Pressan - 14.11.1991, Side 36

36
FIMMTUDAGUR PRESSAN 14. NÓVEMBER 1991
DAGBLAÐIÐ.
- v. ,

OOOOOOOOIOOOOOOI
lif&ndi myrtdum.
||Sjifc:|aWÍ$5m<»»f t««í« V)ki<.
i t,w,K< k-t
Cr. }>í4g>á<tt«i »K .HK m >
Edinborg.
f<< k«4>Wt
l>f)<y)jt..l *f fw«« 1» «<*<*«»• fm kf. AV>- !<>.»<
tVJt.f.jXjlaf, í<*llx Vflð l,<«<
. — •»• ♦’t*)í<r —. i~'
fitMjw. *>Ak*f '
t «<> fmoier m aijwkli. ♦»■**»•
Sff*l*litf,í* vff.iiK >•* v»kj« v.t<<*tt » inaif (
iartowxiwfctwxrt, <ó<« *«< >H »»5 ognftr
l»:>tfe<>l»«*x. »ií t'Vl wtl »áí«t
Vrrð; kr. W>.< '///<•-
i ; >»,< ».) ><f< »<«*>*'•< !•>*' i :w> <«.> ;><.>•><«>■<*> SW**fe<
: ,/■> *< *.‘,K:>>>>:«> t<» »^< ■ ■.</. tx.» «•< **«kw »í. (»« <*><
,»> x
*tn.»
alBrr* "***”*“
Htwwwn,*, W
♦» <« twiwx^ >»k-
— Umrót er á dagblaðamarkaðinum á Islandi í dag. Blöð með óralanga sögu eru að hverfa um leið og fréttir berast afþvi að nýtt blað sé í burðarliðnum. Þrátt
fyrir að við flest fylgjumst með þessu úr fjarlægð er eftirvæntingin söm — eftirvænting sem ávallt hefur gert vart við sig í kringum útgáfu nýs dagblaðs. En
það hefur hefur ekki alltaf dugað þeim til að lifa af. — Og dagblöð sem deyja, deyja mjög hratt.
Dagblöðin sem lifðu ekki af
EITT DÓ MEIRA AÐ SEGJA ÚR
PRENTSVERTU
Draumurinn um að gefa út
dagblað á íslandi er jafngam-
all öldinni. Fyrsti maðurinn
til að hleypa blaði af stokkun-
um var stórskáldið Einur
Benediktsson sem setti fyrsta
tölublaðið af Dagskrá sinni á
götuna 16. júní 1897. Tilraun
hans fór út um þúfur innan
árs, enda flest gert af vanefn-
um. Litlu betur tókst til hjá
Jóni Olufssyni ritstjóra, sem
gaf út Dagblaðið. Útgáfa þess
stóð ekki lengi en hún hófst
2. október 1906 og lauk 9.
janúar 1907 eða rúmum
þremur mánuðum eftir fæð-
ingu. Blaðið kom út 7 daga
vikunnar en útgáfan bar sig
ekki og varð Jón einfaldlega
að hætta þessu metnaðar-
fulla framtaki.
Á næstu árum fæddust þau
dagblöð sem við þekkjum í
einni eða annarri mynd í dag,
Morgunblaðið og Vísir 1913,
Tíminn 1916ogÁlþýðublaðið
1919. Þjóðviljinn varð síðan
til 1935.
BILD VERÐUR AÐ MYND
Það er síðan ekki fyrr en 55
árum eftir að Dagblaðið hans
Jóns dó sem nýtt andlát á sér
stað á dagblaðamarkaðinum
íslenska.
Hilmur Axelsson ákvað þá
að hefja útgáfu á nýju dag-
blaði framhjá hinum flokks-
pólitísku línum, en hann
hafði þá rekið tímaritin Úrval
og Vikuna um skeið. Hann
sótti fyrirmynd sína í Bild,
sem var og er umdeilt blað í
Þýskalandi. Hilmar ákvað að
stæla útlit blaðsins og hirti
þar að auki nafnið og skírði
blaðið Mynd. Hann fékk
meira að segja einn af útlits-
teiknurum Bild til að koma
hingað og starfa við blaðið.
