Morgunblaðið - 03.11.2003, Blaðsíða 25

Morgunblaðið - 03.11.2003, Blaðsíða 25
HESTAR MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2003 25 FYRIRKOMULAG reiðkennslu á Íslandi hefur lengst af verið líkast ferð án sérstaks fyrirheits. Í mjög grófum dráttum ljóst hvert förinni væri heitið en þoku hulið hvaða leiðir væru best færar og hvaða leiðir væru hagstæðastar. Segja má að lengi vel hafi hver reiðkennari bauk- að í sínu horni og kennslan einkennst mjög af samsafni af „góðum ráðum og trixum“. Oftar en ekki snérist kennslan að hluta um að kenna nem- endum að láta hestinn gera einhverj- ar „kúnstir“ og umfram allt að tryggja að nemendum fyndist gam- an á reiðnámskeiði. Samræmt námsefni og skil- greind markmið vantað Vissulega hefur mikið vatn til sjávar runnið og mikil þróun og framfarir átt sér stað í reiðkennslu á síðustu árum og munar þar mikið um það starf sem unnið hefur verið til dæmis á Hólaskóla og með réttu hægt að segja að þokunni hafi létt mjög. Einn helsti þröskuldurinn í frekari framförum hefur þó alla tíð verið skortur á samræmdu námsefni með vel skilgreindum markmiðum þar sem nemendur fikra sig upp eftir ákveðnu kerfi þar sem hverjum áfanga lýkur með prófi. Næsti reið- kennari nemans á með því móti að geta gengið að vísri kunnáttu nem- ans og að hann sé fær um að fást við næsta áfanga. Með öðrum orðum ná- kvæmlega sama uppbygging og er í öllu almennu námi. Þarna hefur skórinn kreppt verulega og oftar en ekki hafa hlutirnir gengið þannig fyrir sig að nemandi er einn til frá- sagnar um það hvað hann og hestur hans kunna og geta. Oftar en ekki hefur sú staða komið upp að mat hans er fjarri raunveruleikanum og hinn nýi reiðkennari þarf að trappa viðkomandi nemanda niður og fara í hluti sem hann er fyrir löngu búinn að „læra“. Slíkar aðstæður hafa ein- att valdið vandræðalegum aðstæðum í upphafi reiðnamskeiða. Hin almenna reiðkennsla hefur því verið afar tilviljanakennd í gegn- um tíðina af þessum sökum en nú má ætla að með tilkomu knapamerkja- kerfisins sé bjartari tíð með blóm í haga framundan. Reiðnám í menntakerfið Eitt af markmiðunum með knapa- merkjakerfinu er að aðlaga reiðnám fyrir grunn- og framhaldsskóla og á undanförnum tveimur árum hefur verið kennt eftir þessu kerfi í Fjöl- brautaskólanum á Suðurlandi og Fjölbrautaskólanum á Sauðárkróki og Hestamiðstöðinni á Gauksmýri. Hefur framkvæmd þess náð lengst við Fjölbraut á Sauðárkróki þar sem nemendur hafa tekið fjórða stigið. Fyrsta stigið fyrir byrjendur Alls er um að ræða fimm stig og spanna þau að heita má lungann af því sem kalla má reiðmennskusviðið. Að loknu fyrsta stigi á knapinn að geta lagt á og sprett af hesti á réttan hátt og sömuleiðis að stíga á bak hesti og af baki. Þá er hafin þjálfun á jafnvægi knapans og leiðbeint um rétta ásetu auk þess að bæta hæfni hans til að umgangast hestinn með trausti og skilningi. Alls eru 18 kennslustundir á fyrsta stigi og þar af 12 verklegar. Tekin eru bæði verkleg og bókleg próf sem gilda jafnt en svo er um fyrstu þrjú stigin. Í verklegu prófi er metin umgengni knapa við hestinn, honum náð í stíu, lagt við hann og hann kembdur og hreinsað úr hófum. Þá þarf knapi að teyma hestinn gangandi á feti og brokki, leggja á hann og stíga á bak, sýna jafnvægisæfingar í hringtaum og hálflétta ásetu á brokki og lóð- rétta ásetu á feti. Einkunnir eru gefnar á skalanum 0 til 10 og þarf knapi að ná að lágmarki 5,0 til taka næsta stig. Reiðkennari fyllir út eyðublað sem hann sendir til skrif- stofu Landssambands hestamanna- félaga sem heldur utan um kerfið. Starfsmenn LH útfylla síðan viður- kenningarskjal sem knapi fær ásamt grænu merki. Á öðru stigi er markmiðið að auka skilning knapans á skilning