Pressan - 02.04.1992, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR PRESSAN 2APRÍL1992
13
Hjón með tvö börn
GHAGRÆTT
HÁLFA MILLJÓN
AADSKIU
Vegna þeirra styrkja sem ein-
stæðir foreldrar njóta frá Trygg-
ingastofnun, skattinum, dagvist
bama og Lánasjóði íslenskra
námsmanna hafa hjón mikinn
hag af því að skilja á pappírun-
um og fá þessa styrki. Hann get-
ur numið tæplega 50 þúsund
krónum á mánuði og vel rúm-
lega hálfd milljón á ári.
Það er þekkt staðreynd að fólk
hefur brugðið á þetta ráð. Eins er
það algengt að einstæðir foreldr-
ar sem fara í sambúð haldi áffam
að vera einstæðir á pappírunum.
Það fylgir því einfaldlega of
mikið tekjufall að gefa eftir
styrkina til einstæðra foreldra.
VELÞEKKTSVINDL
Fyrir skömmu gekk hópur
fólks á fund nokkurra ráðherra
og greindi þeim ffá því hvemig
fólk hefði misnotað stuðnings-
kerfi einstæðra foreldra. Að sögn
Steingríms Ara Arasonar, að-
stoðarmanns Friðriks Sophus-
sonar fjármálaráðherra, mun
fjármálaráðuneytið skoða þessi
mál á næstu vikum.
Steingrímur benti hins vegar á
að fátt væri til vamar fyrir kerfið.
Það gæti reynst þungur róður að
sanna sambúð á fólk sem vildi
ekki gera hana opinbera.
Bergur Felixson hjá Dagvist
barna sagði að sitt starfsfólk
yrði alltaf vart við að fólk sem
væri í sambúð nyti kjara á við
einstæða foreldra. Dagvist
barna væri hætt að reyna að
gera eitthvað í þeim málum
fyrir utan hvað forstöðumenn
dagheimilanna reyndu að tala
um fyrir fólki. Ef það léti ekki
segjast væri ekkert hægt að
gera.
Sömu sögu sagði starfsfólk
Lánasjóðs íslenskra náms-
manna og Tryggingastofnunar
í samtölum við PRESSUNA.
Það sagði alla þekkja dæmi af
svona sambúð sem ekki væri
til á pappírunum.
SKILNAÐUR EYKUR
TEKJURNAR UM 28 ÞÚS-
UND
En hvaða hag hefur fólk í
sambúð af að skilja?
Tökum fyrst dæmi af hjónum
með tvö böm sem hafa sitthvorar
90 þúsundimar í mánaðarlaun.
Annað bamið er yngra en sjö ára
og eldra bamið ekki enn orðið
sextánára.
Hjónin hafa samtals 180 þús-
und krónur í tekjur af vinnu
sinni. Þau fá rúmlega 65 þúsund
krónur á ári í bamabætur eða
5.447 krónur á mánuði. Auk
þess fá þau 40.500 krónur í
bamabótaauka og það gerir um
3.376 krónur á mánuði.
Með þessu verða tekjur hjón-
anna tæplega 189 þúsund krónur
á mánuði.
Ef hjónin ákveða að skilja
verða atvinnutekjur þeirra þær
sömu eftir sem áður. Bamabætur
þess sem heldur bömunum
hækka hins vegar upp í tæplega
167 þúsund krónur á ári eða um
! 3.882 krónur á mánuði. Bama-
mæðra- eða feðralaunum eru
samanlagðar tekjur hinna frá-
skildu hjóna orðnar rúmlega 217
krónur á mánuði.
Það er 28.360 krónum meira
en þau höfðu milli handanna áð-
ur en þau skildu. A einu ári gerir
þessi mismunur rúmlega 340
þúsund krónur.
UM TUTTUGU ÞUSUND-
UM MINNA í DAGVIST
FYRIR BARNIÐ
En með þessu er ekki öll sag-
an sögð af þeim hag sem hjónin
hafa af því að skilja á pappírun-
um. Samkvæmt reglum um dag-
vist hafa einstæðir foreldrar for-
gang að gæslu á dagheimilum. í
raun þýðir þetta að þeir fá einir
inni með bömin sín, þar sem
dagheimilispláss er mjög af
skomum skammti.
Hagur hjóna af skilnaði
HJÓN MEÐ TVÖ BÖRN Atvinnutekjur Frá skattinum ....180.000 kr. 8.823 kr.
ALLS: ...188.823 kr.
FRÁSKILIN HJÓN MEÐ TVÖ BÖRN: Atvinnutekjur 180.000 kr. Frá skattinum 24.993 kr
FráTryggingastofnun Niðurgreidd barnagæsla 12.191 kr. 19.600 kr.
ALLS: ...236.784 kr.
TEKJUAUKI EFTIR SKILNAÐ:.. ...575.532 kr. á ári
bótaaukinn vex einnig og verður
rúmlega 133 þúsund krónur á ári
eða 11.111 krónur á mánuði.
Þessu til viðbótar fær síðan sá
sem heldur bömunum mæðra-
eða feðralaun frá Trygginga-
stofnun. Þau em með tveimur
bömum 12.191 króna á mánuði.