Útgáfa blaðsins hófst í ág-
úst 1962. „Það var rosaleg
sala á fyrsta tölublaðinu, ég
held að það hafi selst í um
25.000 eintökum, sem var
mikið þá,“ sagði Björn Jó-
hannsson, sem var ritstjóri
Myndar en hann er nú rit-
stjórnarfulltrúi á Morgun-
blaðinu. Björn sagði að Hilm-
ar hefði verið snjall markaðs-
maður að mörgu leyti og vak-
ið upp mikla spennu í Reykja-
vík — meðal annars með því
að klæða blaðsölubörnin í
sérmerkta búninga og láta
þau hafa sérstaka poka og
merki. Blaðið lifði reyndar
svo stutt að það náði aldrei að
byggja upp áskrifendahóp.
Mynd var allt öðru vísi upp-
byggt en blöð á íslandi þá.
Hið þýska útlit fólst í að
myndin réð öllu, enda sagði
Ijósmyndari blaðsins, Krist-
jún Muynússon, að þetta
hefði verið ákaflega fjörlegur
tími. Útlitsteiknarinn stillti
síðunni upp út frá einni aðal-
frétt og gaf síðan fyrirmæli
um hvernig texti og mynd
áttu að vera á henni. Blaðið
hafði því frísklega framsetn-
ingu og var þar að auki í mjög
stóru broti með átta dálkum
— þremur meira en hefð-
bundið er hér á landi. Þess
má reyndar geta að NT var í
sex dálkum á meðan það var
gefið út.
PRENTSVERTAN
FÓR MEÐ MYND
En framkvæmdahlið
Myndar virðist hafa verið
æði vanhugsuð. „Prentunin
var ónýt og blaðið kom ekki
út fyrr en seint og um síðir,"
sagði Björn þegar hann var
spurður um snöggt andlát
blaðsins, sem lifði aðeins í
rúman mánuð eða fram í
september, nánar tiltekið frá
18. ágúst til 28. september. 29
tölublöð komu út.
Banamein blaðsins var í
raun hálfkaldranalegt, því
það virðist hafa verið prent-
sverta! Um svipað leyti og
Mynd var hleypt af stokkun-
um var offsetprentun að
ryðja sér til rúms. Mynd var
hins vegar prentuð í gömlum
vélum í Félagsprentsmiðj-
unni, sem voru að syngja sitt
síðasta. Blaðið var því í raun
löðrandi í prentsvertu sem
settist á alla sem tóku á því.
Ný prentvél, sem átti að taka
við prentun blaðsins, náði
ekki að komast í gagnið í
tíma.
Til að bæta gráu ofan á
svart bjó blaðið frá upphafi
við mikla óvissu um útgáfu-
tíma. Ætlunin var að það
kæmi á götuna um hádegis-
bilið en það vildi dragast
fram á kvöld og síðan fór að
detta út einn og einn dagur.
Þegar svo skall á prentara-
verkfall voru dagar þess tald-
ir.
ÓHÁÐ OG KRAFTMIKIL
FRÉTTAMENNSKA
En blaðamenn á Mynd eiga
góðar minningar tengdar
þessum tíma. „Það var tekið
ákaflega vel á móti þessu
blaði og töluverður spenn-
ingur tengdur útgáfu þess. Þá
upplifðu blaðamenn þarna í
fyrsta skipti að vinna þeirra
væri eftirsótt, því við vorum
allir keyptir af öðrum fjöl-
miðlum. Það bætti að sjálf-
sögðu kjör okkar þótt í stutt-
an tíma væri," sagði Sigurjóri
Jóhunnsson, sem tók við út-
litshönnun blaðsins þegar
Þjóðverjinn hvarf á braut.
Hann segist ekki vera í vafa
um að blaðið hafi haft tölu-
verð áhrif hjá öðrum biöðum
þrátt fyrir stutta viðveru.
„Efnislega tók fólk þessu
blaði ákaflega vel og það
braut tvímælalaust blað í
sögu fréttablaðamennsku á
íslandi," sagði Sigurdur
Hreidur, sem starfaði á Mynd
en er nú ritstjóri tímaritsins
Úrvals. Blaðið reyndi að elt-
ast við fréttir augnabliksins
og rekja þær á kraftmikinn
og myndrænan máta.
Þessum fyrrverandi starfs-
mönnum Myndar ber saman
um að blaðið hafi átt að
stunda óháða og kraftmikla
fréttamennsku í andstöðu við
ríkjandi vinnubrögð. En eins
og Sigurður Hreiðar nefndi
Björn Johannsson: Seldum
fyrsta tölublaðið af Mynd i
risaupplagi.
Magnús Ólafsson: Seldum
mánudagsblað NT mjög vel
en það var hins vegar dýrt i
framleiðslu.