og skynj- un hestsins og hreyfingum hans og gangtegundum. Að auka sjálfstraust knapans og getu hans til að stjórna hestinum og fylgja hreyfingum hans á fetgangi og brokki. Knapi fær 31 kennslustund á öðru stigi þar af 16 verklega tíma. Verklegt próf felst í styrkjandi æfingum fyrir leiðtoga- hlutverk knapans eins og að láta hestinn bakka. Riðinn fetgangur og stöðvun án hvatningar, hestur standi kyrr á slökum taum. Hálflétt og stíg- andi áseta á brokki. Algengustu reið- leiðir á reiðvelli (tamningagerði). Knapar sem standast annað stig fá appelsínugult knapamerki. Rautt fyrir þriðja stig Í þriðja stigi eru markmiðin að auka þekkingu knapa á fóðrun hests- ins, meðferð hans og heilsu. Að þjálfa ábendingar knapans og sam- spil við hestinn. Að bæta ásetu á grunngangtegundum og auka næmi fyrir takti á tölti. Auk þekkingar á þjálfunaraðferðum. Alls eru kennslustundir á þriðja stigi 30 og þar af 18 verklegir tímar. Verkefni verklegs prófs eru hringteyming með einföldum taum. Lóðrétt, stíg- andi áseta á brokki á baugum og helstu reiðleiðum, taumsamband og réttar hvatningar. Knapi viti á hvora skástæðu hann stígur. Hálflétt áseta á stökki. Undirbúningur fyrir tölt og undirstöðuatriði töltreiðar. Knapar sem standast þriðja stig hljóta rautt knapamerki. Á fjórða stigi fer róðurinn veru- lega að þyngjast en þar eru mark- miðin að bæta getu knapans í lóð- réttri ásetu, stjórnun hans á hestinum og getu hans í reið- mennsku á gangtegundum. Að þjálfa jafnvægi knapans í hindrunarstökki og kenna honum undirbúning fyrir ferðalög á hestum. Að auka þekk- ingu hans á reiðmennsku og sögu hennar sem og skilning á grundvall- arþáttum í þjálfun hestins. Kennslu- stundir á fjórða stigi eru 42 og þar af 25 verklegar. Á fjórða stigi breytast hlutföll milli verklegs og bóklegs prófs þar sem verklegi þátturinn gildir 70%. Í verklega prófinu þarf knapi að ríða fet, brokk, tölt og stökk á fyrifram ákveðnum reiðleiðum. Hann þarf að sýna grunnstig fimiæf- inga, s.s. að kyssa ístöð, taumur gef- inn, framfótarsnúningur, krossgang- ur með langhlið. Stígandi áseta á brokki, skipt á skástæðum. Stjórnun og áseta yfir brokkslár og í hindr- unarstökki yfir fjórar 60 sentimetra háar hindranir. Að síðustu verkefni í reiðmennsku á víðavangi þar sem allar gangtegundir eru riðnar eftir atvikum á ójöfnu landi, brekkum og yfir hindranir. Knapar sem standast fjórða stig hljóta blátt knapamerki. Lokapunkurinn er fimmta stigið þar sem markmiðin eru að auka hæfni og skilning knapans á virkni lóðréttrar ásetu með áherslu á sam- spil hvetjandi og hamlandi ábend- inga. Ennfremur að auka getu knap- ans í meðhöndlun gangtegunda og auka færni hans og getu í að bæta jafnvægi hestsins og þroska hreyf- ingar. Alls eru 56 kennslustundir á fimmta stigi og þar af 40 verklegir tímar. Verklega prófverkefnið felst í gangtegunda- og fimiverkefni á velli sem er 20x40 metrar að flatarmáli eða stærri. Gerðar eru kröfur um mismunandi reiðleiðir á feti, brokki, tölti og stökki. Áhersla sé lögð á gangskiptingar og hraðabreytingar á gangtegundunum. Meðal æfinga í verkefninu séu krossgangur á ská- línum, sniðgangur á feti, hestur lát- inn bakka og taumur gefinn. Knapar sem hafa lokið fimmta stiginu hljóta blátt merki. Knapamerkjakerfið í stað inngönguprófs á Hólum? Eins og sjá má spannar kerfið nokkuð vítt svið en fram kom í máli Huldu Gústafsdóttur sem fylgdi því úr hlaði að það væri hugsað fyrir alla þá sem áhuga hafa á að auka þekk- ingu sína og færni í reiðmennsku. Vonaðist hún til að reiðkennarar sæju sér hag í að nota knapamerkja- kerfið í kennslu sinni. Þá taldi hún ekki ólíklegt að notkun kerfisins gerði inntökupróf sem væntanlegir nemendur á Hólum þurfa að þreyta óþörf. Þá