Vísir - 19.03.1981, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 19. mars 1981
VÍSIR
VlSIR
Otgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jóhsson. Fréttast|óri
erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Friða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Jóhanna Sig-
þórsdóttir, Kristín Þorsteinsdóttir, Páll Magnússon, Sigurjón Valdimarsson,
Sveinn Guðjónsson, Sæmundur Gúðvinsson, Þórunn Gestsdóttir, Blaðamaður á
Akureyri: Gfsli Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sigmundur ö.
Steinarsson. Ljósmyndir: Bragi Guðmundsson, Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V.
Andrésson. Otlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson. Safn-
vörður: Eiríkur Jónsson.
Auglysingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúli 14, simi 86611, 7 linur.
Auglýsingarog skrifstofur: Síðumúla8, Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Áskriftargjald kr. 70 á mánuði innanlands og verð i iausasölu 4 nýkrónur eintakið.
Visir er prentaður i Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Niðurskurður í sjónvarpi
Vegna skilningsleysis stjdrnvalda hefur nú orölö aö grfpa til niöurskurðar á dagskrá
sjónvarps. Hún verður útþynnt og minni i sniöum. Þaö er sorgieg öfugþróun þegar haft
er f huga það menningarhlutverk sem Rikisútvarpiö gegnir i þjóölifinu.
Útvarpsráð hefur neyðst til að
grípa til niðurskurðar á dagskrá í
sjónvarpi eins og skýrt hefur
verið f rá í f réttum. Athygli vekur
þó að aðeins þrír af sjö útvarps-
ráðsmönnum standa að þeim
niðurskurði sem gerð er tillaga
um, svo ekki hefur mikill fögn-
uður ríkt. útvarpsráð er dag-
skrárstjórn, háð þeim fjárhags-
stakk sem því er skorinn.
Hinsvegar hafa stjórnvöld,
ríkisstjórnir á hverjum tíma, á
valdi sínu að ákveða f járhagslegt
svigrúm Ríkisútvarpsins. í þeim
efnum hefur tvennt gerst, sem
hér skiptir sköpum. Annarsvegar
hef ur af notagjöldum verið haldið
niðri, þrátt fyrir svimandi verð-
bólgu. I upphaf i og lengst af hélst
afnotagjald útvarpsins í hendur
við áskriftargjöld dagblaða, en
sú viðmiðun er löngu f yrir bí. Nú
er afnotagjald af hljóðvarpi
svipað blaðaáskrift, þótt lengd
hljóðvar psdagskrár hafi aukist úr
fjórum tímum í sautján, og sjón-
varp bæst við.
Tregða stjórnvalda til að
hækka afnotagjöld stafar af
dansinum kringum visitöluna. Sú
sjálfsblekking, að hægt sé að fela
verðbólguna, með því að neita að
horfast í augu við staðreyndir,
kemur mönnum auðvitað í koll
áður en yfir lýkur.
Hinsvegar er um það að ræða,
að Ríkisútvarpið hefur verið
svipt tolltekjum af innflutningi
sjónvarps- og viðtækja, og það fé
látið renna í ríkishítina í stað
þess að standa undir eðlilegri
endurnýjun og uppbyggingu á
tækjakosti stofnunarinnar.
Þegar Ijóst varð að rekstrar-
halli hjá útvarpinu yrði veru-
legur þriðja árið í röð, og fyrir
lágu tilmæli f rá útvarpsstjóra að
skera niður dagskrá, gekk út-
varpsráð á fund forsætisráð-
herra til að fá úr því skorið.hver
hugur ríkisstjórnarinnar væri til
hinnar alvarlegu stöðu sem upp
var komin. Forsætisráðherra gat
engum atbeina lofað, en ummæli
og yfirlýsingar einstakra ráð-
herra síðan hafa reynst nei-
kvæðar og skilningssfjóar.
Niðurskurðurinn er því orðinn
að veruleika og verður að lýsa
fullri ábyrgð á hendur ríkisstjórn
á þeirri aðgerð.