Sá sem hefur forræðið fær
einnig meðlag frá fyrmrn maka
sínum, en þar sem makinn greið-
ir það fellur það niður í þessum
útreikningi. Plúsinn er jafnstór
og mínusinn.
En með atvinnutekjum,
bamabótum, bamabótaauka og
Gjald fyrir eitt bam á dag-
heimili tyrir einstætt foreldri er
8.600 krónur á mánuði. Hjón
sem hafa bam í gæslu hjá dag-
mömmu þurfa hins vegar að
borga allt upp í 28.200 krónur.
Ef einstætt foreldri fær ekki inni
á dagheimili með bam sitt og
þarf að leita til dagmömmu
greiðir Dagvist bama mismun-
inn á 8.600 krónum og 28.200
krónum. Einstætt foreldri þarf
því aldrei að borga meira fyrir
gæslu bamsins en þessar 8.600.
Eins og áður sagði eiga hjónin
í dæminu hér að ofan tvö böm,
þar af er annað það ungt að það
þarfnast gæslu. Fyrir skilnað
þurfa þau að greiða 28.200 krón-
ur fyrir gæsluna. Þau höfðu 189
þúsund krónur í mánaðartekjur.
Eftir að þau hafa greitt gæslu fyr-
ir bamið sitt eiga þau 160.800
krónur eftir.
Ef þau skilja lækkar kosmað-
urinn vegna gæslunnar hins veg-
ar um 19.600 krónur. Tekjur
hjónanna efitir skilnað vom eins
og áðursagði 217 þúsund krónur
á rnánuði. Eftir að dagvistar-
gjaldið hefur verið greitt halda
þau eftir 208.400 krónum.
Mismunurinn fyrir og eftir
skilnað er nú kominn í 47.600
krónur á mánuði. Það em rúm-
lega 570 þúsund á ári.
NAMSMENN BÆTA LIKA
STÖÐUNA VIÐ SKILNAÐ
Tökum dæmi af öðmm hjón-
um. Annað hjónanna er í námi
og á rétt rúmíega 48 þúsund
króna láni samkvæmt reglum
Lánasjóðs íslenskra náms-
manna. En þessar 48 þúsund
krónur em hámarkslán og skerð-
ast ef viðkomandi námsmaður
hefur eigin tekjur umfram það
sem nemur þessari sömu upp-
hæð á meðan hann er í fríi frá
námi. Sömuleiðis skerðist lánið
ef hann hefur tekjur af vinnu
með námi. Og það skiptir máli í
þessu dæmi; lánið skerðist jafn-
framt ef maki námsmannsins
hefur tekjur umfram þessa upp-
hæð.
Ef námsmaðurinn á bam
verður hámarkslánið 60.076
krónur og ef hann á tvö böm get-
ur hann fengið 72.092 krónur í
lán. Þessar upphæðir eru jafn-
framt það hámark sem sumar-
tekjur námsmannsins mega
verða án þess að lánið skerðist.
Ef maki námsmannsins hefur
90 þúsund krónur á mánuði, eins
og bæði hjónin í dæminu hér að
ofan höfðu, skerðist lán makans
sem er í nárni. Samanlagðar at-
vinnutekjur annars makans og
námslán hins verða því ekki
nteiri en um 145 þúsund krónur
ef hjónin eiga tvö böm.
Ekki nema hjónin ákveði að
skilja á pappírunum.
Ef námsmaðurinn heldur
Fólk sækir í styrki til
einstæðra foreldra
Hjón með tvö börn geta bætt hag
sinn um hálfa milljón á ári með því
að skilja á pappírunum og fá með því
þá fjárhagsaðstoð sem einstæðum
foreldrum er ætluð. Það er alkunn
staðreynd meðal þeirra sem til
þekkja að fólk svindlar með þessum
hætti á kerfinu.
bömunum hækkar lán hans upp í
rúmar 96 þúsund krónur. At-
vinnutekjur hins haldast óbreytt-
ar. Samanlögð innkoma vegna
vinnu og námslána verður því
um 186 þúsund krónur á mánuði
eða um 41 þúsundi meira en áð-
ur en hjónin ákváðu að skilja.
LITIÐSEM RIKIOG
SVEITARFÉLÖG GETA
GERT TIL VARNAR
Eins og sjá má af þessum
dæmurn em það verulegar upp-
hæðir sem hjón geta fengið með
því að skilja á pappírunum. Á
sama hátt sýna þessar upphæðir
hvað einstætt foreldri tapar á því
að skrá sig formlega í sambúð.
Það er því ef til vill ekki furða
þótt þess séu mörg dæmi að fólk
snúi með þessum hætti á kerfið.
Og eins og Steingrímur Ari
benti á er fátt sem ríki og sveitar-
félög geta gert. Fyrir fáeinum ár-
um sendi sænska ríkið vegna
samskonar vanda út fyrirspuma-
lista til fólks til að kanna raun-
verulega hjúskaparstöðu þess.
Þessi listi varð tilefni til hat-
rammra árása á ríkisvaldið fyrir
persónunjósnir og hann skilaði
engum árangri.