Morgunblaðið - 17.04.2004, Page 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. APRÍL 2004 27
EFNISMIKLAR guðfræðibækur
eru sjaldan gefnar út hér á landi
vegna smæðar markaðarins. En dr.
Sigurjón Árni Eyjólfsson guðfræð-
ingur lætur það ekki á sig fá og
sendir nú frá sér mikið ritverk um
kristna siðfræði, sem út frá sjón-
armiði hagfræðinnar hefði verið
vænlegra að gefa út á tungumáli
sem fleiri lesa en íslensku. Hann
boðar útkomu seinna bindis síðar.
Og ekki nóg með það, hann sendi
frá sér stærri bók um guðfræði
Lúthers á kristnitökuafmælinu árið
2000. Það er mikill fengur fyrir ís-
lenska kristni að slík grundvallarrit
séu skrifuð á íslensku og mjög
þakkarvert.
Í þessari bók eru þrjú fyrstu boð-
orðin (af tíu) útskýrð og túlkuð. Í
inngangi segir að tilgangur þessa
rits sé að gera grein fyrir helstu
þáttum kristinnar siðfræði og þeirr-
ar heimsmyndar sem hún byggir á.
Þar sem siðfræðileg umræða er afar
víðfeðm bregður höfundur á það ráð
að styðjast við boðorðin tíu og túlk-
unarsögu þeirra eins og lútherskir
guðfræðingar hafa gjarnan gert
með Martein Lúther í broddi fylk-
ingar. Þetta er í samræmi við hefð
kirkjunnar sem hefur
notað boðorðin sem
mælikvarða í siðfræði-
legri umræðu en túlkað
þau í ljósi tvöfalda kær-
leiksboðorðsins. Einnig
styðst höfundur við út-
leggingu Jesú á túlkun
þriggja fyrstu boðorð-
anna í Faðirvorinu.
Gengið er út frá því að
heimsmyndin sem end-
urspeglast í fyrsta boð-
orðinu sé sú sama og
birtist í fyrri sköpunar-
sögu Fyrstu Mósebókar.
Einnig er leitast við að
skipa kristilegri siðfræði
réttan stað í almennri
siðfræðiumræðu með því að tengja
hana guðfræðilegri og heimspeki-
legri siðfræði. Í því sambandi er
stuðst við lykilhugtökin gæsku eða
hamingju, réttlæti og kærleika.
Bókin skiptist í þrjá aðallhluta. Í
þeim fyrsta, „Boðorðin tíu og guð-
fræðileg siðfræði,“ er reynt að finna
kristinni siðfræði stað í almennri
siðfræðiumræðu. Þar er farið yfir
mikið efni og höfundur lætur sig
ekki muna um að gera úttekt á túlk-
unarfræðinni í „leiðinni“ og minnir á
sem niðurstöðu að til að tryggja ein-
ingu boðskapar Biblíunnar og
„rétta“ túlkun hennar verði að gera
það með Kristsmiðlægri umfjöllun
um Guð „sem merkir að starf og
fyrirheit Guðs í Gamla testamentinu
rætast í Kristi“ (s. 113). Í þessum
hluta rekur hann
einnig sögu siðfræð-
innar frá tímum
Grikkja.
Í öðrum hluta,
„Fyrsta boðorðið,“
sem spannar tæplega
fjóra kafla, 200 blað-
síður, eru helstu hug-
tök boðorðsins skýrð
og meðal annars er
gerð grein fyrir til-
urð, boðskap og túlk-
unarsögu sköpunar-
sögunnar í Fyrstu
Mósebók. Þar er
sýnt fram á að af-
staða mannsins til
Guðs endurspeglast í
daglegu lífi hans og breytni og er
dæmisaga Jesú um miskunnsama
Samverjann tekin sem gott dæmi
um það. Túlkunarsaga þessarar
sögu er rakin meðal annars hjá ís-
lenskum kennimönnum. Fyrsta boð-
orðið undirstrikar að heimurinn er
sköpun Guðs sem haldið er saman
af lífslögmálum hans, ekki duttl-
ungafullum andlegum öflum. Þar er
starfsvettvangur mannsins, og vett-
vangur hans sem siðrænnar veru.
Í þriðja aðalhluta bókarinnar,
„Annað og þriðja boðorðið,“ eru
þessi boðorð útskýrð og túlkunar-
saga þeirra rakin. Í umfjöllun um
annað boðorðið er talað um hver
maðurinn er sem siðræn vera, að
hann er kallaður til ábyrgs sam-
félags við Guð. Frelsun Guðs er
meðal annars fólgin í því að fallin
guðsmynd mannsins er endurreist í
Kristi. Maðurinn sér „spegilmynd
sína“ að einhverju leyti í honum (s.
