Vísir - 23.01.1981, Blaðsíða 9

Föstudagur 23. janúar 1981.
vism
Neysla kannabisefna
eru hættuleg heilsu
manna
eftir Ólaf ólafsson landlækni.
Kannabisneysla hefur breiöst
mjög Utá Vesturlöndum á sl. 20
árum. Samkvæmt upplýsingum
Ávana- og fíkniefnadómstólsins
virðist hafa oröið nokkur aukn-
ing hér á landi á sl. 4-5 árum.
Lögreglan hefur haft afskipti af
mun fleiri aðilum er stunda
smygl og sölu á þessum efnum
en áður — en hafa skal i huga að
lögreglan er nú betur búin til að-
gerða en áður. Neysla kanna-
bisefna á Islandi virðist þó vera
minni en t.d. á öðrum Norður-
löndum.
Heilbrigðisyfirvöldum hér og
i nágrannalöndum hefur lengi
verið ljóst að neysla þessara
efna er hættuleg heilsu manna
— enda voru þau snemma vöruð
við m.a. af heilbrigðisyfirvöld-
um í Egyptalandi og öðrum
Austurlöndum nær og fjær.
Nokkur ágreiningur hefur
verið meðal vestrænna þjóða
hvernig bregðast ætti við þess-
um faraldri. Norðmenn og Is-
lendingar o.fl. hafa frá byrjun
hvatt til mjög ákveðinna mótað-
gerða og m.a. stuðlað að þvi að
ströng viðurlög eru i lögum
þessara landa gegn smygli og
sölu þessara efna. Aðrar þjóðir,
t.d. Sviar, Danir og Bandarikja-
menn hafa lengst af fylgt
„mýkri stefnu”, lagt áherslu á
aimenna fræðslu um efnin og
beitt mun mildari viðurlögum
gegn smygli og sölu.
Niðurstöður banda-
risku skýrslunnar
Nú hafa bandarisk og sænsk
yfirvöld birt skýrslur um þróun
kannabisneyslu og afleiðingar
hennar. Þykir ástæða til þess að
kynna niðurstöður þessara
skýrslna.
Skýrsla bandariskra heil-
brigðisyfirvalda ,,On the Health
Consequences of Marijuana
Use”.
A nokkrum árum hefur fjöldi
marijuananeytenda meðal 18
ára og yngri nær tvöfaldast 1
sumum rikjanna eru 20-30%
skólaunglinga reglulegir neyt-
endur. Fjöldi þeirra er reynt
hafa þessi efni hefur fjölgað úr
39% i 69%, en stöðugum neyt-
endum hefur fjölgað úr 6% i 19%
á árunum 1971-79.
Að öðru leyti eru niðurstöður
skýrslunnar þessar:
1) Kannabisnotkun hefur alvar-
leg áhrif á geðheilsu fólks.
Dreifibréf hafa verið send
læknum en þar er bent á að til
geðsjúkrahúsa leiti nú fólk á
aldrinum 30-40 ára i vaxandi
mæli með einkenni um geð-
klofa (schizofreni) eða heila-
rýrnun (dementia).
2) Kannabisreykingum fylgja
oft breytingar á persónu-
leika.
Kannabisreykjendur draga
sig i hlé frá daglegum önn-
um, takast ekki á við vanda-
mál — eiga erfitt með að taka
ákvarðanir — þeim hættir til
að hverfa inn i eigin skel.
3) Nærminni versnar
Þekkt er að kannabisneyt-
endum gengur illa i skóla. Nú
er ljóst að ástæöan er sú að
minni versnar og skilningur
sljóvgast.
4) Kannabisneysla dregur úr
kynhormónaframleiðslu —
kyngeta minnkar.
5) Kannabisreykur inniheldur
mun meira af krabbameins-
valdandi efni en tóbaks-
reykur.
Ástandið i Sviþjóð
Frá Sviþjóð berast þær fréttir
að á undanförnum árum hafi
fleiri tugir manna verið lagðir
inn á geðsjúkrahús með svipuð
einkenni og lýst er hér að
framan. Er nú hafin mikil upp-
lýsingaherferö á vegum
sænskra heilbrigðisyfirvalda
um „langtfma hættu af kanna-
bisneyslu”.
Neysla Cannabis-
efna er hættuleg
Rikissaksóknari Svia hefur
gefið fyrirmæli til fikniefna-
dómara þar i landi að taka mun
strangar á málum en áður hefur
verið gert. Þess skal getið að
samkvæmt sænskum reglum
var það lengi vel refsilaust að
ganga með allt að 75 grömm af-
kannabisefnum i fórum sinum.
Hin harða afstaða Svia bygg-
ist m.a. á uppgötvun þeirra —
að heroin-neytendur fjármagna
heroin-neysluna með kannabis-
sölu.