Þegar það er haft f huga, að
Ríkisútvarpið sinnir mikilvægu
menningarhlutverki og hefur
áhrifamiklum skyldum að gegna
f þeim efnum, þá er það eftir-
tektarverð afstaða af hálfu
núverandi ríkisstjórnar að skera
útvarpið niður við trog.
Allt tal um eflingu menningar
og lista, velvilja í garð útvarps-
ins, og skilning á vexti íslenskrar
sjónvarpsstöðvar fellur dautt og
ómerkt. Dagskráin verður styttri
og útþynntari og margir annars
ágætir þættir innlends efnis
ýmist detta út eða verða fluttir
um takmarkaðan tíma. Meðal
þess efnis má nefna „Þjóðlíf",
„Maður er nefndur", „Vöku",
fréttaþætti, umræðuþætti ,
„Þingsjá" og fleira í þeim dúr.
Einnig er Ijóst að niður-
skurðurinn mun bitna á íslenskri
leikritagerð og öðru listrænu
efni, sem byggt er á framlagi
íslenskra listamanna.
Svigrúm til f jölbreyttrar dag-
skrár verður minna, lágkúran
heldur innreið sína.
öll reisn og sá metnaður. sem
ríkt hefur um vöxt og viðgang
sjálf stæðs íslensks sjónvarps er á
undanhaldi, þökk sé músarholu-
sjónarmiðum ríkisstjórnar, sem
tekur meira tillit til vísitölunnar
en menningarinnar.
Nú má vel vera að einhverjir
sjónvarpsáhorfendur gráti það
þurrum tárum, þótt dagskrá
styttist, en staðreyndin er þó sú,
að þorri allra fslendinga nýtur
sjónvarps sér til afþreyingar og
fróðleiks og telur það sorglega
öfugþróun, þegar sjónvarpsdag-
skráin dregst saman í efni og
tíma. En hvað skal gera þegar
lítilsgildir ráðamenn eru annars
vegar?
; Um mannleg tilraunadýr
Udanfarin ár hafa veriö mikil
breytingaskeiö i skólamálum
landsmanna. Þótt nokkur stökk
hafi veriö tekin á þessu skeiöi,
svo sem setning grunnskólalag-
anna, hefur þó fremur veriö um
aö ræöa sámfellda þróun. Henni
er hvergi nærri lokiö, þvi fram-
haldsnámiö er enn þá óskapnaö-
ur, hvaö skipulag snertir. Hvaö
eftir annaö hafa menntamála-
ráöherrar reynt aö ýta frum-
varpi um þaö mál I gegnum al-
þingi, en aldrei tekist. Þetta
frumvarp er samiö af kerfis-
höföingjum menntamálaráöu-
neytisins aö mestum hluta.
Þjóökjörnir fulltrúar hafa ekki
viljaö lögfesta frumvarpiö, en
kerfiskallarnir þumbast viö og
ýta þvi hvaö eftir annaö aö þing-
mönnum. Maöur gæti haldiö aö
einkunnarorö embættismanna I
menntunarmálum hérlendis
væru: Helvftin hljóta aö þreyt-
ast.
1 alvöruþjóöfélögum myndu
þeir annaö hvort semja nýtt
frumvarp eöa segja af sér.
Stefna?
Ég minntist hér áöan á þróun.
Raunar er liklega ekki rétt aö
tala um þróun. Tilraunastarf-
semi væri sennilega mun rétt-
ara orö. Ar eftir ár hafa veriö
geröar tilraunir á nemendum,
sem meöal annars felast f þvi aö
láta þá læra bækur eftir stjórn-
endur kerfisins. Heilu árgangar
barna og ungmenna hafa veriö
tilraunadýr nær allan sinn
skólaaldur. Þaö er athugavert,
séu sömu mennirnir, sem á-
kveöa tilraunirnar, framkvæma
þær og dæma um árangurinn?
Getur þaö veriö aö árangurinn
sé fyrir fram ákveöinn? Eöa —
þaö sem kannski er þó allra al-
varlegast: Getur það verið að
hann skipti hreint engu máli?
Getur þaö veriö aö hreint engin
stefna riki i þessum máium,
önnur en sú að apa eftir mis-
lukkuöum tilraunum annarra
þjóða? Fari svo aö reynslan
leiöi i ljós að tilraunirnar hafi
veriö mistök, hvernig ná til-
raunadjý'rin þá rétti sinum?
