Morgunblaðið - 02.01.2004, Page 23

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JANÚAR 2004 23
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir, afi og langafi,
ÞORSTEINN BJARNASON,
Böðvarsgötu 9,
Borgarnesi,
verður jarðsunginn frá Borgarneskirkju laugar-
daginn 3. janúar 2004 kl. 14.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir, en
þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Styrktar-
félag krabbameinssjúkra barna.
Sigríður Helga Aðalsteinsdóttir,
Sigurður Þorsteinsson, Steinunn Pálsdóttir,
Bjarni Kr. Þorsteinsson, Guðrún Kristjánsdóttir,
Unnsteinn Þorsteinsson, Guðbjörg Guðjónsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
ELÍNBORG SIGURÐARDÓTTIR
frá Árbakka,
verður jarðsungin frá Árbæjarkirkju, Holtum,
laugardaginn 3. janúar kl. 14.00.
Rútuferð verður frá Hreyfilshúsinu við Grens-
ásveg kl. 12.00.
Guðríður Bjarnadóttir,
Jóhann Bjarnason,
Sigrún Bjarnadóttir,
Pálmi Bjarnason
og fjölskyldur.
Elskuleg móðir mín og amma okkar,
MARGRÉT GUÐMUNDSDÓTTIR,
Stangarholti 3,
Reykjavík,
sem lést sunnudaginn 21. desember, verður
jarðsungin frá Kópavogskirkju mánudaginn
5. janúar kl. 13.30.
Guðlaug M. Jónsdóttir,
Tryggvi R. Guðmundsson, Hjördís Hilmarsdóttir,
Magðalena Ósk Guðmundsdóttir,
Margrét Guðmundsdóttir,
Jón Trausti Guðmundsson.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
HELGA PÁLSDÓTTIR
frá Höfða, Grunnavíkurhreppi,
húsmóðir,
Hlíð, Eskifirði,
sem lést á hjúkrunardeild Hulduhlíðar fimmtu-
daginn 25. desember, verður jarðsungin frá
Eskifjarðarkirkju laugardaginn 3. janúar 2004
kl. 14.00.
Jenny G. Leifsdóttir, Páll Leifsson,
Guðrún Leifsdóttir, Jörvar Bremnes,
Ásgeir Leifsson, Elizabeth Leifsson,
Helgi Leifsson, Theresa Bodio,
Óðinn Leifsson,
barnabörn og langömmubörn.
Ástkær eiginkona mín,
KARÓLÍNA HALLDÓRSSON,
Miðvangi 41,
lést á hjúkrunarheimilinu Sólvangi föstudaginn 19. desember.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey.
Ragnar Halldórsson.
Elskuleg móðir okkar,
ÞÓRUNN EIRÍKSDÓTTIR,
Kaðalsstöðum,
Stafholtstungum,
lést á Sjúkrahúsi Akraness mánudaginn
29. desember.
Sigrún Ólafsdóttir,
Unnur Ólafsdóttir,
Björk Ólafsdóttir.
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
MAGNÚS ÓLAFUR GUÐMUNDSSON
fyrrum bóndi í Fagradal,
Sundabúð,
Vopnafirði,
sem lést sunnudaginn 28. desember, verður
jarðsunginn frá Vopnafjarðarkirkju laugardag-
inn 3. janúar kl. 14.00.
Kristján Magnússon, Guðfinna Kristjánsdóttir,
Oddný Elín Magnúsdóttir, Halldór Valdimarsson,
Árni H. Magnússon, Ásgerður Sigurðardóttir,
barnabörn og fjölskyldur.
tækni í sína þjónustu; gefa börnum
og ungu fólki kost á að ganga í skóla.
Svo kom enn ein kynslóð, kynslóðin
mín og við (mörg hver a.m.k.) vildum
bylta öllu við, taka völdin og færa at-
vinnutækin í alþýðueign. Fyrir það
vorum við úthrópuð sem bolsar og
stimpluð þjóðhættuleg.
