Pressan - 15.04.1992, Blaðsíða 18

18
MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 15. APRÍL 1992
PRESSAN
Utgefandi
Blaðhf.
Ritstjóri
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Hverfisgötu 8-10, sími 62 13 13
Faxnúmer: 62 70 19
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjóm 62 13 91, dreifíng 62 1395(60 1054),
tæknideild 62 00 55, slúðurlína 62 13 73.
Askriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með
VISA/EURO/SAMKORT
en 750 kr. á mánuði annars.
Hver á að gæta
alnæmissmitaðra?
í PRESSUNNI í dag er rætt við fólk sem smitað er af al-
næmisveirunni um sjúkdóminn, forvamir gegn honum og
þann aðbúnað sem samfélagið býr þeim sem em smitaðir eða
hafa fengið sjúkdóminn.
Þrátt fyrir að alnæmi hafi verið þekkt í um tíu ár er enn langt
í land með að forvamir gegn alnæmi geti talist nægar. Sjálf-
sagt em einhvetjir fáanlegir til að deila um hvort svo sé. Það
segir hins vegar sína sögu að stærstur hluti þess fólks sem er
smitað af veirunni hefur ekki orðið var við þessar forvamir.
Það sýnir bæði hversu gloppóttar þær em og til hvers það leið-
ir.
Það kemur fram í máli hinna smituðu að þetta fólk þarf að
verja miklum tíma í glímu sína við kerfið. Þegar það sýkist og
verður veikt þarf það að standa í stappi til að fá aðstoð frá hinu
opinbera við að greiða húsaleigu og aðrar nauðsynjar. Þrátt
fyrir að við íslendingar höfum ætlað okkur að smíða kerfi sem
veitir lasburða stuðning virðist sem þeir sem reka kerfið eigi
erfitt með að láta það laga sig að hinum veikburða. Stundum
fær maður á tilfinninguna að þeir sem stjóma kerfinu vilji
helst veita aðstoð í hlutfalli við það umstang sem hinir veiku
leggja á sig en ekki eftir þörfum þeirra. Þess vegna fæst ekkert
án erfiðis út úr kerfinu og þeir sem þurfa mikla aðstoð verða
að leggja hart að sér til að fá hjálp.
Eins og margir hópar sem eiga í erfiðleikum hafa þeir sem
em smitaðir af alnæmisveimnni gefist upp gagnvart þessu
kerfi og lagt traust sitt á frjáls félagasamtök; Samtök áhuga-
fólks um alnæmisvandann.
Og þannig er íslenska velferðarkerfið uppbyggt. Ríkið
skaffar hátækni-læknisþjónustu og smávægilegan fjárhags-
stuðning sem sjaldnast dugir til framfærslu. Það er hins vegar
ekki fært um að byggja upp frekari þjónustu við hina hjálpar-
þurfi. Frjáls félagasamtök sjá um hana.
í sjálfu sér er ekkert að þessu íyrirkomulagi. Fijálsum fé-
lagasamtökum er án efa miklu betur treystandi til að átta sig á
raunverulegum þörfum hinna sjúku en ríkinu. Gallinn er hins
vegar sá að flestir landsmenn standa í þeirri trú að þeir búi í
velferðarríki þar sem rfldsvaldið sinnir þessum þörfum. Þeir
sem fara með ríkisvaldið trúa því meira að segja sjálfir. Þeir
styðja því ekki við félagasamtökin eins og þeir ættu að gera
og bregða meira að segja stundum íyrir þau fæti.
V I K A N
AÐALMAÐUR
VIKUNNAR
Að sjálfsögðu er
Markús Örn Ant-
onsson inaður vik-
unnar og í rauninni
líka þeir 1.600 Reyk-
víkingar og nær-
svcitamcnn sem
fengu að vígja ráð-
húsið ineð honum.
Hinir Reykvíkingam-
ir 98.400 eru ekki
menn vikunnar. Og
verða sjálfsagt ekki
menn neinnar viku
það sem eftir lifir
þessarar aldar. Fyrst
þeir komu sér ekki í
þessa veislu má ekki
búast við neinum
stórafrekum hjá
þeim í framtíðinni.