En heroin-neysla hefur aukist
mikið í Sviþjóð. Vitneskja þessi
fékkst eftir að sænska lögreglan
kannaði til hlitar mjög um-
fangsmikið smyglmál i Malmö
og Gautaborg 1980. Af þvi sem
að framan er sagt virðast
Ba ndarikjamenn og Sviar nálg-
ast mjög þá stefnu er Norðmenn
og islendingar hafi fylgt i þess-
um málum.
Ekki varö verulega vart
kannabisneyslu hér á landi fyrr
en eftir 1970 og má þvi búast við
að ávanaheytendur fari að berja
að dyrum geðsjúkrahúsa. Með
tilliti til þess að kostnaður við
eitt legurúm á geðdeildum
skiptir tugum milljóna á ári —
vonast ég til að fjárveitinga-
nefnd Alþingis auki mjög fjár-
magn til fyrirbyggjandi að-
gerða á þessu sviöi. Ennfremur
þarf að efla f ikniefnalög-
regluna. Hún er vanbúin að
búnaði og mannafla
Eftir að framangreind
greinargerð i örlitið breyttu
formi var lesin i Rikisútvarpið
2. janúar 1981 hafa orðið nokkur
skrif i blaði yöar um málið og er
það ánægjuefni.
Magnús Bjarnfreðsson frétta-
maður ritar ágæta grein 8.
janúar sl. i Visi. Hann telur að
landlæknisembættið hafi fyrst
uppgötvað hættu kannabis-
neyslu um áramótin 1980/81.
Þetta er rangt. — Birti ég hér
útdrátt úr skýrslu landlæknis-
embættisins um þessi mál frá
árunum 1975-76.
Ráðstafanir vegna
fikniefnaneyslu og
samstarf við önnur
yfirvöld,
Landlæknisembættinu hafa
alloft borist kvartanir um fikni-
lyfjaneyslu unglinga. Aðstand-
endur hafa komið þessum
kvörtunum á framfæri. Upp-
lýsingar sama eölis hafa einnig
borist frá læknum.
Samkvæmt bréfi lögreglu-
stjórans i Reykjavik er sannað,
að á vissu veitingahúsi hefur
alllengi farið fram dreifing á
fiknilyfjum. Grunur leikur og á,
að svo sé farið með fleiri veit-
ingahús. Landlæknisembættið
hefur ritað dómsmálaráðuneyt-
inu bréf þess efnis aö nauðsyn-
legt sé að herða eftirlit með
rekstri þessa veitingahúss og
augljóslega þurfi að gera eig-
endur veitingahúsa ábyrga ef
sannað er, að ofannefnt athæfi
fari fram i húsum þeirra. Málið
mun vera i nánari athugun.
Athugun hefur leitt i ljós að
verulegt magn af næsta hreinu
amfetamindufti og kannabis-
efnum hefur verið i umferö hér.
Af þessari ástæðu hafa verið
haldnir óformlegir fundir með
fulltrúum sakadóms i ávana- og
fikniefnamálum og liknieína-
deild lögreglunnar. A1 þeim
gögnum, er fyrir liggja er ljóst
að þessi efni berast til landsins
einkum með þrennu móti.
1) Með islenskum flugfarþeg-
um.
2) Frá Bandaríkjamönnum, er
starfa á Keflavikurflugvelli.
3) Með Islenskum sjómönnum
er sigla m.a. á þýskar
hafnarborgir.
Berst með starfsmönn-
um hersins
Með samvinnu hlutaðeigandi
islenskra yfirvalda og banda-
riskrar herlögreglu á Kefla-
vikurflugvelli hefur komið i ljós
að magn amfetamins og kanna-
bis sem náðst hefur af banda-
riskum starfsmönnum, er
margfalt meira, en náöst hefur
af islenskum ferðamönnum.
La ndlæknisembættið og
Lyfjaeftirlit rikisins hafa þvi i
samráði við heilbrigöis-, dóms-
mála- og utanrfkisráðuneytið
átt fund meö yfirmönnum
bandariska hersins og læknum á
Keflavikurflugvelli um þessi
mál. A þessum fundi kom i ljós
aö bandarikjamenn hafa mjög
gott eftirlit meö starfsmönnum,
er feröast á vegum þeirra. 1 ljós
kom þo, að mestur hluti þess
Óiafur ólafsson land-
læknir skrifar froölega
grein um neyslu fikni-
efna i tilefni af þeim
skrifum sem birst hafa í
Visi að undanförnu.
Landlæknir lýsir i hverju
skaðsemi neysla þessara
efna er fólgin, og styðst í
þvi sambandi við erlend-
ar skýrslur.
magns sem smyglaö hefur veriö
berst með starfsmönnum hers-
ins er ferðast með venjulegum
farþegavélum, auk þess sem
eftirlit meö póstsendingum inn-
an flugvallar hefur ekki verið
sem skyldi. Fulltrúar hersins
buðust til þess að veita islensk-
um yfirvöldum nánari upp-
lýsingar um ferðir starfsmanna
þeirra með farþegavélum og
koma á öfiugra pósteftirliti.
