Vísir - 27.05.1981, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 27. mai, 1981
r-
Harðar aðgerðir— ósvíf-
in stétt.
Sfðustu daga hefur svokölluð
iæknadeiia verið i hámæli i fjöl-
miðlum. Margir hafa undrast
hörð viðbrögð spitalalækna,
sem nú hafa sagt störfum sinum
lausum á sjúkrahúsum. Spurt er
hvers vegna eru þeir svo
öánægðir með kjör sin og hvers
vega leita þeir ekki höfsamari
leiða til leiðréttingar hjá algóðu
rikisvaldinu.
Þvi er til að svara að árum
saman hefur óánægja magnast.
Samningaleiðin er iöngu full-
reynd og rikisvaldið hcfur mætt
óskum lækna um leiðréttingu
mála sinna með sliku fálæti,
skilningsleysi og andstöðu að
fádæma er. öllum óskum lækna
er samviskusamlega hafnað af
fulltrúum rikisvaldsins og að
lokum visað til kjaradóms, sem
litla úrlausn veitir. Aðrar heil-
brigðisstéttir á spítölum hafa
hlotið jafn ófullnægjandi úr-
lausn.
Læknar og fjölmiðlar.
Læknar leiða að jafnaði hjá
sér ásakanir I fjölmiölum um
illa unnin störf eða mistök i
starfi. Vegna þagnarskyldu um
einkahagi skjólstæðinga sinna
hafa læknar ekki áhuga á að
bera sigurorð af þeim i fjölmiðl-
um, jafnvel þótt þeir gætu. A
Eiríkur Þorgeirsson/
aðstoðarlæknir á Lands-
spítalanum, er i hópi
þeirra lækna sem sagt
hafa upp störfum. I þess-
ari grein fjallar Eiríkur
um læknadeiluna og segir
mðal annars: „Vinnutil-
högun er þá með þeim
eindæmum að tvisvar f
hverri viku er aðstoðar-
læknum gert að standa
vakt í 26 klst. án hvíldar.
Engi'r matar- eða kaffi-
tímar eru viðurkenndir
um nætur og helgi-
daga..."
sama hátt ræða læknar treglega
ifjölmiðlum velheppnuð læknis-
verk, Leiða má rök áð þvi að
ofangreint viðhorf valdi einnig
þvi að læknastéttin hefur látið
undir höfuð leggjast að skýra
fyrir almenningi kjör sin, jafn-
vel þótt yfirvöld landsins út-
hrópi og rangfæri staðreyndir i
fjölmiðlum um þessi efni.
Forsaga málsins —
Reynt á þolrifin.
Fyrir tæpum 4 árum (1.11.’77)
var gerð dómsátt fyrir Kjara-
dómi um kjör sjúkrahúslækna,
sem gilti í 2 ár. Litil úrlausn
fékkst, en læknum var gert vel
ljóst að dómsátt væri betri kost-
ur en dómur. Þegar kjarasamn-
ingar urðu aftur lausir siðla árs
’79 gekk seinlega að draga rikis-
valdið að samningsborði.
Haustið ’80 voru samningar
þrautreyndir, en rikisvaldið
hafnaði öllum kröfum lækna,
sem þó voru mjög hófsamar og
visaði málinu til kjaradóms.
Kjaradómur.
Að fenginni reynslu uröu
menn vonlitlir um sanngjarnan
dóm. Að lokum féll dómur i feb.
’81 og úrskurðaði læknum 6%
kauphækkun, en hafnaði flest-
um réttlætiskröfum.
Hinn nýji dómur er til 1 árs.
Nýr kjaradómur er væntanleg-
ur eftir 2 ár ef mið er tekið af
fyrri reynslu m.ö.o. rikisvaldið
hyggst ekki koma til móts við
lækna i 5 ár.
A sama tima hafa yfirvöld
gert skattabreytingar, sem
verulega rýra kjör lækna vegna
sérstöðu þeirra — sjá siðar.
Laun lækna á sjúkrahús-
um.
Aðstoðarlæknar á Bsp. - 7.400
Aðstoðarlæknar á Lsp. - 7.850.
Byrjunarlaun sérfræðings Bsp. -
11.450
Byrjunarlaun sérfræðinga Lsp.
- 12.150
Auk þess hækka laun sérfræð-
inga um 4% eftir 5 ára starf þ.e.
um það bil 100 kr. á ári. — Litum
nánar á þetta.
Sérstaða lækna.
Læknareru tiltölulega gamlir
þegar þeir koma til starfa.
