Pressan - 31.10.1991, Side 30

30
FIMMTUDAGUR PRESSAN 31. OKTÓBER 1991
Hverjir og hvaö er
fast á hvaða um-
liðnum tímum:
tíunda öldin
Miö-Austurlönd
Eggert Haukdal
ÁTJÁNDA ÖLDIN
Heimir Steinsson
NÍTJÁNDA ÖLDIN
Anna Vilhjálms
Vigdís Finnbogadóttir
FYRSTI ÁRATUGURINN
Súgandafjöröur
Alli ríki
írland
Sovét-lýöveldin
Páll Hjálmtýsson
Ljóöskáld
ÞRIÐJI ÁRATUGURINN
Jón Baldvin Hannibalsson
Ungfrú ísland
Þjóöviljinn
Karl Bretaprins
Rósa Ingólfsdóttir
Hvaða ár er
þetta eiginlega?
Það er kannski ekki furða þótt spurt sé í því samansafni upprifjana,
endurlífgana og tilvísana til fortíðarinnar sem hellast yfir okkur.
Hvernig var þad sídast?
Var þad Björgvin ad rifja
upp Ragga Bjarna eöa var
hann ad rifja sjólfan sig
upp? Eda var þaö Bjarni
Ara sem var ad rifja upp
Bjögga eða Bjöggi ad end-
urlífga Ragga Bjarria? Og
kom ekki Raggi Bjarna
þarna einhvers staðar ó
milli uö endurlifa sína
gömlu góöu daga, — eða
voru það einhverjir aðrir
dagar? Og hvort er Páll
Hjálmtýs að rifja það upp,
Bjögga eða Ragga sjálfan?
Það var einhvern tímann
sagt að nostalgía væri fegr-
uð hlið á göllum samtímans.
Þess vegna varð Á hverf-
anda hveli metsölumynd í
kreppunni á fjórða áratugn-
um. Fólk sem ekki átti í sig
eða á féll fyrir glæsileika og
rómantík gömlu suðurríkj-
anna. Hér heima grét fólk
yfir einhverju sem átti að
heita horfin bændamenn-
ing.
Ef þetta er satt er eitthvað
meira en lítið að þeim tím-
um sem við lifum á. Það er
ekki bara i poppinu sem
menn þjóta fram og aftur
söguna í leit í að einhverju
til að rifja upp. Það er hægt
að setja ný- fyrir framan alla
myndlist í dag; ný-express-
jónismi, ný-mínimalismi,
ný-abstrakt. Arkitektúrinn
er orðinn eins og neðan-
málsgreinar við söguna.
Meira að segja tónskáldin
eru hætt að prufa ný tæki
og farin að rifja upp ein-
hverja rómantik sem þau
týndu niður einhvern tím-
ann fyrr á öldinni.
Og bókmenntirnar. Eftir
að hafa ferðast aftur eftir
ævi höfundanna eru þær
komnar eitthvert fyrr á ald-
ir. Sjáið bara íslensku leikrit-
in í leikhúsunum. Og bíðið
eftir jólabókunum.
En eins og fyrr standast
hinar fögru listir ekki popp-
inu og tískunni snúning. Jim
Morrison var í tísku fyrir fá-
einum mánuðum eins og í
kringum 1980 og fyrir 1970.
Led Zeppelin gera það líka
gott og líka Greatful Dead.
Flestir nema Bob Dylan.
Það er íri í hlutverki James
Brown í Háskólabíói. Soulið
er komið aftur, rétt á eftir
blúsnum. Svavar Gests er
besti útvarpsmaðurinn af
því hann spilar tónlist frá 50
ára tímabili og hættir þegar
hann er kominn nær okkur
í tíma en tíu ár aftur í tím-
ann.
Þegar Keith Richard var
að skýra það út fyrir áhorf-
endum í síðasta heimstúr
Rolling Stones hvers vegna
hljómsveitin spilaði ný lög
en ekki bara þessi gömlu
góðu sagði hann: „Þið getið
ekki fengið gömul lög ef þið
viljið aldrei ný lög." Gáfu-
legt. En auðvitað voru nýju
lögin bara örlítið breyttar
útgáfur af gömlu lögunum
svo þetta skipti kannski
engu máli.
Og íslensku hljómsveitirn-
ar eru líka að rifja upp.
Helgi Björns er sjálfsagt
ekki alveg viss um hvað
það er, en það er eitthvað í
kringum 1970. Flowers-eitt-
hvað. Og Ný dönsk er á
svipuðu róli og enginn
nennir að hlusta á Sykur-
molana og Björk þegar þau
eru þau sjálf. Miklu betra
þegar þau eru big band frá
þriðja áratugnum eða þegar
Björk er djasssöngkona frá
þeim fjórða. Egill Olafsson,
sem reyndar hefur alltaf
verið áttavilltur í tónlist, er
nú staddur einhvers staðar á
gullárum revíunnar. Og hef-
ur slegið rækilega í gegn.
Tískan er eitt alisherjar
rugl þótt stærstur hluti
hennar sé frá blómatíma
Jackie O. Meira að segja
Arni Pó^arins hefur tekið
upp hárgreiðsluna hennar.
