Morgunblaðið - 02.01.2004, Blaðsíða 18

UMRÆÐAN
18 FÖSTUDAGUR 2. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ENN og aftur reyna stóru bank-
arnir að sölsa undir sig sparisjóðina
í landinu. Allt auðvitað í nafni hag-
kvæmni og hagræðingar. Og aftur
er reynt að bera fé á svonefnda
stofnfjáreigendur til að liðka fyrir
viðskiptunum og tryggja þeim
ávöxtun á stofnfé þeirra langt um-
fram það, sem lög
hafa staðið til áratug-
um saman. Stofnfjár-
eigendur í sparisjóðum
hafa nefnilega aldrei
verið hliðstæðir hlut-
höfum fyrirtækja. Á
því tvennu hefur verið
gerður skýr grein-
armunur í lögum og
allir hafa af því vitað
og virt til fullnustu.
En nú skal engu
eirt. Enn og aftur eru
Kaupþing/Bún-
aðarbanki á ferðinni
og vilja SPRON og
engar refjar. Reynt er að lesa vilja
löggjafarvaldsins út og suður og
gera því skóna, að leyfilegt sé að
greiða stofnfjáreigendum „premíu“
upp á háar fjárhæðir til að liðka
fyrir samningum um yfirtöku.
Vísað er til þess í umræðunni, að
við breytingar á lögum fyrir réttu
ári síðan, hafi þessi möguleiki opn-
ast. Þetta er ekki rétt. Hins vegar
er það rétt, að ég og fleiri þing-
menn vildum ganga lengra í laga-
setningu og girða algjörlega fyrir
þennan möguleika – að greiða ein-
staklingum, stofnfjáreigendum, há-
ar fjárhæðir fyrir eign, sem ekki er
þeirra í raun. Þingmeirihlutinn
skellti við skollaeyrum og taldi
varnir nægar í gildandi lögum og
frumvarpi því er var til afgreiðslu
fyrir ári. Vilji löggjafans er skýr og
þar skilur ekki á milli stjórnarliða
og stjórnarandstæðinga. Hann stóð
ekki til þess að menn græddu háar
fjárhæðir á því að gerast stofnfjár-
eigendur. Það hefur verið marg-
ítrekað af hálfu alþingismanna, fyrr
og síðar.
Ef löggjöf tekur ekki fyrir slíkt
háttaleg með óvefengjanlegum
hætti og vilji löggjafarþingsins hef-
ur ekki náð fram að
ganga í skrifuðum
lagatexta, þá er ekkert
um annað að ræða, en
að Alþingi Íslendinga
setjist aftur yfir málið
og leggi fram breyt-
ingar á lögunum, sem
tryggja að vilji þing-
heims sé virtur til
fullnustu.
Ég vænti þess að
við þingmenn Samfylk-
ingarinnar munum
taka málið með form-
legum hætti upp á
þann veginn um leið
og þing kemur saman í lok janúar.
Bankamálaráðherra er hins veg-
ar á undarlegu ferðalagi í málinu.
Veit augljóslega ekkert í hvorn fót-
inn á að stíga. Það er hins vegar
vandamál ráðherrans, en ekki
þingsins.
Morgunblaðið hefur hins vegar
tekið myndarlega á þessu máli í rit-
stjórnargreinum sem og í frétta-
umfjöllun. Ég get tekið undir hvert
orð blaðsins, sem birst hefur í leið-
urum þess.
Allt tal um það, að óheimilt sé
samkvæmt stjórnarskrá að setja
því skorður að fólk hagnist óhóflega
á takmörkuðum réttindum á borð
við stofnfjárhlutdeild í sparisjóðum,
er fjarri lagi að mínu áliti.
Fram hefur komið að allstór hóp-
ur þingmanna og ráðherra er meðal
stofnfjáreigenda í SPRON og hugs-
anlega fleiri sparisjóðum. Mér dett-
ur ekki í hug að ætla það, að þessir
einstaklingar, eða þá aðrir stofn-
fjáreigendur, hafi þá frekar en nú
ætlað sér umtalsverða fjármuni í
eigin vasa vegna þátttöku í félögum
stofnfjáreigenda á sínum tíma. Það
styrkir að mínu áliti enn frekar
mikilvægi þess að tekin verði af öll
tvímæli og Alþingi láti til sín taka
og setji fyrir meinta óvissu um
þessi efni. Mín trú er sú að þing-
menn í hópi stofnfjáreigenda vilji
síst af öllu sitja undir slíku og ýti á
um tafarlausa aðkomu þingsins.