(Aðstoðal. ca. 27 ára, sérfræð-
ingar ca. 35 ára). Starfsæfin er
stuttog ævitekjur fást þannig á
fáum árum. Margfalt vinnuálag
á stuttri starfsævi leiðir til þess
að skattar af ævitekjum lækna
eru hlutfallslega hærri en
annarra stétta.
Vegna skammrar starfsævi er
lifeyrissjóður lækna bágborin
og tryggja læknum ekki sam-
bærileg eftirlaun og aðrir njóta.
Kostnaður vegna læknis-
sta rfs.
Nýlega hafa skattayfirvöld
hætt að viðurkenna kostnað
lækna af starfi sinu.
Dæmi: Læknir á bakvakt,
sem svara verður útkalli tafar-
laust ekur bifreið sinni á vinnu-
stað á eigin kostnað. Hann fær
engan bifreiðastyrk, ekkert km.
gjald, er óheimOt að taka leigu-
bil (nema á sinn kostnað) og út-
lagður kostnaður er ekki frá-
dráttarbærfrá tekjum á skatta-
framtali. Með öðrum orðum
læknar greiða háan skatt af út-
lögðum bifreiðakostnaði i þágu
atvinnurekanda. Mun þetta ein-
dæmi á Islandi.
Sama gegnir um annan kostn-
að svo sem rándýr sérfræði
timarit, sem læknar eru áskrif-
endur að og smátæki til lækn-
inga. Engan kostnað er heimilt
að draga frá tekjum á skatt-
framtali sjúkrahúslæknis. Hins
vegar samþykkti Alþingi
íslendinga I vor ákvæði um
sambærilegan frádrátt iðnaðar-
manna af handverkfærum og
hljómlistarmanna af hljóðfær-
um. Nauðsynleg smátæki lækna
og simenntunarkostnaður var
einn undanskilinn. Frá gamalli
tið fá t.d. ieigubilstjórar toll-
eftirgjöf af sinum atvinnutækj-
um. Þannig má áfram telja. Af
óskýrðum orsökum hefur rikis-
valdið á siðustu árum beint
spjótum sinum úr öllum áttum i
senn að læknastéttinni.
Símenntun — vinna utan
vinnutíma.
Utan vinnutima þarf læknir
að verja verulegum hluta fri-
timans til viðhaldsmenntunar,
til sérstakrar yfirlegu yfir
flóknum sjúkdómstilfellum og
til undirbúnings fyrirlestra fyrir
lækna og aðra starfsmenn
spitalanna. 1 landslögum er
gerð sú krafa til lækna að þeir
viðhaldi þekkingu sinni af kost-
gæfni læknalög nr. 80/1969 en
læknar njóta engrar umbunar i
launum til mótvægis við þá
kröfu.
Kannast nokkur við svokall-
aðan undirbúningstima fóstra
eða heimavinnu kennara eða
ómælda yfirvinnu ýmissa rikis-
starfsmanna. Allt duldar kaup-
greiðslur. Engin slik aukaþókn-
un kemur i hlut lækna.
Vinnutilhögun — Dæmi
um lögbrot.
Algengast er að 4 aðstoðar-
læknum sé gert að skipta með
sér vakt allan sölarhringinn 7
daga vikunnar, auk 40 dag-
vinnustunda, m.ö.o. 130 klukku-
stundir i nætur og helgidaga
vinnu deilastá 4 menn vikulega.
Vinnutilhögun er þó með þeim
eindæmum að 2svar i hverri
viku er aðstoðarlæknum gert að
standa vakt i 26 klst. án hvildar.
Engir matar eða kaffitlmar eru
viöurkenndir nætur og helgi-
daga (einsdæmi) hins vegar ef
svo vill til að sjúkl. séu almennt
friskir og hlé verður á störfum
falla launagreiðslur einnig nið-
ur að mestu.
Læknar eru þó skyldugir að
vera viðbúnir að hlaupa til á
min. en þörf krefur. Engin stétt
lætur bjóða sér slik kjör. —
Læknar i „kauplausri” yfir-
vinnu á sjúkrahúsum hafa yfir-
leitt enga sameiginlega aðstöðu
til þess að stytta sér stundir eða
ræða sameiginleg starfsvanda-
mái Augljóst er að lög um
vinnuvernd og hvildartima nr.
46/1980) eru þverbrotin daglega
á sjúkrahúslæknum.
Miölungsmenn.
Erlendis eru á 3ja hundrað
lækna við nám og störf. Míkil-
vægt er að hæfir menn úr þeirra
hópi leiti heim að námi loknu.
