Vísir - 24.02.1981, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 24. febrúar 1981
9
vtsnt
Gamla spurningin:
„Hvaö er annars oröið
um Bobby Fisc-
her?" — vaknaði að nýju
ekki alls fyrir löngu, eftir
að prófessor Arpad Elo,
höfundur ELO-skákstiga-
kerfisins, útnefndi enn á
ný hinn ósigraða heims-
meistara sem yfirburða
langsterkasta skák-
meistara allra tíma.
Studdist hann þar við
reiknikúnstir sínar og
ELO-stigakerfið, sem oft
er haft fyrir mælikvarða
yfir styrkleika skák-
meistara.
Án árangurs
Hinn nývaknaði áhugi varð
meðal annars til þess, að vestur-
þýska blaðið „Die Zeit” sendi
blaðamenn sina á kreik vestur
til Bandarikjanna til þess að
reyna að grafa hinn týnda og
tröllum gefna heimsmeistara
aftur fram i dagsljósið.
En hinn duttlungafulli Bobby
Fischer virðist hafa horfið spor-
laust, þvi aö enginn virtist geta
visað á hann. Eða þá að þeir
hafa ekki viljað það.
ÍJtsendurum „Die Zeit” tókst
að ná fundum ýmissa þeirra,
sem áður voru nákomnir Fis-
cher. Hvort það voru lögfræð-
ingar Fischers, fulltrúar þeirra
kirkjusafnaða, sem hann hefur
tilheyrt, blaðamenn, skák-
meistarar, kunningar eða ætt-
ingjar, þá vissi enginn neitt.
Einn þeirra, Larry Evans,
stórmeistari, sagði tiðinda-
mönnum: „Ég veit ekki, hvar
Bobby heldur sig og kæri mig
ekkert um að vita það. Tor-
tryggni Bobbys eyðileggur alla
■ . vináttu. Það er ekki unnt að
hjálpa honum. Maður getur ekki
■ hjálpað þeim, sem ekki vill
■ hjálpa sér sjálfur”. — Og
■ Evans hefur þekkt Fischer allt
■ frá barnæsku, löngu áður en
| Fischer, 15 ára, varð yngsti
■ Bandarikjameistari I skáksögu
B USA.
_ Annar stórmeistari, Robert
Byrne, sem kunnur er um leið
fyrir skákskrif i New York
Times, segist siðast hafa séð
5 Fischer fyrir þrem árum á
skákmóti i Kaliforniu: „Bobby
kom að visu ekki inn i skáksal-
inn. En hann tók mig tali, og lét
■ á sér heyra, að hann gjarnan
L" • vildi hitta að máli ungu stjörn-
“ urnar Bernhard Zuckerman og
Larry Christiansen. — Annars
sagði hann fátt annaö við mig
■ en: „Viltu gera svo vel aö láta
vera að skrifa meira um mig”.
■ Byrne tjáði Þjóöverjunum, að
B hann hefði þegar árið 1960 veriö
| sannfærður um, að Bobby þjáð-
ist af ofsóknarbrjálæði. Ráð-
B lagði hann honum að leita til
sálfræðings: „Bobby hló að
mér, en siðan mátti aldrei nefna
þetta i hans eyru. — Hitt er svo
annað mál, að öfugt við t.d. Ro-
bert Hiibner, sem er kannski
fullviðkvæmur, þá hafði Bobby
alltaf fullt vald á sinum taugum
i einvigi, og betur en margir
aðrir. Alltaf tefldi hann upp á
vinning. Til þess aö sneiöa hjá
jafntefli, skoðaði hann hundrað
aðra leiki fyrst. Eins og Bobby
tefldi, þá var það algert strið”.
I Belgrad
Það siðasta, sem menn
spurðu opinberlega til Bobby
Fischers i sambandi við skák,
var haustið 1978. Þá var hann i
Júgóslaviu i Belgrad — að þvi
er virtist i tilraun til þess að
brjótast út úr einangrun sinni
sem hófst 1975, þegar hann neit-
aði aö tefla heimsmeistaraein-
vigið gegn áskorandanum
Karpov. Fischer hafði ekki líkað
einvigisskilmálar Alheimssam-
bandsins, FIDE. Þar með glat-
aði hann heimsmeistaratitl-
inum án taflmennsku.