Eftir á að hyggja held ég að Dísa
og Sigmundur á Núpum hafi að
ýmsu leyti verið róttækari en ég. Og
án alls vafa miklu raunsærri. Og
þannig koma mér reyndar Vestur-
skaftfellingar fyrir sjónir: harðdug-
legt, þrautseigt raunsæisfólk, laust
við alla draumóra og grillufang. Trú-
mál bara sjaldan á góma en prests-
kosningarnar þegar séra Gísli lét af
störfum og séra Sigurjón bauð sig
fram urðu hatrammar. Dísa sagði
mér frá þessu fyrir fáeinum árum og
hve henni hefði ofboðið þegar gamall
bóndi í Hverfinu hefði haft við orð að
negla aftur hurðina á Kálfafells-
kirkju ef kommúnisti yrði kosinn
prestur í sókninni. „Þá ákvað ég að
fara að kjósa,“ sagði hún. „En ég er
hundheiðin,“ bætti hún við eftir svo-
litla þögn. En það er víst skemmst
frá því að segja að séra Sigurjón varð
afar vinsæll og farsæll sóknarprest-
ur. Afstaða Dísu er til vitnis um heið-
arlegt og raunsætt mat sem lét ekki
brenglast af pólitísku moldviðri.
Annað dæmi um þetta er að hún stóð
fast á sínu þegar hún sætti ámæli
fyrir að leggja til að lestrarsafn Ung-
mennafélagsins keypti bækur Hall-
dórs Laxness fyrir litla bókasafnið í
gamla skólahúsinu á Kálfafelli.
Hjátrú varð ég aldrei var við á
Núpum og ég held bara ekki í Hverf-
inu yfirleitt. Ja, nema þessa hagnýtu
eins og þegar mér var bannað að
leggja frá mér hrífuna þannig að
tindarnir sneru upp; þá færi að
rigna! Allir vita auðvitað að hrífu-
tindar sem snúa upp eru viðsjálverð-
ir gangandi fólki að ekki sé minnst á
að meiri hætta er á að þeir brotni af
ef stigið er á hrífuhausinn. Þegar hin
skemmtilega bók Árna Björnssonar,
Vættatal, kom út, rak ég upp stór
augu er ég sá myndina af hraunklett-
inum við gaflinn á gamla hesthúsinu
á Núpum og var sagt að þarna væri
nátttröll. Þegar ég minntist á þetta
við Dísu kom hún af fjöllum, sagðist
aldrei hafa heyrt af því að þarna væri
steinrunninn bergrisi. Ég hef alltaf
gleymt að spyrja Árna að því hvaðan
hann hafi þetta.
Margs væri að minnast af kynnum
okkar Dísu á Núpum og dvöl minni í
Fljótshverfinu fyrir hálfri öld en nú
læt ég staðar numið. Ég held að Dísa
mundi segja að ég væri búinn að
blaðra nóg. Mér finnst það ljúf til-
hugsun að hún muni framvegis liggja
við hliðina á heitmanni sínum heitn-
um í Kálfafellskirkjugarði. Eins og
fyrr sagði hét hann Sigmundur Þor-
steinn en seinna nafnið heyrði ég
engan nota nema Dísu. Þegar hún
kallaði í hann, til að mynda að koma
inn að borða, sagði hún „Steini!“ og
ég fann að það lá mikil tilfinning í
þessu gælunafni. Ég skildi á auga-
bragði að mér var ekki ætlað að nota
þetta nafn, það átti enginn nema
Dísa. Þetta var um það bil það næsta
sem ég komst í því að heyra og
skynja tjáningu djúpra tilfinninga í
Fljótshverfi bernsku minnar. Eins
og menn vita eru nokkur af virkustu
eldfjöllum landsins hulin ísskildi
skaftfellsku jöklanna. Eldur og ís.
Þetta eru andstæðurnar sem skapað
hafa hina einstæðu fegurð héraðsins
og mótað kjör, lífshætti og skaphöfn
íbúa þess.
Franz Gíslason.