Ljóst er að verði læknum búin
léleg kjör til frambúðar er mikil
hætta á þvi að þeir hæfustu
missi áhugan en miðlungsmenn
og lakari, sem færri tækifæri
hafa erlendis leiti heim i þeirra
stað. Slika þröun þolir islensk
heilbrigðisþjönusta ekki.
Hvaö geta læknar gert?
Sjúkrahúslæknar hafa á
undanförnum árum sett fram
hófsamar kröfur til leiðrétting-
ar á kjörum sinum. Þeir krefj-
ast þess að halda hlut sinum
gagnvart öðrum stéttum. Rikis-
valdið hafnar öllum leiðrétting-
um og treystir á að þjónustu-
lund lækna dugi til þess að halda
þeim að störfum. Læknar hafa
ekki verkfallsrétt né heimild til
þess að beita samtakamætti til
kjarabaráttu.
Fávísi ráöherrann.
Rikisstjórnin sendir til höfuðs
læknum i kjarasamnum menn,
sem litla þekkingu hafa á
sjúkrahúsrekstri, hvað þá á
störfum lækna. Menn sem i
krafti valds sins hafna öllum
leiðréttingum jafnvel án þess að
kynna sér málavöxtu. Nýlegt
dæmi er viðtal I sjónvarpi við
Þröst ólafsson aðstoðarráð-
herra þar sem hann-rangfærir
launakjör lækna svo mjög að of-
ar liggur ýtrustu kröfum okkar
fyrir kjaradómi, en víðsfjarri
raunveruleikanum. Um vinnu-
tilhögun sagði ráðherran að-
spurður að rétt væri að sumir
læknar vinni mikið eða allt að
þvi á 12. klst. vöktum. Sannleik-
urinn er hins vegar sá að að-
stoðarlæknar standa yfirleitt 26
klst. vaktir eða lengur. Vinni
menn umfram 24 klst. sem jafn-
an er nauðsyn kemur ekki sér-
stök greiðsla fyrir.
Lokaorö.
Rikisvaldið hefur misbeitt
valdi sinu gegn sjúkrahúslækn-
um siðustu ár. Niðurfelling
heimildar til þess að draga
kostnað af starfi læknis frá tekj-
um á skattframtali og nú siðast
dómur kjaradóms fyllti mælinn.
Samtök lækna stóðu ráðþrota,
þannig að læknar áttu þann kost
einan að segja störfum sinum á
sjúkrahúsum lausum hver og
einn. Fréttin flaug og á þremur
vikum höfðu velflestir læknar
tekið til sinna ráða. Enn bætast
menn i hópinn.
Engum skal i hug koma að
læknar gangi frá störfum sinum
með glöðu geði. Rikisvald sem
kallar fram slik viðbrögð ber
mikla ábyrgð og hlýtur að taka
afleiðingunum.
Læknaþjónustan s/f. —
Háir taxtar.
Þegar fyrstu læknarnir voru
gegnir frá störfum sinum og
rikisvaldið hafði ekki uppi til-
burði til lausnar deilunni, sáu
læknar að i óefni var komið.
Gripu menn til þess ráðs aö
stofna Læknaþjónustuna s/f svo
kostur væri að halda uppi
bráðaþjónustu og lifsnauðsyn-
legri við almenning. Birtir voru
háir taxtar, viðsfjarri launa-
kröfum lækna og þeim óskyldir.
Of langt mál er að rekja starf-
semi og skýra taxta læknaþjón-
ustunar i þessari grein, en
athygli vekur að orka valdhaf-
anna beinist nær eingöngu að
þvi að brjóta þessa þjónustu á
bak aftur i stað þess að semja
við lækna. Rikisvaldið hefur
heldur ekki óskað eftir viöræðu-
um viðLæknaþjónustuna s/f um
fyrirkomulag þjónustunnar né
verð hennar þrátt fyrir skrifleg
tilboð læknaþjónustunnar s/f
þar að lútandi.
Leiöréttum misræmiö.
Ekki verður hjá þvi komist að
brjóta upp dóm kjaradóms frá
feb/ ’81 og leiörðtta það mis-
ræmi sem oröið er, hvað við-
kemur launum, vinnuskyldu,
nauðsyn viöhaldsmenntunar,
greiðslu kostnaðar af læknis-
starfi, leiðréttingu á lifeyris-
sjóösréttindum svo eitthvaö sé
taliö.
Landsmenn vilja búa læknum
góð starfskjör og læknar munu
ekki bregðast ábyrgð sinni.