430) og Jesús verður fyrirmynd að
breytni hans er hann axlar ábyrgð
sína sem siðræn vera. Í þriðja boð-
orðinu er líf og starf mannsins sett í
samhengi við sköpunarstarf Guðs
og nýsköpun alls í Kristi, þar sem
hvíldardagurinn er settur í sam-
hengi fyrirheitis Guðs um að sköp-
unin muni ná lokatakmarki sínu, ný-
sköpun alls, er heimurinn líður
undir lok.
Þetta er mikil bók sem byggir á
geysimiklu efni. Gerð er úttekt á
kenningum margra sérfræðinga í
hinum ýmsu greinum guðfræðinnar
sem flestir eru þýskir en lítið er um
tilvitnanir í fræðimenn frá öðrum
löndum nema íslenska. Höfundur er
traustur, evangelísk-lútherskur
guðfræðingur og engin hliðstæð bók
hefur verið gefin út á íslensku áður.
En þetta er ekki alþýðurit, heldur
bók sem er rituð fyrst og fremst
fyrir guðfræðinga og fólk sem kem-
ur ekki nýtt að efni hennar.
Bókin er vel skrifuð og málið er
gott og ljóst en það er meira en sagt
verður um margar guðfræðibækur.
Efnið er skipulega sett fram og það
dregið saman í lok einstakra kafla
og meginhluta bókarinnar. Gerð
bókarinnar og allur frágangur til
fyrirmyndar.
Fengur að grundvallarriti
BÆKUR
Trúfræði
eftir Sigurjón Árna Eyjólfsson. 516 bls.
Útgefandi: Hið íslenska bókmenntafélag,
2004.
KRISTIN SIÐFRÆÐI Í SÖGU OG SAMTÍÐ
Kjartan Jónsson
Sigurjón Árni
Eyjólfsson
ÞAÐ má með sanni segja að
sænski básúnuleikarinn Christian
Lindberg hafi verið í þreföldu hlut-
verki á tónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands sl. fimmtudagskvöld
þar sem hann var hljómsveitarstjóri,
tónskáld og einleikari í eigin verki.
Lindberg er mjög litríkur stjórn-
andi, skokkar inn á sviðið í skyrtu og
leðurbuxum, tekur sér stöðu aftast á
stjórnendapallinum gleiðfættur og
tilbúinn í slaginn. Hann hefur ákaf-
lega persónulegan stíl sem stjórn-
andi og notar til þess allan líkamann
og tekur dansspor á pallinum í hita
leiksins. En hann nær frábærum ár-
angri með hljómsveitinni sem fylgir
honum sem einn maður og spilar
engilfallega og fylgir jafnvel hinni
minnstu fingrahreyfingu stjórnand-
ans enda er hver hreyfing hans hnit-
miðuð og nákvæm og líkamstjáning-
in segir hvað hann vill.
Fyrsta verkið á efnisskránni var
Ocean Child eftir Jan Sandström (f.
1954) sem frumflutt var í Stokkhólmi
1999 og var nú flutt í annað sinn.
Gríðarlegar andstæður takast á í
þessu magnþrungna verki. Heyra
má ómblíðar og ómstríðar bylgjur
hafsins leika við kóralana og gróð-
urinn í hafinu sem sveiflast til og frá.
Undir lokin kyrrist hafið og uns tón-
arnir deyja út í lygnuna. Virkilega
aðlaðandi verk, vel fram sett og unn-
ið. Næst var komið að verki Lind-
bergs, Helikon Wasp eða Helikon
vespa. Hljómsveitin stillti sér upp á
nýjan leik og nú í hring á sviðinu með
stjórnandann / einleikarann í miðj-
unni og strengjadeildin ásamt hluta
tréblásranna sneri baki í salinn.
Þessi háttur mun einnig hafa verið
hafður á við frumflutninginn í Hels-
inki í fyrrasumar. Ekki galin upp-
setning og hljómar vel fram í sal og
einleikarinn þarf ekki að snúa baki í
alla hljómsveitina meðan hann spil-
ar. Lindberg leggur sig allan í flutn-
inginn sem snýst í kringum ljóð sem
hann ýmist talar, flytur sem sænskt
„lockrop“ eða syngur og hluti hljóm-
sveitarinnar myndar talkór sem tek-
ur undir. Tónlistin túlkar ljóðið að
hluta, heyra má vespusuð og beitta
vespustungu svo eitthvað sé nefnt og
óhætt er að segja að tónlistin komi
víða við og verkið er gríðarlega
skemmtilegt áheyrnar. Það er óþarfi
að fjölyrða um básúnuleik Lindbergs
sem er heimsfrægur og margverð-
launaður básúnuleikari enda blés
hann meistaralega og náði meira að
segja að láta Háskólabíó hljóma með
enduróm og samtímis öllu þessu
stjórnar hann hljómsveitinni af
myndugleik.