benti hún á að mögulegt verður að fara beint í próf án nokk- urrar kennslu þannig að vant hesta- fólk þurfi ekki að vera að eyða tíma í hluti sem það hefur lært fyrir löngu síðan. Hinsvegar verður ekki hægt að sleppa lægri stigum og fara til dæmis beint í þriðja eða fjórða stigið. Sagði hún að þótt lægri stigin virtust afar létt væru verkefni í þeim sem áríðandi er að fólk kunni og geti örugglega áður farið er í meira ögr- andi verkefni. Þá sagði Hulda að þetta kerfi yrði að sjálfsögðu endurskoðað þegar meiri reynsla fæst á það. Eðli máls- ins samkvæmt reiknaði hún með því að svona kerfi verði í stöðugri þróun þótt sjálfsagt þurfi að sníða ein- hverja vankanta af því sem kunna að koma í ljós þegar farið verður að vinna með það. „Efnið sem viðað hef- ur verið saman væri að sjálfsögðu langt frá því að vera tæmandi en spennandi yrði að sjá hvaða viðtökur það fær. Ákveðið var að taka þetta nú í gagnið þar sem þörfin var orðin mjög knýjandi en auðvitað hefði ver- ið hægt vinna það enn frekar,“ sagði Hulda ennfremur. Óhætt er að segja að hér hafi verið náð merkum áfanga í reiðkennslu á Íslandi. Hér er langþráðu takmarki náð þótt vissulega megi ætla að ekki sé verið að setja fram eitthvert full- komið kerfi. Langþráðum áfanga í reiðkennslu náð með nýja knapamerkjakerfinu Samræmt námsefni með skilgreind- um markmiðum komið í gagnið Merkum áfanga var náð í þróun reiðkennslu á Ís- landi á föstudag þegar kynnt var á vegum Átaks- verkefnis hrossaræktar hið nýja knapamerkjakerfi sem er fyrsti vísir að samhæfingu almenns reið- náms á Íslandi. Valdimar Kristinsson var við- staddur kynninguna og skoðaði að henni lokinni gögnin sem afhent voru á fundinum. Morgunblaðið/Vakri Með tilkomu knapamerkjakerfisins verður frístundahestafólki gert kleift að auka getu sína og þekkingu í reið- mennsku skipulega á mun auðveldari hátt en áður hefur verið hægt. Meðal þess sem knapar munu læra samkvæmt knapamerkjakerfinu er létt áseta á stökki og brokki auk lóðréttrar ásetu. ÞAÐ verður mikið umleikis hjá hestamönnum um miðj- an nóvember. Fyrst er að nefna uppskeruhátíð hesta- manna sem verður haldin á Broadway laugardags- kvöldið 15. nóvember þar sem útnefndir verða m.a. knapar ársins og ræktunarmaður eða ræktunarbú árs- ins. En fyrr um daginn verður haldin ráðstefnan Hrossarækt 2003 sem er nokkurs konar uppgjör á hrossaræktinni á Íslandi á núlíðandi ári. Ágúst Sig- urðsson hrossaræktarráðunautur mun þar stikla á stóru yfir helstu viðburði á sviði hrossaræktar. Það eru þó líklega fyrirlestrarnir sem munu vekja mesta athygli en fjórir fyrirlesarar koma þar við sögu og bera þrír fyrirlestranna yfirskriftina Hvers vegna ágrip: Erfðir eða umhverfi? Fyrstan fyrirlesara skal nefna áðurnefndan Ágúst sem mun gera grein fyrir til- tækum gögnum varðandi málefnið. Sá kunni kynbóta- hrossaknapi Þórður Þorgeirsson mun fjalla um mál- efnið frá sjónarhóli þess er í tauminn heldur og Gestur Júlíusson, sem er lærður dýralæknir og járningamað- ur, kallar sinn hlut „Glymja járn við jörðu“. Þá mun Valberg Sigfússon, MSc í kynbótafræði, flytja fyrirlestur um endingu íslenskra hrossa. Að lokn- um fyrirlestrum verða opnar umræður um fyrirlestr- ana og ræktunarmál almennt. Þá verður á fundinum gerð grein fyrir þeim sem til- nefndir eru til ræktunarverðlauna ársins og veittar við- urkenningar til þátttakenda í gæðakerfi hrossaræktar. Öllum sem áhuga hafa á ræktun hrossa er heimill að- gangur að ráðstefnunni, sem hefst klukkan 12:30 en áætluð fundarslit verða klukkan 17:00. Áhugaverð erindi á Hrossarækt 2003 Einn fremsti kynbótaknapi landsins, Þórður Þorgeirs- son, verður meðal þeirra er flytja erindi.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.