Þessar ráðstafanir hafa síðan
verið staðfestar með bréfum
auk þess er yfirlækni sjúkra-
hússins á Keflavik sendar reglu
lega skýrslur um útlát eftirrit-
unarskyldra lyfja. Þess ber að
geta, að reglur bandariskra
lækna um ávisanir á eftirrit-
unarskyld lyf eru nánast þær
sömu og gilda hér á landi.
Það kann að valda erfiðleik-
um aö I sumum rikjum Banda-
rikjanna gilda ekki jafnstrang-
ar reglur um meðferð kannabis.
Akveðiö var aö halda frekari
fundi um þetta efni.
Sakadómur i ávana- og fikni-
efnamálum hefur sent heil-
brigðisyfirvöldum ljósrit af
lyf jaávisunum, er Islenskir sjó-
menn hafa fengið ávisað af
þýskum læknum i hafnarborg-
um Vestur-Þýskalands. Land-
læknisembættið hefur sent
þýskum heilbrigðisyfirvöldum
þær ávisanir og óskað eftir að-
gerðum. Nýlega var haldinn
fundur landlæknis Islands og
landlæknis Vestur-þjóðverja i
Bonn og þessi mál itarlega
rædd.
Þýsk heilbrigðisyfirvöld
munu gera eftirfarandi
ráðstafanir:
1) Eftirlit verður aukið með
ávisunum þýskra lækna og
afgreiðslu lyfjabúða á ávana-
og fíknilyfjum.
2) Avana- og fiknilyfjadeild
þýsku rikislögreglunnar mun
auka eftirlit með islenskum
skipum er koma við i höfnum
þar.
Vonir eru bundnar við að þær
aðgerðir, er hér hefur verið lýst,
eigi eftir að bera einhvern
árangur.
Afskipti nauðsynleg
Ef til vill sýnist sumum af-
skipti heilbrigðisyfirvalda af
óíöglegri fikniefnadreifingu
óviðeigandi. 1 raun eru þó sterk
rök fyrir slikum afskiptum. Af
skýrslum frá nágrannalöndum
er ljóst að fikniefnaneysla ung-
linga, sem að verulegu leyti
stafar af smygli er orðin veru-
legt heilbrigðisvandamál. A
Grænlandi eru áfengis- og fikni-
efnavandamál orðin að þviliku
böli að jafna má við faraldur.
Heilbrigðisyfirvöldum ber að
sjá þeim, sem orðnir eru sjúk-
lingar vegna neyslu ávana- og
fikniefna fyrlr þjónustu. Islensk
heilbrigðisyfirvöld hafa þvi val-
ið þann kostinn að lita ekki á
fikniefnasmygl eingöngu sem
tollsvika- og lögreglumál,
heldur reyna einnig með öllum
tiltækum ráðum að hamla gegn
slikum faraldri”.
Ég vona að ljóst sé af framan-
greindu að heilbrigðisyfirvöld
hafa haft veruleg afskipti af
þessum málum og gert sitt til
þess að hindra útbreiðslu fikni-
efnanna. Annars vil ég benda
Magnúsi á að áróður getur verið
tvieggjaður. Eftirfarandi at-
burður skýrir málið:
1 erlendum skóla var hafin
umfangsmikill áróður gegn
kannabisneyslu. Athugun er
gerð var áður en fræðsluher-
ferðin hófst leiddi i ljós að 5-10%
nemenda höfðu reykt kannabis.
Er fræðslu lauk var gerö sams-
konar athugun og þá kom i ijós
að 95% nemenda höföu reykt
kannabis.
Börnin verða ekki lengur bar-
in til náms. Vissulega hefur það
lengi háð heilbrigðisyfirvöldum
að ýmsum áhrifamiklum aðil-
um hefur fram að þessu ekki
verið ljóst aö kannabisneysia
getur haft miklar hættur I för
með sér — enuS geta liðið 10-20
ár áður en þessar hættur koma i
ljós. Nú er eftirleikurinn trúlega
auðveldari.
Þorsteinn M. Björnsson kallar
greinargerð landlæknisem-
bættisins „hræðslufrétt” i Visi
14. janúar sl. Þorsteinn og sam-
tök hans virðast hafa tileinkað
sér stefnu sem hefur reynst
sumum þjóðum dýrkeypt
reynsla og kostað margan
góðan dreng lifshamingju og
heilsu.
Heimildir:
Greinargerðir Landlæknisem-
bættisins 1975-1981
Upplýsingar frá Avana- og
fikniefnadómstólnum.
Bréf Lögreglustjórans i Reykja-
vik 1976
Bref yfirlæknis hersins i Kei'la-
vik.
Upplýsingar frá þýskum heil-
brigðisyfirvöldum
Kannabis i vart samhalle
Sænska læknablaðið nr. 45/1976
Medicinska skadeverkningar av
cannabisbruk
Sænska læknablaðið 48/1980
On the Health Consequences of
Marijuana Use January 1980.
Department of Health Edu-
cation and Wéilfare USA 1980