Pressan - 24.10.1991, Side 9

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. OKTÓBER 1991
9
HÉR BYGOJR
SNORRABÚÐ H/F 1
ÍBÚÐiR FYRiR
55 ÁRA OG ELDRi
X;-'. :X:ÍXyi:-':<
SNORRABÚÐ
iie
Glæsilegar íbúðarblokkir fyrir aldraða kallaðar
þjónustuíbúðir. Þjónustan er lítil sem engin í blokkunum
sjálfum, oftast engin gæsla á kvöldin og um helgar og
aldraðir missa öryggishnappini;. Þeim er svo sagt að þeir
geti sótt ýmsa þjónustu í nærliggjandi þjónustustofnanir
reknar af borginni. Þegar á reynir geta þt ~sar stofnanir
ekki tekið við öllum þessum fjölda.
kalla þessar eignaríbúðir þjónustu-
íbúðir. Þeim fylgirekki neitt. Það er
ekki fyrr en þær eru byggðar að
borgin tekur þá ákvörðun að byggja
þarna þjónustumiðstöð," segir
Margrét Einarsdóttir, forstöðukona
á Dalbraut 27.
„Dalbraut 27 var byggð fyrir tólf
árum af Reykjavíkurborg og er eina
verndaða byggingin sem hefur
þjónustuíbúðir sem mætti kalla því
nafni. Hérna er vakt allan sólar-
hringinn, fólk fær mikla umönnun,
bæði félagslega og vegna þeirra
þarfa sem koma upp frá degi til
dags. Fólk þarf að vera vel rólfært
þegar það flytur inn. Því er síðan
hjálpað þar til það þarf að flytjast á
hjúkrunardeild eða sjúkrahús.
Hérna eru 82 íbúar og fjöldi manns
er á biðlista í mörg ár til að komast
að,“ segir Margrét.
Reykjavíkurborg rekur einnig
þrjár aðrar blokkir, en þar er þjón-
ustan ekki eins mikil og á Dalbraut
27. Þetta eru blokkir við Lönguhlíð,
Norðurbrún og Furugerði.
FÓLK MÆTIR DAUÐA SÍNUM
OG ENGINN TEKUR EFTIR ÞVÍ
Oftar en einu sinni hefur það
komið fyrir að fólk hefur dáið í íbúð-
um sínum án þess að nokkur tæki
eftir því í tíma.
„Það dó maður hérna í blokkinni
og enginn athugaði málið fyrr en
einhver tók eftir að póstkassinn var
orðinn fullur," segir Ebba Björnæs.
Aldraðir sem búa einir og þurfa
að hugsa um sig sjálfir geta fengið
öryggishnapp tengdan öryggis-
stjórnstöð sem vöktuð er allan sól-
arhringinn. Kostnaðurinn við þenn-
an öryggishnapp er borgaður að
stærstum hluta af Tryggingastofnun
ríkisins.
Þegar fólk flytur inn í svokallaðar
þjónustuíbúðir þarf það að bera all-
an kostnaðinn af þessum öryggis-
hnöppum. Dæmi eru til um fólk sem
hefur misst hnappinn sinn þegar
það flutti inn í þessar íbúðir.
„Rökin fyrir því að borga ekki fyr-
ir öryggishnappa fyrir gamalt fólk í
þjónustuíbúðum eru þau að bygg-
ingarfélagið sem byggir sérhannað-
ar íbúðir fyrir aldraða fær sérstakt
lán út á það hjá Húsnæðismálastofn-
un að setja upp öryggiskerfið," segir
Björk Pálsdóttir hjá Tryggingastofn-
un ríkisins. „Þar af leiðandi ná regl-
ur Tryggingastofnunar ekki yfir
þessa íbúa," segir Björk.
Oft standa íbúar blokkanna í
stappi við að fá öryggisvörslu á stað-
inn vegna mikils kostnaðar sem þeir
ráða ekki við.
„Við höfum verið að reyna að ná
samningum við fyrirtæki sem sjá
um öryggismál en það hefur ekki
gengið að fá öryggisgæsluna á við-
ráðanlegu verði," segir Sigurður
Guðmundsson, gjaldkeri Samtaka
aldraðra. „Öryggisgæsla allan sólar-
hringinn er mjög dýr," segir Sigurð-
ur.