Dísa í sveitinni er dáin. Það var
mikið áfall fyrir mig, unglinginn,
þegar Sigmundur maðurinn hennar
lést 1974. Sem barni hafði mér ein-
hvern veginn fundist að Dísa og Sig-
mundur yrðu alltaf á Núpum. Ég var
í sveit hjá þeim og leið vel þar. Þau
höfðu þann hæfileika góðs uppal-
anda að láta mér finnast ég vera dug-
leg og vinna vel þó ég hefði alltaf
tíma til að leika mér, lesa, spila og
spjalla. Þegar ég hugsa um þennan
tíma finnst mér við Dísa hafa mjög
oft staðið við eldhúsvaskinn, hún
vaskaði upp og ég þurrkaði og talaði
og talaði. Það var svo skrítið að Dísa
virtist muna allt sem sagt var við
hana. Hún gat spurt löngu seinna
hvernig var þetta með hana vinkonu
þína?
Á Núpum var mikið lesið. Það eru
sterkar myndir sem koma upp í hug-
ann. Sigmundur er kominn inn að
loknum löngum vinnudegi, sestur við
eldhúsborðið með kaffibolla og bók.
Dísa er að ljúka við að þvo mjólk-
urföturnar. Hann les fyrir hana eitt-
hvað sem honum finnst merkilegt
eða skemmtilegt. Eða allir eru að
leggja sig eftir hádegismatinn og við
heyrum að þau eru farin að lesa því
af og til lesa þau hvort fyrir annað.
Það var ekki bara að þau læsu mikið
heldur var líka alltaf einhver rann-
sóknarvinna í gangi. Þau flettu upp í
öðrum bókum eða skoðuðu landa-
kort. Ef þau hefðu verið nokkrum
áratugum yngri er ég sannfærð um
að Internetið hefði verið þeirra fróð-
leiksnáma. Stundum þegar ég hend-
ist um landið eða er í útlöndum og sé
og skil bara brot af því sem fyrir
augu ber, hugsa ég til þeirra. Þau
fóru ekki í mörg eða löng ferðalög en
það sem þau fóru þekktu þau og
mundu. Sem betur fer fóru þau
hringinn strax og hann var opnaður
því sama sumar lést Sigmundur. Þau
voru góð hjón. Þegar ég var á Núp-
um svaf ég í innri stofunni þar sem
var eingöngu rúmið sem ég svaf á,
Kjarvalsmálverk og blóm. Hjá Dísu
var alltaf allt fullt af blómum sem
urðu stærri en sams konar blóm ann-
ars staðar og öll blóm blómstruðu
þar, líka þær tegundir sem ég vissi
ekki til að blómstruðu nokkurn tím-
ann.
Í nokkur ár var Dísa með stóran
kálgarð. Það var henni að skapi að
geta borið fram fullt fat af salati og
spínati með matnum, eiga nóg af
steinselju og öðru góðgæti. Þegar ég
var um tvítugt lét ég mig dreyma um
Dísu stuttklippta í buxum fulla af
þekkingarþrá í Sorbonne í samræð-
um við Simone de Beauvoir og
Sartre. Ég efast um að Dísu hafi
sjálfa dreymt svona drauma og varð
aldrei vör við annað en hún væri sátt
við sitt starf í einstöku sambandi við
skepnurnar. Dísa var einn vetur á
Héraðsskólanum á Laugarvatni og
ég held að það hafi verið góður vetur.
Eftir að ég varð fullorðin var ég
nokkrum sinnum með börnin mín á
Núpum meðan Dísa skrapp til
Reykjavíkur. Það var gott að vera á
Núpum hjá Dísu og líka að búa fyrir
hana innan um allar bækurnar,
blómin og skepnurnar. Dísa var
minnug og þegar ég fór að vinna á
minjasafni var ekki sjaldan sem ég
hringdi og hún fræddi mig um
klæðnað, matargerð og fleira frá því
hún var ung. Hún var minn fróð-
leiksbrunnur.
