Morgunblaðið - 02.01.2004, Side 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 2. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÓLAFUR Stefánsson handknatt-
leiksmaður var í gær sæmdur ridd-
arakrossi hinnar íslensku fálka-
orðu fyrir afrek í íþróttum, en
forseti Íslands sæmdi í gær, nýárs-
dag, fjórtán Íslendinga heið-
ursmerki hinnar íslensku fálka-
orðu við hátíðlega athöfn á
Bessastöðum. Aðrir sem hlutu
fálkaorðu eru: Bryndís Tóm-
asdóttir fyrir störf í þágu Park-
inson-samtakana, Elín Sigurlaug
Sigurðardóttir húsfreyja fyrir
framlag til varðveislu íslensks
handverks, Ellert Eiríksson, fv.
bæjarstjóri, fyrir störf að sveit-
arstjórnar- og félagsmálum, Erna
Hauksdóttir framkvæmdastjóri
fyrir störf að ferðamálum, Finn-
bogi Eyjólfsson fyrir frum-
kvöðulsstarf innan bílgreinarinnar,
Guðrún Margrét Pálsdóttir, fram-
kvæmdastjóri ABC-hjálparstarfs,
fyrir líknarstörf á alþjóðavett-
vangi, Gunnar Dal, heimspekingur
og rithöfundur, fyrir ritstörf og
framlag til íslenskrar menningar,
Hörður Áskelsson organisti fyrir
framlag til íslenskrar tónlistar,
Margrét Gísladóttir forvörður fyrir
varðveislu textílfornmuna, Ragn-
heiður Sigurðardóttir aðstoð-
arhjúkrunarframkvæmdastjóri fyr-
ir framlag til barnahjúkrunar,
Sigurður Guðmundsson listamaður
fyrir listsköpun og framlag til
menningar, Tryggvi Gíslason, fv.
skólameistari Menntaskólans á Ak-
ureyri, fyrir störf að menntamálum
og Þorsteinn Ingi Sigfússon pró-
fessor fyrir vísindastörf og fram-
lag til hátækniatvinnugreina.
Morgunblaðið/Sverrir
Fjórtán Íslendingar sæmdir fálkaorðu
Davíð Oddsson forsætisráðherra ræðir við Ólaf Stefánsson handknattleiks-
mann í nýársmóttöku forseta Íslands á Bessastöðum í gær að lokinni fálka-
orðuveitingu forsetans. Ólafur var í gær sæmdur riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu fyrir afrek í íþróttum.
FORSETI ASÍ
segir vera fulla
ástæðu til þess að
skoða hringa-
myndun í ís-
lensku atvinnu-
lífi.
„Við teljum að
menn þurfi að
gæta sín þegar
völd á nánast
flestum sviðum í
atvinnulífinu fær-
ast á sífellt færri
hendur,“ segir
Grétar Þorsteins-
son, forseti ASÍ.
„Þarna er ég að
tala um banka,
verslun, þetta er
ekkert nýtt í sam-
bandi við olíu- og
tryggingafélögin.
Auðvitað verður
að gæta að þessu
af fullri alvöru
jafnframt að
menn séu sér
meðvitaðir um
það að við erum í
svo litlu sam-
félagi að það eru
ákveðnir kostir
við að ekki sé
fjöldinn allur af
fyrirtækjum að
fást við sömu hlutina. Þróunin hefur
núna allra síðustu ár og sérstaklega
síðustu misserin verið ansi mikið á
einn veg þannig að ég leyfi mér að
taka undir það að það sé full ástæða
til þess að skoða þessi mál,“ segir
Grétar.
Vilja almennar reglur
„Þetta hefur ekki enn verið rætt á
vettvangi SA og maður hefur svo
sem ekki heyrt hvaða forsendur það
væru sem forsætisráðherra byggir
mat sitt á varðandi það að það þyrfti
að fara að setja strangari reglur, “
segir Ingimundur Sigurpálsson, for-
maður Samtaka atvinnulífsins.