Aldraðir sem búa í svona íbúðum
missa einnig réttinn til að fara inn á
Rauðakrosshótelið sem tekur við
sjúklingum sem búa einir og þurfa
einhvern samastað á meðan þeir
eru að ná sér eftir veikindi en eru að
öðru leyti sjálfbjarga.
KOSTNAÐURINN
Það hefur lengi verið talið að
þessar íbúðir séu mjög dýrar. Litlar
tveggja herbergja íbúðir, 50—60 fer-
metra með allri sameign, eru seldar
á frá 6 milljónum upp í 8,2 milljónir.
Verðið fer til dæmis eftir innrétting-
um, staðsetningu og gólfefnum.
Þetta er verð sem PRESSAN fékk
uppgefið hjá fasteignasölum.
Til samanburðar sagði Elfar Óla-
son, sölumaður á fasteignasölunni
Gimli, að ný og fullfrágengin 60 fer-
metra íbúð á góðum stað í Grafar-
vogi kostaði í kringum 6,5 milljónir
króna. Ef þessi íbúð væri stað-
greidd, eins og aldraðir gera, mundi
hún lækka um 500 þúsund krónur.
Miðað við uppgefið verð á íbúð-
um fyrir aldraða er meðalverð
þeirra um 7 milljónir, eða um einni
milljón króna hærra en verð á stað-
greiddum íbúðum á almennum
markaði.
„Það væri kannski betra að fara til
Spánar og byggja hús þar því þar er
miklu ódýrara að lifa," segir aldrað-
ur maður í Bólstaðarhlíðinni sem
við ætlum að kalla Berg vegna þess
að hann óskar eftir að halda nafni
sínu leyndu.
Það sem aldraðir eru í raun að
borga fyrir er félagsskapur við ann-
að aldrað fólk, hádegismatur og
hversu stutt er í þjónustumiðstöðv-
arnar.
„Það er alveg yndislegt að þurfa
ekki að fara langar vegalengdir,"
segir Ebba „en það er ekki það eina
sem við bjuggumst við að fá.“
GAMLAR ÍBÚÐIR SELDAR
FYRIR NÝJAR
Þegar eldra fólkselur gömlu íbúð-
ina sína og kaupir nýja er það í raun
að skipta á sléttu, þegar allt er tekið
með í reikninginn.
„Þetta gerist þannig," segir Elfar
Ólason, „að fólk selur til dæmis fjög-
urra herbergja íbúð á 7 milljónir og
kaupir sér nýja tveggja herbergja
íbúð fyrir sama verð. Fyrir gömlu
íbúðina fær seljandinn 3,5 milljónir
SvokallaÖar
þjónustuíbúðir fyrir
aldraða hafa þotið
upp á undanförnum
árum. Fólk sem hefur
keypt þessar íbúðir
kvartar hins vegar
yfir að í þeim sé lítil
sem engin þjónusta
og því felist falskt
öryggi í nafninu.
Þessar íbúðir eru
mun dýrari en
sambærilegar íbúðir
á almennum markaði
og hinir öldruðu
þurfa að beygja sig
undir mun verri
kaupskilmála en
kaupendur á frjálsum
markaði. Lítil íbúð í
svokölluðum
þjónustublokkum
getur verið allt að
einni milljón dýrari
en sambœrileg íbúð í
venjulegri blokk.
í húsbréfum. Afganginn fær hann
svo greiddan á allt að tólf mánuðum
vaxtalaust.
Aldraðir borga síðan nýju íbúðina
með húsbréfunum sem þeir fengu
fyrir gömlu íbúðina en þurfa hins
vegar oft að þola 20 prósent afföll. í
dæminu hér að ofan þýðir það 700
þúsund króna afföll. Síðan verða
þeir að borga eftirstöðvarnar af nýju
íbúðinni með fullum vöxtum fyrsta
árið, en fá hins vegar enga vexti af
greiðslum sem koma fyrir gömlu
íbúðina," segir Elfar.
,,í sumum tilfellum á nýbygging-
armarkaðnum eru byggingarverk-
takar farnir að sætta sig við að selja
íbúðir án affalla af húsbréfunum.
Þannig að við kaup á íbúðum fyrir
aldraða verða aldraðir fyrir meiri af-
föllum en venjulegir borgarar," segir
Elfar Ólason fasteignasali.