Nokkrar spurningar
aö ekki er unnt aö svara þeim
öllum, en ósköp væri nú gott ef
öll tilraunastarfsemin leiddi
einhvern timann til niöurstööu,
rétt eins og i visindum. Litum
fyrst á grunnskólann.
Hver er tilgangur hans? A
hann fyrst og fremst aö veita á-
kveöna fræöslu og þjálfun, eöa
er „félagslegi þátturinn” aöal-
atriöi skólahaldsins?
Hefur aukin áhersla á ,,fé-
lagslega þáttinn” i skólum vald-
iö því aö dregiö hefur úr félags-
legum vandamálum bama og
unglinga? Hver hefur metiö
það? Stjórnendur „félagslega
þáttarins”, aörir hagsmunaaö-
ilar eöa foreldrar? Hver er
reynsla nágrannaþjóöanna I
þessum efnum? Getur veriö aö
þaö sé alrangt af skólamönnum
aö meta árangur sinn I aö hamla
á móti félagslegum vandamál-
um i stað þess að meta i hve rik-
um mæli þeir hreinlega eiga sök
á þeim?
Hefur veriö kannaö hvaöa
form skóla nýtur mestra vin-
sælda og álits meðal aöila skól-
ans, barna, kennara og for-
eldra? Skipta börn og foreldrar
kannski engu máli þar, ef sér-
fræöingarnir hafa komist aö
niöurstööu?
Hefur lenging skóla haft bætt-
an námsárangur I för með sér?
Hverjir hafa metiö þaö?
Hafa svokallaöir „opnir skól-
ar” sannaö yfirburöi sina yfir
aöra skóla i hlutfalli viö kostn-
aöarauka?
Er hugsanlegt aö kennarar á
grunnskólastigi skiptist i tvær
aöalfylkingar meö tilliti til
fræöslu og félagsstarfsemi er
vinni i raun hvor gegn annarri?
Getur hugsast að sameining
barna- og gagnfræöastigsins
hafi veriö alvarleg mistök, sem
kosta muni þjóöfélagiö gifur-
lega fjármuni aö bæta'fyrir? Er
þegar komið I ljós aö þessi sam-
eining myndar óyfirstiganleg
félagsleg vandamál innan stóru
skólanna?
Viö þessa spurningu vil ég
bæta þvi, að æ fleiri kennarar
kveða upp úr meö þaö, aö þess-
ar stóru „menntunarverksmiðj-
ur” valdi svo mörgum vanda-
málum, aö hiö snarasta veröi aö
snúa viö. A.m.k. eitt kennarafé-
lag hefur meira aö segja gert
samþykkt, þar sem varaö er viö
þessari þróun.
hvernig þessar tilraunir fara
fram. Getur þaö veriö aö það
Mig langar til aö varpa hér
fram nokkrum spurningum til
umhugsunar. Ég veit fyrirfram
Magnús Bjarnfreðsson
fjallar um skólamál og
breytingar á fræðslulög-
um og varpar fram ýms- >
um spurningum til um-
hugsunar um tilrauna-
starfsemi sem honum
virðist einkenna þá
stefnu sem menntamála-
yfirvöld hafa að leiðar-
Ijósi.
Hefur meðalkunnáttu nem-
enda, sem hefja nám I fram-
haldsskólum hrakaö meira en
svo aö þaö sé eölileg afleiöing af
hlutfallslegri fjölgun þeirra?
Hverjir hafa metið þaö? Höf-
undar kerfisins eða einhverjir
aörir?
Er þaö rétt aö alvöruháskólar
erlendis liti meö sivaxandi tor-
tryggni á prófskirteini islenskra
mennta- og framhaldsskóla?
Þurfa fslenskir nemendur viö
þessa skóla, einkum i raun-
greinum, aö verja fyrstu náms-
árum sinum aö meira og minna
leyti til aö læra þaö sem erlend
skólasystkini þeirra höföu þeg-
ar lært?
Magnús Bjarnfreösson.