-
entaráðs 2002–2003, Gísli Krist-
jánsson stærðfræðinemi, forseti
Stiguls, félags stærðfræðinema
2003–2004 og formaður Nemenda-
félags Verslunarskóla Íslands
2000–2001, Hreiðar Hermannsson
nemandi í Menntaskólanum í
Hamrahlíð, framkvæmdastjóri
Nemendafélags MH 2002–2003,
Margrét Einarsdóttir lögfræð-
ingur, situr í ritsjórn vefritsins
tikin.is og er fulltrúi í borg-
arstjórnarflokki Sjálfstæðisflokks-
ins, fyrrum stjórnarmaður í Heim-
dalli og SUS, María Sigrún
Hilmarsdóttir hagfræðingur, for-
maður Mennta- og menningar-
samtaka Íslands og Japan, ritari
og varaformaður Ökonomíu 2001–
2002, félags hagfræðinema, Sig-
urður Örn Hilmarsson laganemi í
HÍ, inspector scholae í MR 2002–
2003, Stefanía Sigurðardóttir nem-
andi í Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti og forseti Nemendafélags
FB, Tómas Hafliðason meist-
aranemi í verkfræði og fram-
kvæmdastjóri Kælivéla ehf., Ýmir
Örn Finnbogason viðskipta-
fræðinemi í Háskólanum í Reykja-
vík, gjaldkeri Visku nemenda-
félags HR 2002–2004, sat í
verkefnisstjórn Jafningjafræðsl-
unnar 1997–1998 og var gjaldkeri
Félags framhaldsskólanema 1999–
2000.
Þú getur kosið þau til forystu
Þetta úrvalsfólk býður sig fram
til að taka ábyrgð á starfi Heim-
dallar næsta starfsár. Ef þú ert
félagi í Sjálfstæðisflokknum í
Reykjavík og ert 35 ára eða yngri
getur þú lagt þitt að mörkum til
Sjálfstæðisflokksins með því að
greiða lista Bolla Thoroddsen at-
kvæði þitt. Það munum við gera.
Baldur er nemi í
Verslunarskóla Íslands,
Erna er nemi í Menntaskólanum í
Reykjavík og
Sigurður Kári er nemandi í
Menntaskólanum við Hamrahlíð.
ELDRI sonur minn er 5 ára.
Hann hefur alltaf verið frekar
matvandur. Ég undraði mig oft á
því þegar hann var
ungabarn hversu
laginn hann var að
finna litlu brokk-
olibitana í barna-
maukinu og spýta
þeim út. Sjálf
hugsa ég mikið um
heilsuna og hvað ég læt ofan í
mig. Ég lagði því töluvert á mig
til að kenna syni mínum að meta
grænmeti og annan hollan mat.
Ég man hvað ég hlakkaði mikið til
þegar hann færi að tala, þá yrði
miklu auðveldara að útskýra fyrir
honum að hann gæti ekki lifað ein-
göngu á skyri og ávöxtum. Hann
yrði að borða fjölbreytta holla
fæðu. Ég hafði nánast gefist upp á
að bjóða honum grænmeti en ein-
beitti mér að því að kenna honum
að borða fisk og kjöt. Að minnsta
kosti að smakka, sagði ég við
hann. Það varð þó ekkert auðveld-
ara þegar hann fór að tala því
sonur minn gat alveg útskýrt eins
og ég. Hann var jafnvel rökfastari
en móðir hans og enn þrjóskari.
Mér barst óvæntur liðsauki þeg-
ar Palli litli kynntist íþróttaálf-
inum og íbúum Latabæjar. Hann
hafði áður kynnst Bósa ljósár og
fleiri hetjum úr teiknimyndum
sem hann lifði sig svo vel inní að
hann varð að sjálfri söguhetjunni
og flaug um gólf kallandi: „út fyrir
endimörk alheimsins“ um leið og
hann stökk niður af sófaarminum.
Þegar hann kynntist Latabæ varð
hann að íþróttaálfinum. Hann setti
nú hendur á gólfið og fætur upp á
sófaarminn til að æfa sig að
standa á höndum. Hann var ekki
alveg sáttur við getuna og vissi
hvað íþróttaálfurinn gerði til að
verða svona sterkur og fimur.
Hann borðaði íþróttanammi.
Löngunin til að vera eins og hetj-
an hans gerði það að verkum að
hann lét sig hafa það að borða
grænmeti. Hann lagði sérstaka
áherslu á að borða gulrætur (sem
honum þóttu verstar af öllu) því
hann taldi bein tengsl þeirra á
milli og getunnar til að standa á
höndum. Á fjögurra ára afmæl-
isdaginn reyndi hann að pína í sig
gulræturnar þar til þær komu upp
úr honum aftur. Þá settumst við
niður og ræddum um að allur holl-
ur matur hefði góð áhrif og
íþróttaálfurinn myndi alveg sætta
sig við að hann borðaði ekki gul-
rætur ef hann borðaði bara annan
hollan mat í staðinn. Við sættumst
á tómata sem íþróttanammi.
Það er kannski fulllangt gengið
að lagt sé svo hart að börnum að
borða mat sem þeim þykir vondur
að þau kasti upp en það er ekki
það sem er boðskapur þessarar
litlu sögu heldur hitt. Að íþrótta-
álfurinn og vinir hans skuli hafa
þau áhrif á börnin okkar að þau
LANGI til að lifa heilbrigðu lífi,
borða hollan mat og hreyfa sig.
Notum okkur það að Latibær
ætlar að gera þjóðarátak hjá Ís-
lendingum. Við gætum orðið
fyrsta landið til að snúa baki við
þeim faraldri ofþyngdar sem herj-
ar í vaxandi mæli á hinn vestræna
heim.
Tökum öll þátt í þjóðarátakinu
og virkjum orku komandi kyn-
slóða.
Hetjur hafa áhrif
Eftir Unni Guðrúnu Pálsdóttur
Höfundur er sjúkraþjálfari hjá
Hreyfigreiningu ehf.
mbl.isFRÉTTIR
Til bókaútgefenda:
BÓKATÍÐINDI 2003
Skilafrestur vegna kynningar og
auglýsinga í Bókatíðindum 2003
er til 15. október nk.
Ritinu verður sem fyrr dreift
á öll heimili á Íslandi
Allar upplýsingar á skrifstofu
Félags íslenskra bókaútgefenda,
Barónsstíg 5, sími 511 8020.
—————————————


—————————————
Frestur til að leggja fram
bækur vegna Íslensku
bókmenntaverðlaunanna 2003
er til 30. október nk.
Nánari upplýsingar á skrifstofunni.
GAGNASAFN
MORGUNBLAÐSINS
mbl.is