Eftirspurnin er mikil. „Maður
skrifar undir samninginn í flýti til að
missa ekki af beitunni," segir Bergur
„og svo fer maður að átta sig eftir á.
Eldri borgarar eru líka ákjósanlegir
kaupendur vegna þess að þeir eiga
eignir og geta borgað verðið sem
sett er upp."
Af þessari samantekt má draga þá
ályktun að út frá peningalegu hlið-
inni væri öldruðum nær að selja
sína gömlu og stóru eign, kaupa sér
minni íbúð í eldri blokk með lyftu
og húsverði og njóta svo lífsins fyrir
mismuninn á verði gömlu og nýju
íbúðarinnar. Að vísu vantar félags-
skapinn við annað aldrað fólk, sem
ekki er hægt að meta til fjár.
Þórunn Bjarnadóttir
að hafa margir horft öfundar-
augum á Pylsuvagninn í Tryggva-
götu. Það er fullyrt hér að ekkert
veitingahús hafi
meiru veltu á hvern
fermetra. Þegar
skoðað er hvaða
laun einstök veit-
ingahús greiddu á
síðasta ári kemur í
Ijós að launakóngur
er Rúnar Marvinsson í veitinga-
húsinu Við Tjörnina, hann greiddi
151 þúsund að jafnaði á mánuði.
Næst kom Pylsuvagninn með 133
þúsund á mánuði. . .
✓
A
Xm.stand fisksins í eldisstöð Atl-
antslax vakti mikla athygli. Þettá er
ekki einsdæmi. Ástandið mun vera
svipað í eldisstöðvum hinna gjald-
þrota fiskeldisfyrirtækja Bakkafisks
og Fjörfisks, en þar hafa seiðin grip-
ið til þess ráðs að éta augun hvert úr
öðru. Fóðurgjöf hefur verið stopul í
þessum stöðvum frá því í vor . . .
s
k_<r!iiiidum detla opinberir starfs-
menn í lukkupottinn. Nýlega ákvað
heilbrigðisráiSherra. Sighvatur
Björgvinsson, að
láta Freyju M. Fris-
bæk lyfjafræðing
hafa apótekaraleyfi í
l.yfjabergi, Hraun-
bergi -1 í Breiðholts-
hverfi. Þetta er góð-
ur biti fyrir Freyju.
sem hingað til liefur unnið hjá l.yfja-
eftirliti ríkisins. Þetta er reyiuíar í
annað sinn á skönnnum tíma sem
lvfjafræðingur í ráðuneytinu f;i-r
góðan bita, því ekki er langt síðan
Ingolf J. Petersen. deildarstjóri.
Ivfjamáladeildar. fékk úlhlutað lyf-
sölulevfinu í Mosfellsba1 ...
að verður greinilega a>rið verk
lijá BaUlvini Jónssyni að brevta
hlutdeild Aðalstöðvarinnar á út-
var|).smarkaðinum. Nú er komin
fram markaðskönnun Hagvangs á
útvarpshlustuninni og þar kemur
fram að Aðalstoðin hefur lækkað
um helming síðan i apríl. Aðrar
stöðvar hafa reyndar líka la-kkað lit-
illega nema FM. sem virðist hafa
sótt sig vcrulega . . .
F
M. élagar i Verkamannafelaginu
Dagsbrún í Reykjavík eru ekki allir
á eitt sáttir með að Guðmundur J.
Guðmundsson
skuli ekki ætla að
gefa kost á sér til
áframhaldandi for-
mennsku í Verka-
mannasambandinu.
Óánægjan er ekki
eingöngu vegna
þess að Dagsbrúnarfélagar telji
Guðmund jaka bestan allra manna í
embættið, heldur vegna þess að
með þessu missir Dagsbrún forystu
i Verkamannasambandinu, en þar
hefur hún átt formanninn síðustu 16
ár. Vitað er að Björn Grétar
Sveinsson, verkalýðsforingi á
Höfn í Hornafirði, verður næsti for-
maður Verkamannasambandsins
og Jón Kjartansson á Sauðárkróki
varaformaður. Reykvíkingum þykir
slakt að geta ekki teflt fram fram-
bjóðanda í annað embættanna .. .