Dísa var lítil og grönn en samt
með svo ótrúlega sterkan og mjúkan
líkama og hljóp upp um öll fjöll alveg
til sjötugs. Undir það síðasta var hún
orðin slitin enda búin að búa ein í ald-
arfjórðung. Hún flutti á Klaustur-
hóla þar sem hún fékk stórt herbergi
og fyllti það strax af bókum og blóm-
um. Þegar ég hringdi í hana fyrstu
jólin hennar þar sagðist hún hafa les-
ið alla nóttina og ég spurði hvort hún
vissi ekki að svona létu bara ungling-
ar. Henni leið vel á Klausturhólum
og sagði starfsfólkið vera „allt kerl-
ingar úr sveitinni, fyrirtaks mann-
eskjur“. Þegar ég spurði seinna
hvort þetta væru enn allt kerlingar
úr sveitinni sagði hún: „Nei, en þess-
ar eru engu síðri.“ Ég hef aldrei
komið á stofnun sem mér hefur fund-
ist eins notaleg og manneskjuleg og
Klausturhólar. Það var gott að vita
af Dísu þar.
Dagný Guðmundsdóttir.
Með nokkrum orðum vil ég minn-
ast Þórdísar Ólafsdóttur á Núpum í
Fljótshverfi. Kynni okkar Dísu eins
og hún var yfirleitt nefnd hófust fyr-
ir rúmri hálfri öld er mér var ungum
komið fyrir á Núpum í sumardvöl
eins og þá tíðkaðist. Ferðin austur er
mér afar minnisstæð, hófst með flug-
ferð að Kirkjubæjarklaustri sem
markaði lífstefnu mína í atvinnu-
mennsku í fluginu, en síðan var ekið
síðasta spölinn um 25 km að Núpum.
Þegar komið var á áfangastað blasti
við snotur torfbær með nokkrum
burstum og útihúsum, bæjarstæðið
afar fagurt undir Núpafjalli. Þarna
var mitt annað heimili næstu sumur.
Móttökurnar voru góðar og þá var
eldra fólkið á Núpum enn á lífi, Helgi
Bjarnason bóndi og kona hans
Agnes Sigmundsdóttir og einnig Jón
bróðir Agnesar sem bjó hjá þeim
hjónum. Sigmundur sonur þeirra og
Þórdís kona hans tóku fljótlega við
búinu eftir sviplegt fráfall Helga. Á
þessum tíma var í nógu að snúast
fyrir strák á mínum aldri sem var
bæði ánægjulegt og þroskandi og
ekki varð hjá því komist að meðtaka
hið stórbrotna umhverfi Fljótshverf-
is sem á fáa sína líka í íslenskri nátt-
úru. Þórdís var dugnaðarforkur mik-
ill, var fyrst á fætur alla daga, gekk
síðust til náða dag hvern og féll aldr-
ei verk úr hendi. En það sem hugur
hennar stóð helst til var þó að lesa
því það var hennar yndi og helst
hefði hún kosið að fá að mennta sig í
jarðfræði, en á fyrri hluta síðustu
aldar tíðkaðist ekki að sveitastúkur
færu til náms. Eftir að sumardvölum
mínum á Núpum lauk eftir fimm
sumur tóku við reglulegar heim-
sóknir austur sem urðu tíðari með
árunum. Þórdís og Sigmundur voru
barnlaus og eftir fráfall Sigmundar
fyrir aldur fram bjó Dísa lengi búi
sínu á Núpum með góðri aðstoð ná-
granna sinna svo og ættingja Sig-
mundar sem ber að þakka. Alltaf var
jafn notalegt að koma í heimsókn,
Dísa var margfróð um menn og mál-
efni. Þá var og ættfræði henni of-
arlega í sinni og oft var setið lengi
fram eftir á kvöldin yfir kaffibolla við
umræður um sameiginleg áhugamál
okkar, svo sem gamlan fróðleik og
sagnir.
Að leiðarlokum þökkum við Lauf-
ey og dætur okkar áratuga vináttu.
Guð blessi minningu Þórdísar
Ólafsdóttur.
Sverrir Þórólfsson.