Pressan - 02.04.1992, Blaðsíða 41

FIMMTUDAGUR PRESSAN 2. APRIL 1992
41
hins vegar varla hafa séð minni
„mall“, þetta væri eins og deild í
útlendum „malli“. Meira að
segja Oslóbúar eiga tíu sinnum
stærri „mall“.
EUROVISION
Ekkert á undanfömum ámm
hefur slegið okkur jafnheiftar-
lega út af laginu og Evrópu-
söngvakeppnin í Bergen 1986.
Ekkert.
Við höfðum ekki efast um að
íslenskt popp væri á heimsmæli-
kvarða, þar skipti höfðatala engu
máli. Við þyrftum bara að ná
eyrum útlendinga og þeir myndu
hrífast af lögunum efdr Fúsa, Jó-
hann G., Gunna Þórðar og
Magnús Eiríksson. Það þekktust
varla betri dægurlög en Don’t try
to fool me. í mörg ár höfðum við
setið undir þessu Eurovision-
gauli og haft gaman af.
Við höfðum hlegið að keppn-
inni.
í Bergen var eins og allur
þessi uppsafnaði hlátur steyptist
yfir okkur sjálf. Við urðum
hlægileg — í eigin augum.
ULLIN
Af allri þeirri oftrú sem Is-
lendingar hafa fengið á sjálfum
sér er ullin sjálfsagt geðveikust.
Enginn Islendingur hefur
nokkm sinni fengist til að klæð-
ast ull næst sér. Ekki með góðu.
Sámstu bemskuminningar hvers
Islendings eru tengdar ullarbol-
um. Og allir fslendingar vita að
íslenskar lopapeysur em einnota.
Að minnsta kosti getur sami
maðurinn aðeins notað hverja
peysu einu sinni. Þegar hún er
þvegin hleypur hún um eitt núm-
er. Fimm manna fjölskylda getur
því notað hverja peysu fimm
sinnum.
Þrátt fyrir þetta töldum við að
Leiðtogafundurinn
Þegar íslendingar áttuðu sig á
að það breytti engu þótt
útlendingar kynntust landinu
Þeim var jafnhjartanlega sama um það eftir sem áður

■■ ■■
■■ ■«
mw ■■
nn ■«
■■ ■■
■■ ■■
fslendingar em ekki eins upp-
litsdjarfir og forðum. Þar hefur
kannski ekkert eitt atriði haft
jafnmikil áhrif og leiðtogafund-
urinn 1987.
Þegar spurðist að Gorbatsjov
og Reagan ætluðu að hittast í
Reykjavík sáu íslendingar að
hér lá mikið við. Nú var það
komið, stóra tækifærið sem við
höfðum beðið eftir. Þetta var
ekkert í líkingu við að fá Norð-
urlandaverðlaun í bókmenntum
eða Magnús Magnússonar-þátt
í BBC. Nú myndu augu ger-
vallrar heimsbyggðarinnar
beinast að íslandi.
A undraskömmum tíma
tjölduðu íslendingar flestu sem
þeir héldu að enginn útlending-
ur fengi staðist. Sett vom upp
borð í leikfimisal Hagaskóla og
þau hraukuð niðursoðnum fiski.
Þegar útlendu blaðamennirnir
litu þar inn var þeim boðið að
éta eins og þá lysti og taka með
sér í nesti.
(Aður en lengra er haldið mú
hugleiða að íslendingum sjúlf-
um hefur alltaf verið í nöp við
niðursoðinn fisk annarra þjóða.
Það eru til dœmis örfú úr síðan
þeir fóru að borða túnfisk að
einhverju rúði og enn þann dag
í dag hugsa þeir með hryllingi
til hreinlœtisins í niðursuðu-
verksmiðjunum í Portúgal. Það
hefur heldur aldrei flögrað að
þeim að borða sinn eigin niður-
soðna fisk, ef undan er skilinn
fiskbúðingur frú Ora, en hans
neyta þeir ún þess að hafa hútt
um. Ef Islendingi vœri boðinn
niðursoðinn fiskur í útlöndum
liti hann réttilega ú það sem
móðgun.)