Síðast á efnisskránni var Sinfónía
nr. 1 í e moll op. 39 eftir Jean Sibel-
ius (1865–1957). Hún var frumflutt í
Helsingfors 1899. Sibelius er eins og
allir vita eitt stærsta tónskáld Finna
og ber tónlistarháskólinn í Helsinki
nafn hans. Sinfónían er ákaflega
rómantísk, tilfinningarík og dulúðug,
uppfull af fallegum laglínum sem
birtast í hinum ýmsu hljóðfærum og
komst allt vel til skila í mjög fallegri
og áhrifaríkri túlkun Lindbergs sem
var ætíð samkvæmur sjálfum sér.
Norrænt
sinfóníukvöld
TÓNLIST
Sinfóníutónleikar
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Konsert-
meistari: Guðný Guðmundsdóttir. Hljóm-
sveitarstjóri: Christian Lindberg. Jan
Sandström: Ocean Child, Christian Lind-
berg: Helikon Wasp, Jean Sibelius: Sin-
fónía nr. 1 í e moll op. 39. Fimmtudag-
urinn 15. apríl 2004 kl. 19.30.
HÁSKÓLABÍÓ
Jón Ólafur Sigurðsson
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Christian Lindberg og Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Strandgata 28, Hafnarfirði Hulda
Halldórsdóttir heldur sína fimm-
tándu einkasýningu. Opið alla daga
kl. 13–20 til 1. maí.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
KÓR Langholtskirkju flutti
Sálumessu Mozarts fyrir troð-
fullu húsi á Föstudaginn langa
og þurftu margir frá að
hverfa. Því hefur verið ákveð-
ið að endurtaka tónleikana í
dag kl. 17 í Langholtskirkju.
Einsöngvarar eru, sem fyrr,
Ólöf Kolbrún Harðardóttir,
Nanna María Cortes, Gunnar
Guðbjörnsson og Bergþór
Pálsson. Stjórnandi er Jón
Stefánsson.
Sálumessa
Mozarts
endurflutt
Nanna María Cortes
Á AÐALFUNDI Nýlistasafnsins sl.
miðvikudag var ný stjórn kosin og
15 nýir félagar voru teknir inn.
Formaður stjórnarinnar er Pétur
Már Gunnarsson. Í stjórn voru
kjörin þau Hildigunnur Birg-
isdóttir, Bryndís Ragnarsdóttir,
Ólöf Nordal og Bjarni Þór Sig-
urbjörnsson. Í varastjórn sitja
Guðný Rúnarsdóttir, Ragnar Jón-
asson og Elsa Dóróthea Gísladótt-
ir.
Ný stjórn Nýlistasafnsins
MEÐ nesti og nýja skó nefnist mál-
verkasýning Bjargar Atla sem opn-
uð verður í Hafnarborg kl. 15 í dag.
Þar verða 35 akrýlmálverk, flest frá
árunum 2002 til 2004. Verkin eru
bergmál tilfinninga og skynjunar
innri og ytri veruleika. Listamaður-
inn lætur reyna á þanþol lita og
forma og nýtir sér eiginleika akrýl-
litarins, allt frá flæði og gagnsæi
aquarellunar til þéttleika olíulitar-
ins.
Sýningin stendur til 10. maí. Opið
alla daga, nema þriðjudaga, kl. 11–
17.
Þanþol lita
og forma
Eitt verka Bjargar Atla.
Góðan daginn – greinasafn hefur að
geyma 91 valda grein úr Morgun-
blaðinu eftir Sigurbjörn Þorkelsson
frá 1984–2004. Í formála segir
m.a.: „Á tímabilinu 1984–2004
munu hafa birst um 140 greinar eftir
mig í Morgunblaðinu í þessu formi.
Hef ég nú valið 91 þeirra í meðfylgj-
andi greinasafni. Ættu þær að gefa
nægjanlegt yfirlit yfir helstu umfjöll-
unar- og hugðarefni mín á tímabilinu.
Einkum sleppi ég nokkrum greinum
frá árunum 1991–1997, en uppi-
stöðu margra þeirra má finna í fyrstu
bókunum mínum. Ég get ekki annað
en talað það, sem ég hef séð og
heyrt, frá 1995 og Þá munu stein-
arnir hrópa, frá 1996.“
Höfundur gefur sjálfur út. Bókin er
194 bls., prentuð í Prentmet.
Greinasafn