Ingimundur segir það hafa verið
afstöðu manna innan SA að hafa al-
mennar leikreglur og að menn innan
viðskiptalífsins hafi ákveðið svigrúm
til þess að móta síðan framkvæmd-
ina.
„Að sjálfsögðu byggist þetta allt á
því að það sé farið eftir almennum
siðferðisgildum og almennum laga-
reglum. Ef það er mat löggjafar-
þingsins að menn séu að fara á skjön
við það þá er út af fyrir sig eðlilegt
að það sé tekið til umfjöllunar. En
hvort það leiði til tiltekinnar laga-
setningar er svo kannski annað
mál,“ segir Ingimundur.
Alltaf hætta á ofstýringu
Bogi Pálsson, formaður Verslun-
arráðs Íslands segir að auðvitað
skynji menn þar eins og aðrir að
frjálsræðið verði að vera framkvæmt
með þeim hætti að ásættanlegt sé.
„En þjóðfélagið verður líka að átta
sig á þeim breytingum sem frjáls-
ræðið hefur í för með sér á sam-
félagsuppbyggingunni.“
Spurður um hugsanlega lagaset-
ingu segir Bogi að það sé mjög auð-
velt að ofstýra þegar frelsið er að
finna sér farveg.
„Hættan er sú að menn reyni að
grípa eftir á með einhverjum aðgerð-
um í eitthvað sem orðið er í staðinn
fyrir að leyfa hlutunum að finna sér
eðlilegan farveg í jafnvægi. En þetta
er vissulega sagt innan þess ramma
að viðskiptalífið verður eins og aðrir
að virða leikreglur þjóðfélagsins. En
ég tel að lagasetning þyrfti að vera
verulega ígrunduð,“ segir Bogi.
Hringamyndun í
íslensku atvinnulífi
Full
ástæða til
að skoða
málin
Bogi
Pálsson
Grétar
Þorsteinsson
Ingimundur
Sigurpálsson
VALGERÐUR Sverrisdóttir, iðnað-
ar- og viðskiptaráðherra, segist
telja sjálfsagt að skoða hvort bregð-
ast eigi við hringamyndun með
lagasetningu eins og forsætisráð-
herra hefur stungið upp á án þess
að menn séu með því nokkuð að
ákveða fyrirfram um hvort þörf sé á
henni eða ekki.
„Við erum auðvitað bundin af
regluverki Evrópusambandsins en
ég skal ekki segja til um hvort
það bindi hendur manna í þessu
sambandi. Það hafa miklar breyt-
ingar orðið á viðskiptalífinu á síð-
ustu árum, ekki síst í tengslum við
fyrirtæki sem hafa verið í útrás og
þess vegna þurfa menn sífellt að
hafa augun opin og reyna að koma
málum þannig fyrir hér að þau séu
viðskiptalífinu til hagsbóta. En það
má líka benda á að það er auðvelt
og einfalt að efla Samkeppnisstofn-
un en það myndi skipta máli í þessu
sambandi,“ segir Valgerður.
Hafa lengi bent á
fákeppni í atvinnulífinu
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, segir jafnaðar-
menn lengi hafa bent á að hér hafi
ríkt fákeppni á mörgum sviðum at-
vinnulífsins, svo stappað hafi nærri
einokun í sumum greinum. Forystu
um þessa þróun megi segja að Kol-
krabbinn og fyrirtæki honum tengd
hafi haft. „Við höfum talað mjög
ákveðið fyrir því að það yrði með
einhverjum hætti reynt að stemma
með lögum stigu við þessari þróun.
En óneitanlega sætir það furðu að
það skuli ekki vera fyrr en kol-
krabbinn hefur lotið í lægra haldi
fyrir nýjum öflum í atvinnulífinu
sem forysta Sjálfstæðisflokksins
loksins rís upp og tekur sér í mun
þetta gamla baráttumál jafnaðar-
manna. Mín fyrstu viðbrögð eru þó:
of lítið og of seint. Þetta hefði for-
sætisráðherra átt að gera fyrir tíu
árum. En betra er seint en aldrei.