Auk niðursoðna fisksins áttu
erlendu blaðamennimir þess
kost að sjá hópreið hestamanna
að Melaskóla, þjóðdansasýn-
ingar (elsti íslenski þjóðdansinn
mun hafa verið fluttur inn frá
Færeyjum upp úr 1960), Þjóð-
minjasafnið, Amasafn og að
sjálfsögðu Gullfoss og Geysi
(en allir geyserar í heiminum
em skírðir eftir honum þótt
hann sé hættur að gjósa).
Fáir útlendu blaðamannanna
sýndu þessu áhuga. Þeim fannst
Steingrímur Hermannsson
meira spennandi. Hann var þó
alltjent eini forsætisráðherrann í
heiminum sem tók á móti blaða-
mönnum fáklæddari en Mad-
onna. Steingrímur var í laugun-
um í viku. Þeim fannst líka
gaman að heyra hann tala um
ömmu sína, álfa, heimsfriðinn
og Gorbatsjov-hjónin — allt í
belg og biðu.
Þegar leiðtogafundinum lauk
fóm Reagan og Gorbatsjov til
síns heima. Það var allt búið.
Enginn sýnilegur árangur varð
af fundinum.
Vonir Islendinga um að
ferðamenn flykktust hingað
urðu að engu. Ferðamenn
flykkjast ekki heldur til Maast-
richt, þótt þar hafi líka verið
haldinn frægur fundur. Eina
endurminningin sem með góðu
móti er hægt að oma sér við er
þegar Morgunblaðið getur þess
samviskulega í hvert sinn sem
Gorbatsjov segir að víst hafi ár-
angur náðst.
Með leiðtogafundinum beið
hnekki sú trú þjóðarinnar að við
væmm æðisleg. Það eina sem
vantaði væri að einhver tæki eft-
ir okkur. Ef heimsbyggðin
renndi hingað auga yrði hún
ekki söm eftir. Hún myndi taka
ástfóstri við okkur og allt sem
íslenskt er.
En það gerðist ekki.
Utlendu blaðamennimir létu
ekki glepjast af niðursoðna fisk-
inum. Þeir flýttu sér ekki heim
til að flytja fréttimar af þessum
óuúlega fiski og þessari kostu-
legu þjóð.
Þeir em hins vegar ekki búnir
að gleyma því hvað var rosalega
dýrf að vera héma. Þeir koma
varla hingað aftur nema fyrir-
tækin borgi.
Og eftir að þau hafa fengið
reikninginn er varla mikil von
til þess.
útlendingar væru tilbúnir að
borga morð fjár til að komast yf-
ir þessar peysur. Við byggðum
verksmiðjur til að anna eftir-
spum á heimsmarkaði. Við reist-
um smærri verksmiðjur í hverju
kjördæmi og hverju héraði.
Það var ekki miklu seinna að
við skildum að enginn vildi
kaupa. Peysumar hlóðust upp á
lagemum hjá Álafossi. Fólk í
neyð vildi ekki einu sinni þiggja
ullarteppin.

HREINT LAND,
FAGURT LAND
Það fékk á þjóðina þegar hún
áttaði sig á því að það þurfti að
halda landinu hreinu. Hún hafði
alltaf talið að ísland væri í eðli
sínu hreint land og fagurt land.
Og í raun trúir hún því varla enn
að hér séu fjömr sóðalegri en
annars staðar í Vestur-Evrópu,
að fáar þjóðir aðrar láti skólp
liggja við fjömborð og að flestar
aðrar þjóðir brenni sorpi þannig
að það gangi ekki af næsta um-
hverfi dauðu.
Það er með mengunina eins
og margt annað hjá okkur Is-
lendingum. Þótt við vitum að við
emm ekkert betri en aðrir og
jafnvel verri, þá viljum við ekki
trúa því.
