Morgunblaðið - 03.11.2003, Blaðsíða 36

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 MÁNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2003 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
TIL landsins eru komin sjálfvirk
tæki til að gefa hjartahnoð og eru
forrituð þannig að þau „tala“ ís-
lensku. Tækin eru svo fullkomin að
jafnvel þeir sem ekkert vita um
hjartahnoð eiga að geta beitt þeim
ef einhver í kringum þá lendir í
hjartastoppi. Endurlífgunarráð
landlækisembættisins mælir með
því að tækjunum verði dreift utan
sjúkrahúsanna, t.d. á þá staði þar
sem almenningur getur gripið til
þeirra ef aðstæður eru þannig að
bíða þarf lengur en 5 mínútur eftir
sjúkrabíl.
Hjartarafstuðtækin hafa gefið
góða raun erlendis og eru einföld
og örugg í notkun. Þeir staðir sem
til greina kemur að verði útbúnir
slíkum tækjum eru vinnustaðir á
landsbyggðinni og valdir lögreglu-
bílar auk þeirra sjúkrahúsa þar
sem ekki er læknir til taks allan
við tækið sem gefur síðan rafstuð
ef ástæða er til. Tækin eru lítil og
svo einföld í notkun að það tók hóp
12 ára barna aðeins 90 sekúndur
að beita þeim á réttan hátt miðað
við 60 sekúndur hjá sérþjálfuðum
sjúkraflutningamönnum, sam-
kvæmt bandarískri könnun.
Endurlífgunarráð telur rétt að
kynna tækin vel fyrir almenningi
enda verður um að ræða ákveðna
byltingu hvað varðar notkun
hjartarafstuðtækja, sem hingað til
hefur verið bundin við sjúkrahús
og sjúkrabíla. Aukin vitund al-
mennings um hjartastopp og við-
brögð við þeim er mjög mikilvæg
ef bæta á árangur meðferðar við
hjartastoppi utan sjúkrahúsa. Er
það trú Endurlífgunarráðs að til-
koma tækjanna verði enn eitt
skrefið í að bæta lifun eftir hjarta-
stopp.
þau áður,“ bætir hann við. Endur-
lífgunarráð hefur gefið út leiðbein-
ingar um notkun tækjanna utan
sjúkrahúsanna og kemur þar fram
að í um 80 til 90% allra tilfella
hjartastopps sé meginorsökin
sleglatif og/eða sleglahraðtaktur.
Báðar þessar tegundir hjartslátt-
artruflana svara gjarnan rafstuðs-
meðferð vel og er hún reyndar
eina meðferðin sem dugar við
sleglatifi. Því er mjög mikilvægt að
slíkri meðferð sé beitt sem allra
fyrst eftir að hjartsláttartruflunin
hefst.
12 ára börn eina og hálfa
mínútu að læra á tækin
Í tækjunum er innbyggt tölvu-
forrit sem getur greint hjartslátt-
artruflanir með allt að 97 til 99%
öryggi. Sérstök álímd rafskaut eru
notuð til þess að tengja sjúklinginn
sólarhringinn. Einnig kæmi til
greina að setja slík tæki í flug-
stöðvar og flugvélar, en mörg flug-
félög erlendis hafa góða reynslu af
tækjunum í vélum sínum. Einnig
kæmi til greina að setja tækin í
rútur, líkamsræktarstaði, sund-
staði o.fl.
Tækin kosta á bilinu 150 til 400
þúsund krónur og geta „talað“ við
notandann. Ef grunur er um
hjartastopp límir hjálparmaður
spaða á brjóstkassa sjúklingsins,
ýtir á einn hnapp og tækið sér um
afganginn. „Almenningur á að
geta notað þessi tæki, en það er
æskilegt að sækja námskeið í
notkun þeirra ef þörf er á að nota
þau vinnunnar vegna,“ segir Davíð
O. Arnar læknir sem situr í End-
urlífgunarráði. „Þó eru tækin það
einföld í notkun að fólk ætti að
geta notað þau án þess að hafa séð
Sjálfvirk tæki fyrir almenning til að gefa hjartahnoð
Tækin geta „talað“ íslensku
PÁLL Bergþórsson, veðurfræðingur og
fyrrverandi veðurstofustjóri, telur að bænd-
ur hefðu getað sparað um hálfan milljarð
króna í áburðarkaup í sumar vegna hagstæðs
meðalhita síðastliðinn vetur. Spá hans um
einstaklega góða sprettu rættist í sumar og
hefur hann sýnt fram á með rökum að spretta
fari að miklu leyti
eftir meðalhita
frá október til
apríl. Út frá með-
altalshitanum má
áætla hvað þurfi
mikið af áburði til
að ná meðalhey-
feng.
Síðastliðinn
vetur var óvenju-
hlýr, eða 3,2 stig
að meðaltali og
var þetta hæsti meðalhiti vetrar sem mælst
hefur í Stykkishólmi í 180 ár. Gögn frá ár-
unum 1964 til 1983 sýna mjög sterkt sam-
hengi milli vetrarhita og sprettu, en ekki er
samt fyllilega vitað hvað veldur.
„Ég hef ekki endanlega skýringu á þessu
en hef mínar grunsemdir,“ segir Páll. „Það
ber að athuga að grasræturnar verða að lifa
yfir veturinn. Í miklum frostum verður kal.
Þá verða mikil afföll á rótunum, þannig að
lífslíkurnar eru því meiri sem hlýrra er á vet-
urna.“
Bændur hefðu
getað sparað
hálfan milljarð