Sannarlega munum við í Samfylk-
ingunni ekki skorast undan því að
skoða þetta mál út í hörgul því síst
viljum við að hér skapist staða sem
er fallin til þess að draga úr hags-
munum neytenda. Óneitanlega veik-
ir það trú manns á að Davíð meini
nokkuð með þessu að ekki er lengra
en mánuður síðan stærsti flokkur
þjóðarinnar undir forystu hans
hafnaði því að aukið fjármagn yrði
sett í Samkeppnisstofnun til þess að
vinna einmitt gegn því að fyrirtæki
gætu læst sig saman í hringa og
haft samráð um okur á neytendum,“
segir Össsur.
Hann segir að á hinn bóginn finn-
ist sér þróunin eins og hún hafi ver-
ið á allra síðustu misserum vera
þannig að það sé eins og klakabönd
hafi verið að bresta af atvinnulífinu.
„Ég tel að aldurtilinn sem kolkrabb-
inn beið hafi verið vítamínsprauta
fyrir atvinnulífið og það sé meiri lík-
ur nú en áður á því að dragi úr fá-
keppninni. Þar á ég ekki síst við að
Samkeppnisstofnun hefur komið
eins og múrsteinn í haus þeirra sem
hafa orðið uppvísir að einokunartil-
burðum,“ segir Össsur.
Ekki seinna vænna
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs (VG), segir um-
mæli forsætisráðherra vera mjög í
þeim anda sem hann og VG hafi tal-
að fyrir. „Skömmu fyrir jólaleyfi
lögðum við fram tillögu í þinginu
um að það yrði gerð endurnýjuð
skýrsla um stjórnunar- og eigna-
tengsl í viðskiptalífinu og þar á
meðal og þá ekki síst hvort hringa-
myndun hafi farið vaxandi. Við
fögnum því ef augu manna eru að
opnast, ekki síst höfundanna að
markaðs- og einkavæðingu þjóð-
félagsins. Það er ekki seinna vænna
en þeir fari að sjá ljósið.“
Steingrímur segir að oft hafi
menn orðað þessi mál eins og for-
sætisráðherra nú en síðan hafi
menn bara látið sitja við orðin ein.
„Ég held að menn verði að fara að
horfast alvarlega í augu við það
hvort þeir ætli þegjandi og baráttu-
laust að horfa upp á þessa stór-
auknu fákeppni á mörgum nýjum
sviðum viðskipta festa sig hér í
sessi,“ segir Steingrímur.
Hann segir með ólíkindum ef
menn fari ekki nú að staldra við og
hugsa sinn gang. „Við munum
leggja okkar af mörkum til þess að
halda bæði forsætisráðherra og öðr-
um við efnið. Almenningur er orð-
inn mög hugsi yfir því sem hefur
verið að gerast, þ.e. hvernig völd og
fé eru að sópast saman á mjög fáar
hendur.“
Magnús Þór Hafsteinssson, vara-
formaður Frjálslynda flokksins,
segir málið ekki hafa verið rætt enn
innan þingsflokks Frjálslynda
flokksins en hann segir að sér lítist
persónulega mjög vel á hugmyndir
Davíðs Oddssonar. „Ég fagna þessu
hjá forsætisráðherra. Í okkar litla
þjóðfélagi þurfum við alltaf að vera
á varðbergi gagnvart fákeppni,
samþjöppun, verðsamráði og þess
háttar hlutum í viðskipta- og at-
vinnuumhverfinu. Þannig að mér
finnst þetta mjög gott mál,“ segir
Magnús Þór.
Fagna því ef tekið verður
á fákeppni og einokun
Stjórnarandstaðan telur rétt að skoða lagasetningu vegna hringamyndunar
Magnús Þór
Hafsteinsson
Valgerður
Sverrisdóttir
Össur
Skarphéðinsson
Steingrímur J.
Sigfússon