Til Belgrad kom Fischer til
þess að ræða undirbúninginn að
sýningareinvigi milli hans og
Svetozar Gligoric, margra ára
vini hans. Hugmyndin var, að
einvigið væri undirbúningur
þess, aö Fischer gengi fram á
skákhólminn að nýju (kannski i
einkaeinvigi við
Karpov). — Menn urðu fljótt á
eitt sáttir um atriði eins og
verðlaunin, sem skyldu vera 5
milljónir dollara, en það varð að
kallast ærið fé fyrir slikt einka-
eða æfingareinvigi. En svo
strandaði allt á þvi, að Fischer
neitaði að tefla einvigið eftir
reglum FIDE og undir þeirra
umsjá, eins og Júgóslavarnir
óskuðu. Fischer var nefnilega
sannfærður um, að innan FIDE
moraöi allt i leynierindrekum
KGB-njósnastofnunar Rússa.
Slitnaði upp samningaviðræð-
unum og Fischer fór heim til
Bandarikjanna i skyndingu.
Nánar tiltekið til Kaliforniu.
Þar rauf hann öll tengsl við sina
gömlu vini, systur sina i Los
Angeles og móöur sina á Eng-
landi.
Siðan hefur ekkert til hans
spurst.
veröi skýringa allt aftur til æsku
Fischers.
Skákin var hans líf
Boris Spasski, eini skák-
meistarinn, sem Fischer hefur
teflt heimsmeistaraeinvigi við,
eins og Reykjavikingum er enn i
fersku minni, hefur einnig reynt
að hafa uppi á Fischer, en án ár-
angurs. Spasski er enn sovéskur
ríkisborgari, en hefur nú um
aðutan
Guðmundur
Pétursson,
fréttastjóri
erlendra
frétta.
hrið búið i Paris og er kvæntur
franskri konu. Spasski segir um
sinn gamla keppinaut: „I min-
um augum endurspeglar skákin
lifið. 1 augum Bobbys er skákin
lifið sjálft”.
Annar maöur, sem mjög
hefur brotið heilann um innri
mann Fischers, er Paul Mars-
hall, hans fyrri framkvæmda-
stjóri og lögfræöingur. Marshall
segir, að marga samningana
hafi hann orðið að ógilda, rjúfa
eða semja aö nýju vegna rótgró-
innar tortryggni og mannfælni
Fischers. — „Hann treystir
ekki nokkurri sálu”, segir
Marsh'all, sem heldur að leita
Faöírinn öýskur.
móöirin gyðíngur
Robert James Fischer, eins
og hann heitir fullu nafni, fædd-
ist i Chicago 9. mars 1943, og er
þvi ekki langt i 38 ára afmæli
hans. Hann er núna einu ári
eldri en Botvinnik var, þegar
Botvinnik varð heimsmeistari
1948.
Faöir hans var þýskur vis-
indamaður, sem starfaöi með
ekki ófrægari manni en sjálfum
Wernher von Braun eldflauga-
sérfræöingi i Peenemunde.
Siðar flúði hann til Bandarikj-
anna, þar sem hann kvæntist
hjúkrunarkonu af gyðinga-
ættum. Þeim fæddist fyrst
dóttir, en siðan Bobby. Bobby
var ekki nema tveggja ára,
þegar faðirinn yfirgaf þau og
hjónin skildu. — Þvi er haldiö
fram, að Fischer eldri hafi
laumast til Moskvu og gengið I
þjónustu Rússa. Sagt er, að
hann hafi skotið upp kollinum á
snærum Rússa sem ráðgjafi
Allende, forseta Chile.
Aldrei hefur neinn velviljaður
Bobby viljað nefna þennan orö-
róm, svo að hann heyrði. Mönn-
um var of vel kunnugt um,
hversu sterka þjóðerniskennd
hann bar 1 brjósti.
Móöirin varð auðvitað að sjá
fjölskyldunni farboröa. Hún
varö oft aö skilja drenginn eftir
einan og hann einangraði sig
smám saman sjálfur æ meir frá
umhverfi sinu. Hann eignaðist
enga æskufélaga og stóð sig
slaklega i skóla. Ekki grunaði
neinn þá, að hann ætti eftir aö
verða heimsfrægur.
Dag elnn....
