Vísir - 19.03.1981, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 19. mars 1981 ITiOiil 9
P———1
1 kvöldfréttum útvarpsins
bárust þær fréttir um landið að
björgunarsveit Slysavarnarfé-
lagsins Ingólfs i Reykjavik hefði
bjargað tveimur slösuðum
mönnum frá þvi að verða úti
skammt frá Landmannalaug-
um. Björgunarsveitin hafði ver-
ið á æfingu hjá Veiðivötnum,
skammt norðan við Land-
mannalaugar, þegar boð komu
til þeirra um aðstoð við leit að
tveimur mönnum, sem höfðu
ekið á snjósleðum frá Land-
mannalaugum kvöldið áður og
ekkert hafði til spurst siðan.
Björgunarsveitarmenn brugðu
skjótt við og héldu til Land-
mannalauga þar sem ætlunin
var að afla frekari upplýsinga.
Við Tungnaá aka þeir fram á ó-
kunna slóð, sem lá þvert á leið
þeirra, en þessi slóð hafði ekki
verið þarna deginum áður þeg-
ar björgunarsveitarmenn áttu
leið þarna um. Við nánari at-
hugun kom i ljós að slóðin lá
fram á hengiflug og þar fyrir
neðan lágu týndu mennirnir
tveir talsvert slasaðir og þrek-
aðir af kulda og vosbúð.
Aukinn áhugi
Ahugi Islendinga fyrir útiveru
og ferðalögum hefur aukist al-
veg gifurlega á siðustu árum og
ekki síst ferðum að vetrarlegi,
en með tilkomu vélsleða urðu
vetrarferðir snöggtum auðveld-
ari og nú er svo komið að enginn
staður á landinu er óhultur fyrir
feröamönnum, hvort heldur er
sumar eða vetur. Hinn viðfrægi
islenski veðurhamur vinnur nú
litt á landanum sé hann útibúinn
eftir kúnstarinnar reglum, svo
hefur þróunin orðið ör i fram-
leiðslu ferðabúnaðar. En þvi
miður vill oft verða misbrestur
á að vissum grundvallarreglum
i ferðum og útbúnaði til ferða-
laga sé framfylgt. Afleiðingarn-
ar verða ferðalanginum stund-
um að fjörtjóni, oft slasast hann
en miklu oftast tapast fjármun-
ir, sem stundum eru ekki
tryggðir gegn áföllum á heiðum
uppi.
Tilefni þessarargreinarer hið
vitaverða kæruleysi sem virðist
plaga margan islenskan ferða-
manninn, i flestum tilfellum þá
sem þekkja ekki til landsins, eru
óvanir ferðalögum, en nýta sér
aðeins tæknina til þess að kom-
ast á milli staða á sem
skemmstum tima, án tillits til
landsins og tala siðan fjálglega
um sport, fallegt land og hversu
viða hefur verið komið við.
Skipulegar vetrarferöir
nýtilkomnar
L
Tvimenningarnirsem getið er
um i upphafi þessarar greinar
og Björgunarsveit Ingólfs bar
sú gæfa að bjarga frá þvi að
verða úti, eru báðir tengdir nýju
fyrirtæki sem nefnist Snjóferð-
ir, gott ef það er ekki hlutafélag.
Þetta fyrirtæki hefur skipulagt
hópferðir á vélsleðum i Land-
mannalaugar undanfarnar
helgar, eins og segir i auglýs-
ingu þeirra „undir leiðsögn
þrautþjálfaðra björgunarsveit-
armanna” og gist I skála Feröa-
félags Islands sem stendur I
Landmannalaugum.
Þetta fyrirtæki er afleiðing.
Undanfarna vetur hefur ferðum
einstaklinga i Landmannalaug-
ar fjölgað geysilega og má
kenna eða þakka það tilkomu
vélsleðanna. Margir héldu
þarna til um hverja helgi'og
kannast margir við þann, sem
hrósaði sér af þvi að hafa dvalið
Vetrarferðir
ðn fyrirhyggju
sjö helgar i röö þarna uppfrá á-
samt fjölskyldu sinni. Undan-
farin tvö ár segja menn að um
flestar helgar hafi tuttugu til
þrjátiu manns dvalið i Land-
mannalaugum um helgar og
fæstir greitt fyrir gistiaðstöð-
una.
A svipaðan hátt og Snjóferðir
gera þá hefur franskur maður,
Phil Patee (vonandi rétt staf-
sett) starfrækt skipulagðar
feröir með útlendinga i Land-
mannalaugum og eflaust i
lengri tima en Snjóferðir. Hvor-
ugur þessara aðila hefur nokk-
urt leyfi til ferðaskrifstofurekst-
urs eftir þvi sem ég hef getað
komist næst, en rekstur af þessu
tagi hlýtur að þurfa leyfi svipað
og venjulegar ferðaskrifstofur.
Hvað varðar þá sleða, sem
þessiraðilar hafa til mannflutn-
inga, þá væri gaman að vita,
hvort að leyfi sé fyrir þeim til
þeirra hluta, eða hvort þeir séu
skráðir á þann hátt sem reglur
krefjast að vélsleðar, bilar og
mótorhjól séu skráð.
1 samtölum sem undirritaður
hefur átt við starfsmenn Ferða-
málaráðs og samgöngumála-
ráðuneytisins, þá hefur það
komið fram, aö hvorki Snjóferð-
ir né sá franski Jiafa sótt um
ferðaskrifstofuleyfi.