Og allir sólgleraugun. En á
milli þess sem konur og
menn geta nartað í fyrri-
hluta sjöunda áratugarins
geta þau fengið sér bita af
fyrrihluta þess áttunda eða
klætt sig eins og innflytj-
endur á Ellis Island anno
1910. Eða hvað sem er. Allt
annað en eitthvað nýtt.
Næsti stórsmellur í bíó
verður The Adarns Family
úr Kananum. Batman, Sup-
erman og Hrói höttur eru
búnir. Aðrar myndir eru
endurgerðir frá mismunandi
tímum. Og þær skiptast í
hefðbundna flokka; ástar-
myndir, leynilöggumyndir.
Alveg eins og í gamla daga.
Það er hægt að búa til
mynd með sautján eftirlík-
ingum af Marlon Brando.
Og það er hægt að fá Marl-
on Brando til að leika sjálf-
an sig að leika Guðföðurinn.
í Ameríku reyndi Coca-
Cola að koma með nýtt
kók. Þeir voru hins vegar
neyddir til að búa til Coke
Classic. Amma-Lú er eitt-
hvað gamalt þótt tímabilið
sé á reiki. Aðrir nýir
skemmtistaðir eru líka
gamlir. í sumar tókst Sigl-
firðingum að fylla bæinn af
fóki á besta aldri sem djöfl-
aðist á síldarplaninu í nost-
algíu-kasti vegna horfinna
síldarára. Gott ef það borg-
aði sig ekki inn.
Pólitíkin er líka í fortíðar-
vímu. Viðeyjarstjórnin er
endurmynd Viðreisnar. Dav-
íð Oddsson er Ólafur Thors.
Fólk vill allt gera til að end-
urupplifa sjálfstæðisbarátt-
una og hefur myndast við
að nota EES til þess. í
kvótamálinu talar Pórólfur
Matthíasson um 200 fjöl-
skyldur eins og hann væri
staddur í Frakklandi á lið-
inni öld.
Af hverju fólk lætur svona
liggur sjálfsagt í tvennu sem
einkennir okkar daga um-
fram annað. Annað er að
sambönd fólks, atvinna og
byggð verða sífeilt fallvaltari
og síður til frambúðar. Hitt
er Hemmi Gunn.
Það er einhver æðibunu-
gangur í loftinu. Við æðum
úr einum kollhnísnum í
annan og gleymum þeim
öllum því við erum upptek-
in við að hugsa um hvað
næst. Alveg eins og Hemmi
Gunn heyrir aldrei hvað við-
mælandinn segir, því hann
er með hugann við kynn-
inguna á földu myndavél-
inni.
Þess vegna erum við eins
og við erum.
Þau okkar sem reyna að
lifa okkar tíma eru ekki
stödd á ofanverðri tuttug-
ustu öldinni í mannkynssög-
unni heldur í efnisyfirlitinu.
Við sitjum í rósóttum hæg-
indastólum frá því eftir stríð,
hlustum á svart soul frá
Motown og horfum á Doors.
Og samtíðarmenn okkar
eru allra alda kvikindi.
Heimir Steinsson er stiginn
aftur á nítjándu öldina.
Rósa Ingólfs er af gullöld
Hollywood. Jón Baldvin er
afkvæmi þriðja áratugarins
ekki síður en Charleston.
Bjarni Ara er betri Elvis en
Elvis. Og því yngra sem
fólkið er því meir afgerandi
eru áhrif fortíðarinnar og
því minna fer fyrir ein-
hverju nýju. Hótel ísland er
í dag hertekið af krökkum
sem vilja alls staðar annars
staðar vera en í nútímanum.
Þetta tilheyrir vist alda-
mótum.
Gunnar Smári Egilsson
Horfum við næst með fortíðarþrá til síðasta föstudags?
Hvernig hinir góðu gömlu dagar færast sífellt nær
Tímabil
fortíðarfíknar Endurreisn
Góðu
gömlu
dagarnirí
Millibil
í árum ^qo
Tíminii
FJÓRÐI ÁRATUGURINN
Ögmundur Jónasson
Tíminn
Bubbi Morthens
FIMMTI ÁRATUGURINN
Kenneth Branagh
Tyggjó
DV
Keflavík
Thor Vilhjálmsson
Steingrímur Hermannsson
Akureyri
Oliver North
SJOTTI ÁRATUGURINN
Morgunblaðið
Grillið á Sögu
CIA
Gunnar Eyjólfsson
Viskí
Haukur Morthens
Skátarnir
Kristján Ragnarsson
SJÖUNDI ÁRATUGURINN
Vaclav Havel
Svavar Gestsson
Frakkland
Páll Magnússon
Ríkissjónvarpið
Rúnar Júlíusson
Oliver Stone
Flugleiðir
ATTUNDI ÁRATUGURINN
Valgeir Guðjónsson
Woody Allen
Pétur Gunnarsson
Ólafur Ragnar Grímsson
Helgi Björnsson
Jón Óttar Ragnarsson
NIUNDI ARATUGURINN
Mikail Gorbatsjov
Gin & tónik
Hörður Sigurgestsson
Hótel Holt
Mannlíf