Einn daginn kom systir hans
heim meö manntafl, sem hún
gaf bróður sinum. Sú gjöf ger-
breytti lifi hans. Móðir hans
kom auga á skákhæfileika hans *
og metnaður hennar fyrir hönd “
sonarins var vakinn. Hún hafði
hann með sér I skákklúbb i
Brooklyn, en þá bjuggu þau i
New-York. Hún var handviss ■
um snilligáfu Bobbys og timinn fJ
sannaði þaö með henni. ■
„En Regina Fischer er sjálf 3
góðum gáfum gædd og skap- 1
rik”, segir Paul Marshall. 1
Þegar hún var 42 ára, lauk hún ■
læknanámi I Austur-Þýskalandi |
með góðri einkunn og praktis- B
arar sem barnalæknir i London. j
Hún er róttæk i skoðunum og má B
finna nafn hennar i lögreglu-
skýrslum i London. M.a. er sagt
þar, að hún hafi einhvern tim-
ann varpað sér fram fyrir áætl-' _
unarbil fullan af verkfallsbrjót-
um i einni vinnudeilunni, sem
Regina lét til sin taka. — Það er
sagt, að Bobby hafi ekkert sam-
band við móður sina I dag.
Sjálfur er hann raunar ihalds-
samur hægrimaöur.
Slóðin týnd
1967-77 komst Fischer sem
fyrr I fréttirnar, þegar spurðist
til hans innan um sértrúar-
söfnuð einn i Kaliforniu, en sá
kallaðist „Heimskirkja Guðs”.
Það var fólk, sem mest lagði út
af Gamla testamentinu. Her-
bert Armstrong stofnaði þennan
söfnuö 1933 og með útvarps- og
sjónvarpsþáttum fékk hann
talið þó nokkra til fylgis við
kenningar sinar. Var söfnuður-
inn 75 þúsund manns um þær
mundir, og greiddi hver árlega
tiund, sem nam um 1000 dollur-
um. Enda á söfnuðurinn háskóla
i Pasadena, stórt og veglegt
safnhús á vesturströndinni og
vandað timarit, sem hann gefur
út. — Sagt var, aö Bobby heföi
gefiö með sér i söfnuðinn 94 þús-
und dollara.
1977 sneri Bobby einnig baki
við þessum nýju vinum sinum,
eftir aö eitthvert timaritið hafði
eftir honum nokkur gagnrýnis-
orð, sem hann lét falla i garð
safnaöarins. Þá haföi hann búið
um hrið likt og einsetumaður á
vegum safnaðarins. Mál reis
upp út af peningum Bobbys og
einnig spurðist aö hann hefði
löðrungað einhverjar safnaðar-
konur einhvern tima, þegar
kastaðist I kekki milli þeirra.
Bobby nánast flúði til New
York til sins gamla vinar, Jack
Collins. Þar haföi hann ekki
mjög langa viðdvöl. Hefur Coll-
ins ekkert heyrt frá Bobby 1
heilt ár, að þvi er hann segir.
Sértrúarsöfnuðurínn
Svo virðist, sem Bobby
Fischer hafi farið frá New York
til Kaliforniu, en þar töpuðu
blaöamenn „Die Zeit” slóðinni.
Blaðið rakti slóð hans til ein-
hverrar vinkonu Bobbys, sem
Claudia heitir að fornafni. Frá
henni fór hann samt fyrir löngu,
og enginn viröist vita um hann i
dag. Eitthvert slúöur hefur
komist á kreik um hann, eins og
vill oft til um dularfulla en
fræga menn. En það er naumast
eftir hafandi.
Sögulok?
Hvort hann á nokkurntlma
eftir að láta að sér kveða á
nýjan leik I skákinni, getur eng-
inn séö fyrir. Margir aðdáendur
hans lifa enn i voninni. Meö
hverju árinu sem liður, verður
það samt óliklegra. Hann eldist,
dettur út úr þjálfun, eins og
skákmenn segja, og skákin þró-
ast á meðan. Fyigist hann ekki
með þeirri þróun, eins og i byrj-
anafræöinni, á hann varla kleift
aftur upp á tindinn. Þó spurðist
einhvern tima, að hann i ein-
angrun sinni fylgdist vel með
skrifum um skák, og þvl sem
nýtt kæmi fram á þeim vett-
vangi. En hvort hann ris i dag
undir einkunnagjöf Elo prófess-
ors, er spurning, sem kannski
fæst aldrei svar við.