Landmanna laugar
Hér er siður en svo verið aö
amast við ferðum i Land-
mannalaugar að vetrarlagi, en
staðurinn er þannig að ósköp
gott er að koma þangað. Þarna
er hús, sem á að heita sæluhús,
en ekki hótel. Þarna eiga menn
að hafa húsaskjól, auðvitaö
gegn greiðslu, sem notuö er til
viðhalds hússins. En þegar svo
er komið að tugir manna eru
þarna um helgar á fyllirii, hvort
heldur er á vegum skipulegra
samtaka eða einstaklinga, þá er
nóg komið. Við þvi verður að
stemma stigu. Sem meðlimur i
Ferðafélagi Islands kann ég illa
að meta það að fyrirtæki noti
skálann sem hótel enda gjör-
samlega óviðeigandi. Ég veit að
framkvæmdastjóri Ferðafélags
Islands er á sama máli, enda
hefur hann aldrei gefið leyfi til
þess að skálinn væri leigður at-
vinnuf yrirtæk jum. Skálinn er
byggður af áhugamannafélags-
skap til notkunar fyrir félags-
menn og aðra þá sem þurfa á
húsaskjóli að halda. Nú er engin
upphitun i skálanum, en gengið
er á birgðir hans og þannig um
að stórsér á. I alvöru er kominn
timi til þess að ihuga hvort ekki
eigi að koma upp viðlika gæslu
aö vetrarlagi og að sumarlagi,
þó ekki sé til annars en að inn-
heimta gistigreiðslur og sjá til
þess, að vel sé um skálann
gengið. Einnig er nauðsynlegt
að hafa alsgáöar manneskjur i
skálanum, þó ekki sé nema ör-
yggisins vegna. Eldhætta er
mikil þegar engin heitavatns-
upphitun er i skálanum. Þarna
er kolaofn sem eflaust er kapp-
kyntur og flestir eru meö gas-
eða bensinprimusa til upphitun-
ar og matargerðar.
ískyggileg þróun sem
verður að stöðva
Það er siður en svo sportið
sem dregur menn i feröir i
Landmannalaugar að vetrar-
lagi. Megnið af ferðalöngum
þeim sem þangað koma er á
hröðu blússi. Óþrifnaður er
mikill svo sem fylgir oft hömlu-
lausri neyslu áfengis. Menn
trylla á vélsleöum um allar
Sigurður Sigurðarson út-
gefandi og ritstjóri Á-
fanga# tímarits um
ferðamál, skrifar grein í
tilefni af þvi slysi, þegar
tveir menn fóru fram af
hengiflugi á ferð um ó-
byggðirnar.
Sigurður bendir á að
ferðamenn sýni af sér
vitavert kæruleysi. Hann
gagnrýnir einnig þann
aðbúnað sem vetrar-
ferðamönnum er boðið
upp á og leggur til að á-
byrgir aðilar veiti upplýs-
ingar og hafi eftirlit með
slíkum ferðum.
jarðir eins og margir jeppaeig-
endur gera undir svipuðum á-
hrifum, hvort heldur er af á-
fengi eða heilnæmu fjallaloft-
ínu. Svo stendur þangað til
drykkjuhugurinn er úr mönn-
um, ökutækið bilar eða slys
verður.
Vandamál nútima ferða-
mennsku á hálendi landsins og
raunar hvar sem er fjarri
mannabyggðum er það, að lög-
gæsla er engin og menn gripa ó-
sjálfrátt tækifærið, sleppa fram
af sér þvi beisli sem lög og regl-
ur setja einstaklingnum i sam-
félaginu honum sjálfum til
varnar gegn öðrum eða jafnvel
sjálfum sér. Það er óskandi aö
Þórsmerkurævintýrið færist
ekki yfir i Landmannalaugar
eða viðar. Svo mörg banaslys
hafaorðið iÞórsmörk vegna ölv-
unar eða kæruleysis, svo maöur
tali nú ekki um tjón á fólki og
fjármunum, að ekki er við bæt-
andi.
Það verður aldrei komið i veg
fyrir vetrarferðir, þær eru hafn-
ar — hafa kannski farið of geyst
af stað, en brýnt er að settar
verði reglur um tilhögun slikra
feröa og ábyrgir aðilar annist
þær.
Upplýsingar og kynning á
vetrarferöum og útbún-
aði
Það hefur mikið skort á, að
upplýsingar liggi fyrir um þann
útbúnað sem nauösynlegur er i
feröir, hvort heldur er fyrir
sumar- eða vetrarferðir, fyrir
gangandi eða akandi. Þessar
upplýsingar liggja þó fyrir hjá
ýmsum aðilum, svo sem hinum
fjölmörgu björgunarsveitum,
sem sumar hverjar hafa gefið
slikar upplýsingar út. Undirrit-
aður gefur út timaritið A-
FANGA og er þar kappkostað
að safna slikum upplýsingum og
birta til hagræðis fyrir feröa-
menn.
1 þessari grein minni hef ég
farið nokkuð viða, gagnrýnt
ýmislegt sem mér hefur fundist
gagnrýnivert. Sumt af þvi kann
aö vera byggt á misskilningi
minum á þeim upplýsingum
sem ég hef haft fyrir hendi. Beð-
ist er fyriríram velviröingar á
þvi. Hins vegar hefur ekki verið
reynt að gagnrýna einn eða
neinn á annan hátt en þann sem
tilefni hefur gefið til. Von min er
sú aö vetrarferðir eigi framtiö
fyrir sér og þær verði stundaðar
af meiri fyrirhyggju en hingað
til.
Siguröur Siguröarson,
útgefandi/ ritstjóri.
ix.