Sigurjón Johannsson tók við
sem útlitsteiknari á Mynd eft-
ir að Bild-maðurinn hvarf á
braut.
Sigurður Hreiðar: Mynd braut
tvimælalaust blað í frétta-
blaðamennsku á íslandi.
voru ýmsar hindranir lagðar í
götu blaðsins. „Það að blaðið
var óháð pólitísku flokkun-
um þýddi að það var ekki
grænan eyri að fá að láni út
úr banka," sagði Sigurður,
sem upplifði það að fá ekki
framlengdan víxil fyrr en eft-
ir að hann hætti að vinna á
Mynd. „Ég er þeirrar skoðun-
ar að ef blaðið hefði gengið
upp tæknilega hefði það haft
meðbyr til að lifa,” sagði Sig-
urður, en eins og áður sagði
dó blaðið á örskömmum
tíma.
NT OG HEIÐARLEIKI
FRAMSÓKNARMANNA
Næsta dagblað sem fæddist
og dó náði þó að slíta barns-
skónum áður en það lagði
upp laupana. Kannski af því
að það var byggt á grunni
annars dagblaðs. Hér er að
sjálfsögðu átt við NT, sem
kom út í staðinn fyrir Tímann
í apríl 1983.
Forsaga NT var í raun stutt:
Tíminn sem flokksblað var í
vandræðum fjárhagslega og
þar að auki þóttust menn sjá
að tími flokksblaðanna væri
að líða. Þess vegna vildu
framkvæmdaaðilar Tímans
reyna blað sem unnt væri að
selja og græða á. En að sögn
Magnúsar Ólafssonar, fyrr-
verandi ritstjóra NT, komu
þegar í upphafi upp tvö
vandamál.
„Þau byggðust bæði á því
að menn voru í raun ekki
heiðarlegir. Fyrra vandamál-
ið var að þeir sem vildu halda
flokksblaði úti voru allt of
margir og allt of sterkir. Menn
töluðu á yfirborðinu um að
það yrði ekkert flokksblað en
í raunveruleikanum varð
þetta flokksblað. Ef menn eru
ekki heiðarlegir frá upphafi
kemur það þeim í koll síðar.
Hitt vandamálið er heiðar-
leiki á fjármálasviðinu. Á
þessum tíma voru menn ekki
búnir að læra á raunvexti, til
dæmis að það þyrfti að borga
lán til baka,“ sagði Magnús,
en hann telur að inn í blaðið
hafi aldrei komið það fjár-
magn sem menn lofuðu í upp-
hafi.
ÞURFTUM AÐ KLAPPA
FRAMSÓKNAR-
FLOKKNUM
Hugmyndin bak við NT var
í raun einföld; það átti að gefa
út hresst og ágengt fréttadag-
blað sem skipti sér af pólitík á
breiðum línum en sniðgengi
flokkspólitík. „En í raunveru-
leikanum átti þetta að vera
blað sem stæði við hlið Fram-
sóknarflokksins og klappaði
honum á öxlina ef þannig
stæði á og risi upp honum til
varnar ef því væri að skipta,"
sagði Magnús.
Magnús ritstýrði NT í rúmt
ár en hætti 1. júní 1984. Helgi
Pétursson tók síðan við og rit-
stýrði blaðinu framundir and-
lát þess um áramótin
ígS^-^S. Þá hóf Tíminn aft-
ur göngu sína, en hann var og
er gefinn út af Framsóknar-
flokknum. Um útgáfu NT var
hins vegar stofnað sérstakt
útgáfufélag, Nútíminn hf.
Utbreiðsla NT var þokka-
leg. Magnús sagði að þeir
hefðu erft um 6.000 áskrif-
endur frá Tímanum og með
því að láta hóp skólakrakka
hringja út og selja áskrift
hefðu þeir fjölgað þeim upp í
um 12.000. „Lausasala á
mánudögum var góð en
mánudagsblaðið var hins
vegar mjög dýrt í fram-
leiðslu," sagði Magnús. Aðrir
dagar voru ákaflega rýrir í
lausasölu — nema helgarblað
NT, sem seldist bærilega á
tímabili.
En hvernig skyldi Majjnúsi
lítast á NT í dag? „Eg er
óhemju ánægður með blaðið.
Það er svo einkennilegt að ég
verð alltaf ánægðari með það
eftir því sem lengra líður frá
útgáfu þess."
Sigurður Már Jónsson