Spretta/6
NÍUTÍU ár voru í gær liðin frá því Morgunblaðið kom fyrst út og var
haldið upp á daginn með pomp og prakt. Starfsfólk Morgunblaðsins og
börn þess fjölmenntu á Línu Langsokk í Borgarleikhúsinu í boði Ár-
vakurs hf., útgáfufélags Morgunblaðsins. Að sýningu lokinni heilsuðu
yngstu áhorfendurnir upp á leikara sýningarinnar og var ekki annað
að sjá en að allir nytu samverustundarinnar til hins ýtrasta. /4
Morgunblaðið/Jim Smart
Heilsað upp á Línu Langsokk og félaga
Morgunblaðið 90 ára bauð fólki sínu í sunnudagsleikhús
FJÓRÐA umferð Mjólkurskák-
mótsins á Selfossi var tefld í gær
og tók þá Predrag Nicolic for-
ustuna í meistaraflokki þegar
hann vann Nick DeFirmian. Nic-
olic hefur 3½ vinning en Vladímír
Malakhov, Ivan Sokolov og Franc-
isco Vallejo Pons hafa allir þrjá
vinninga og staðan er því nokkuð
jöfn á þessu spennandi móti sem
vel er sótt af áhorfendum.
Í áskorendaflokki hefur Tomas
Oral tekið forustu með 3 vinninga
og Stefán Kristjánsson og Luis
Galego hafa 2½ vinning.
Úrslit annarra skáka í meist-
araflokki urðu þau að Vallejo Pons
vann Þröst Þórhallsson, Laurent
Fressinet vann Hannes Hlífar
Stefánsson, Sokolov og Malakhov
gerðu jafntefli og Victor Bologan
og Jonathan Rowson gerðu jafn-
tefli.
130 krakkar á skákmóti
Þegar stórmeistararnir hvíldu
sig á laugardag fór fram barna- og
unglingaskákmót á vegum Hróks-
ins og Skákfélags Selfoss þar sem
130 krakkar tefldu. Mikill áhugi
virtist vera á skákíþróttinni meðal
krakkanna.
Eins og við mátti búast var
keppnin hörkuspennandi og í sum-
um flokkum, þar sem tveir til fjór-
ir voru jafnir að vinningum, varð
að grípa til bráðabana til að knýja
fram úrslit.
Nicolic tók for-
ustuna á Selfossi
Morgunblaðið/Ómar
GAMLA kempan Bent Larsen fór á kostum þegar hann skýrði skák Ivans
Sokolovs og Vladímírs Malakovs í gærkvöldi. Jóhann Hjartarson segir
skýringar hans hafa vakið athygli og þótt ferskar og skemmtilegar. Hann
sé afskaplega vel lesinn í skáksögu og kryddi mál sitt sögum úr ferlinum.
Líflegar skákskýringar hjá Larsen
ROKKSVEITIN Mínus hefur
gert langtímasamning við
Smekkleysu á Íslandi. Sam-
hliða því gerði Smekkleysa
framsalssamning fyrir hljóm-
sveitina við Sony Independent
Network Europe (SINE) um
útgáfu í Evrópu fyrir utan Ís-
land, Bretland og Írland.
Samningurinn felur í sér að
SINE mun gefa út plötu Mín-
uss Halldór Laxness á öllum
helstu markaðssvæðum í Evr-
ópu í febrúar undir merkjum
Sony. Samningurinn við SINE
markar einnig endann á löngu
ferli útrásar Smekkleysu.
Hljómsveitin
Mínus með
stórsamning

Útgáfusamningur/32
KARLMAÐUR á sjötugsaldri beið bana í bíl-
slysi á Ólafsfjarðarvegi í gær þegar fólks-
bifreið sem hann ók lenti í árekstri við jeppa-
bifreið. Í fólksbifreiðinni voru auk öku-
mannsins þrír farþegar og slasaðist einn
þeirra alvarlega og var lagður inn á Fjórð-
ungssjúkrahúsið á Akureyri. Hinir tveir, þar
af þriggja ára barn, hlutu ekki alvarlega
áverka, en voru fluttir á sjúkrahús. Í jepp-
anum var ökumaður ásamt einum farþega og
slasaðist hvorugur alvarlega.
Slysið varð á Ólafsfjarðarvegi við Hvamm
um klukkan 15. Að sögn lögreglunnar á Ak-
ureyri var snjókoma og fljúgandi hálka á veg-
inum þegar slysið varð. Tildrög slyssins eru í
rannsókn hjá lögreglunni. Ekki er unnt að
birta nafn hins látna að svo stöddu.
Banaslys
á Ólafs-
fjarðarvegi
♦ ♦ ♦