GÁFUR
Líkast til misstum við trúna á
að við væmm gáfaðasta þjóð í
heimi þegar varð opinbert að há-
skólanemar vom varla skrifandi
á íslensku og kannski ekki læsir
heldur. Og um leið urðum við
stórlega efasemdafúll um að við
væmm best menntaða þjóð í
heimi og að menntakerfið hér
væri alveg frábært.
RÍLAFLOTINN
Okkur fannst gott til þess að
hugsa að þama kepptum við um
heimsmet við sjálfa Bandaríkja-
menn. Það væm varla neinir sem
ættu fleiri bíla en íslendingar. Nú
er ekki einu sinni víst að það sé
rétt.
Við töldum nefnilega með
gamlar dráttarvélar og önnur af-
lóga landbúnaðartæki.
RÍKIR FERDAMENN
Við höfum látið okkur
dreyma um ríka og eyðslusama
ferðamenn. Þeir hafa ekki látið
svo lítið að koma. Landið virðist
ekki freista neins nema þýskra
bamakennara og fátækra náms-
manna með bakpoka.
Þetta fólk tímir ekki að kaupa
mjólk héma heldur lifir á sömu
femunni og það keypti um borð í
Norrpna.
SKÁKIN
Við höfum lengi vonast eftir
stórsigmm í skákinni, aðeins tal-
ið það tímaspursmál. En því
fleiri sem smásigramir verða því
minni fullnægju veita þeir. Og
fimm til sex stórmeistarar í milli-
þyngdar-flokki er ekki það sem
þjóðin telur sig eiga skilið.
F1SKELDI, LODDÝR
OGORKA
Hvílík vonbrigði. Ef fyrirheit-
in um fiskeldið, refi og stórfellda
orkusölu hefðu ræst værum við
rík og hamingjusöm. I staðinn
misstum við hálfpartinn trúna á
að við gætum séð okkur far-
borða. Við sáum að okkur lét
best að reka myndbandaleigur,
sjoppur og sólbaðsstofur.
MANNRÉTTINDl
Ekki hefur það orðið til að efla
sjálfstraust þjóðarinnar að mann-
réttindadómstólinn skuli sífellt
vera að setja út á lagagreinar sem
okkur hafa þótt í hæsta máta
eðlilegar, en útlendingar telja að
minni á myrkar miðaldir.
SÍLDIN
Það er ekki nema einn maður
sem hefur ennþá trú á sfldinni.
Það sýnir kannski best hversu
lágt risið er á þjóðinni. Þetta er
Jakob Jakobsson. Hann trúir enn
á nýtt ævintýri. Aðrir landsmenn
eru fullir efasemda. Þá grunar að
eftir að sfldin hvarf hafi lágstétta-
fólk í Norður-Evrópu vanið sig á
að éta annan mat en sfld. Ef sfld-
in gengi affur upp í fjörur mundi
hún ekki færa þjóðinni annað en
kostnaðinn við að fjarlægja
hana.
SÉRSTARA MEÐAL
MODA
í raun eru allir nema Stein-
grímur Hermannsson hættir að
álíta að það sem á við í útlöndum
eigi ekki við hér. Hann reyndi að
sanna þetta með hagstjóm sinni
og allir vita hvemig það endaði.
Þrátt fyrir allt erum við ósköp
lík öðrum þjóðum. Vandamál
okkar eru þau sömu og lausnim-
ar þarafleiðandi líka. Við eigum
hins vegar erfitt með að sætta
okkur við þetta og því sitjum við
lengur uppi með vandann en
flestar þjóðir.
ÓSKAR
Það er með Óskarsverðlaunin
eins og önnur verðlaun sem við
teljum okkur vís. Við missum af
þeim á lokasprettinum þegar það
á einungis að vera forsmatriði að
fara utan og ná í þau.
Eftir á verður allt umstangið
eitthvað svo hjákátlegt. Eins og
kosningavaka kvikmyndagerð-
armanna á Púlsinum á mánu-
dagsnóttina.
Gunnar Smári Egilsson
og Egill Helgason