Hópur stofnfjáreigenda í spari-
sjóðum hefur verið lokaður almenn-
ingi. Við Samfylkingarmenn lögðum
fram tillögu í þinginu fyrir tveimur
árum um að sá hópur yrði opnaður
og almenningi yrði gefinn kostur á
því á tilskildu tímabili að verða
meðal stofnfjáreigenda. Sú tillaga
var felld af stjórnarmeirihlutanum.
Ef tillaga okkar jafnaðarmanna
hefði verið samþykkt hefði margt
þróast á annan veg og staða spari-
sjóðanna og sjálfstæði hefði styrkst
til muna.
En almenningur bíður þess að al-
þingismenn láti hendur standa fram
úr ermum, þegar þing kemur sam-
an í lok janúar og taki á þessum
málum með myndarbrag. Ekki mun
standa á mér í þeim efnum.
Sparisjóðir á útsölu?
Guðmundur Árni Stefánsson
skrifar um málefni
sparisjóðanna ’Vilji löggjafans er skýrog þar skilur ekki á milli
stjórnarliða og stjórn-
arandstæðinga.‘
Guðmundur Árni
Stefánsson
Höfundur er alþingismaður.
NÚ spyrja menn hvaða hlutverk
sæmir svo sögufrægu húsi sem ekki er
lengur skrifstofa skipafélags? Greinar-
höfundur telur að húsið ætti að gera að
Víkingasetri. Með því er átt við það að
sett yrði á fót stofnun í húsinu sem tæki
að sér að kynna, rann-
saka og útbreiða menn-
ingararf víkinganna.
Væri alþjóðleg stofnun
staðsett hér. Rannsókn
og kynning á arfi víking-
anna er óþrjótandi og
óendanlegt verkefni.
Þessi víkingastofnun
væri til húsa í þessu
gamla, virðulega húsi
Eimskips sem þá yrði
varðveitt eins og það er.
Trúartákn víkinganna
var merki Eimskips og
yrði áfram óbreytt efst á
húsinu.
Greinarhöfundur er einn af þeim
sem telja líklegast að víkingarnir hafi
dvalizt á ísöld fyrir 10.000 árum í Suð-
ur-Rússlandi en þangað suður náði ís-
aldarjökullinn ekki. Svo bráðnaði ísinn
og víkingarnir fluttu sig í norður og
vestur.
Þá hófu víkingarnir ferð sína norður
Rússland til Norðurlanda, Norður-
Þýzkalands, Bretlands, Frakklands og
voru á endanum burðarásinn í land-
námi frá Bretlandi sem gerði Banda-
ríkin að aðal-lýðræðisríki heimsins.
Það hallar á klárnum þar sem and-lýð-
ræðissinnar vaða þar uppi í dag. Það
var meðfædd réttlætishugsjón víking-
anna sem þeir fluttu með sér er skap-
aði áhrif þeirra. Það er ekki tilviljun að
ljóshærður er á ensku „fair“ sem er
sama og að vera réttlátur. „Fair“ var
siðferðistrú víkinganna. Enskan ber
sterk merki daglegs máls víkinganna
enn þá.
Nú er það þannig að þessi alda
gömlu menningaráhrif víkinganna eru
í raun sá arfur sem víkingarnir færðu
menningarheiminum eins og sá heimur
er í dag. Víkingarnir voru í öllu eðli sínu
„fair“. Þetta er vanmetið
og að mestu óþekkt.
Varla viðurkennt með
nokkru móti. Alla vega
eru gömlu víkingarnir
taldir í dag hafa verið sjó-
ræningjar sem rændu og
rupluðu og þess vegna al-
veg menningarlausir.
Voru samt flestir ljós-
hærðir eða „fair“ Slíkum
ranghugmyndum gæti
Víkingasetur snúið við og
boðað heiminum sanna
og rétta menningu vík-
inganna og bent á góð og
ómetanleg áhrif þeirra í dag.
Annars getur Víkingasetur líka ver-
ið hús lýðræðis en meira lýðræði vant-
ar heiminn í dag. Vantar það meira en
nokkuð annað.
Af hverju setur svona voldugt risa-
fyrirtæki eins og Evrópusambandið er
og raunar Rússland líka ekki með okk-
ur upp alþjóðlegt Víkingasetur í þessu
gamla og virðulega húsi Eimskips sem
hefur tákn víkinganna í þakskeggi
sínu. Merkið er líkast til komið frá Suð-
ur-Rússlandi eða enn lengra að. Förum
upp í virðuleik með þetta gamla sögu-
fræga hús. Ekki með það niður í lág-
kúruna eins og með svo margt annað.
Ekki gera húsið að íbúðablokk eins og
talað er um.
Eimskip verði
Víkingasetur
Lúðvík Gizurarson skrifar
um Eimskipafélagshúsið
Lúðvík Gizurarson
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.