VARAMAÐUR
VIKUNNAR
Ólafur G. Einarsson
menntamálaráðherra hefði orðið
aðalmaður þessarar viku ef ekki
hefði þurft að vígja ráðhúsið.
Hann er hreint ótrúlega hug-
myndaríkur í stöðuveitingum.
Fyrst fann hann upp Heimi
Steinsson, síðan datt honum í
hug að bjóða leikaranemum upp
á Gísla Alfreðsson, þá setti
hann Guðmund Magnússon á
Þjóðminjasafnið og loks gerði
hann Hannes Hólmstein Giss-
urarson að formanni þýðingar-
sjóðs.
Allt eru þetta mætir menn
og mundu ábyggilega pluma
sig vel á öðrum stöðum. Heim-
ir væri til dæmis ágætur á
Þjóðminjasafninu og Hannes
Hólmsteinn er ágætur leikari.
BESTUR STARFSTITILL
UNGRA MANNA
Eins og áður sagði var Guð-
mundur Magnússon settur á
Þjóðminjasafnið. Hann var ekki
skipaður heldur settur þar til
tveggja ára. Hann er nú 35 ára.
Eftir tvö ár verður hann 37 ára.
Þá getur hann sett starfstitilinn
fyrrverandi þjóðminjavörður
í símaskrána.
EINELTI í SKÓLUM
Þar sem Hannes Hólmsteinn
hefur verið nefndur til sögunnar
er ekki hægt að komast hjá því
að undrast hvers vegna skólayf-
irvöld í Háskólanum hafa ekki
tekið á agavandamálum þar. I
hverri greininni af annarri hefur
Hannes lagt samkennara sína í
einelti; Svan, Þorbjöm, Þórólf
og Þorvald. Einelti er alvarlegt_
vandamál og það ágerist ef ekki
er gripið strax í taumana.
HVERS VEGNA
Er hœgt að skylda fólk til
að vera ístéttarfélögum?
GUNNAR JÓHANN BIRGISSON LÖGMAÐUR SVARAR
,,Það eru til ýmis lög sem ná
til aðila sem ekki eru í stéttarfé-
lögum. í vinnulöggjöfinni frá
1938 segir: „Samningar ein-
stakra verkamanna við einstaka
atvinnurekendur em ógildir að
svo miklu leyti sem þeir bijóta í
bága við samninga stéttarfélags
við atvinnurekanda." Lög frá
1980 kveða á um að „laun og
önnur starfskjör sem aðildar-
samtök vinnumarkaðarins semja
um skulu vera lágmarkskjör íyr-
ir alla launamenn í viðkomandi
starfsgrein á því svæði sem
samningurinn tekur til. Samn-
ingar einstakra launamanna og
atvinnurekenda um lakari kjör
en almennir kjarasamningar
segja til um skulu ógildir".
Strax með þessum ákvæðum
er ljóst að kjarasamningar sem í
gildi em binda nokkuð samn-
ingsfrelsi manna um annað en
það sem í kjarasamningum kem-
ur fram. Síðan gerist það að í
samningum milli atvinnurek-
enda og stéttarfélaga er að finna
svokölluð forgangsréttarákvæði
þar sem kemur fram að félags-
menn viðkomandi félags sem er
að semja skuli hafa forgang að
vinnu á viðkomandi félags-
svæði. Þetta þýðir það auðvitað
að það er ákaflega erfitt fyrir
menn að standa utan félaga. Á
flestum sviðum þjóðlífsins em
menn skráðir í stéttarfélög án
þess að vera spurðir, enda litið
svo á að þetta sé hið eina rétta.
Hitt er svo spumingin hvort
þetta stenst stjómarskrárákvæði
um félagafrelsi og þær alþjóð-
legu samþykktir sem við íslend-
ingar emm aðilar að. Um það
snýst deilan.
Óháð sérífæðinganefnd telur
að þetta brjóti í bága við ákvæði
mannréttindasáttmála Samein-
uðu þjóðanna en Hæstiréttur
hefur komist að þeirri niðurstöðu
að í félagafrelsi felist ekki að
menn ráði hvort þeir séu í félagi
eða ekki. Það em reyndar ekki
allir sáttir við þá túlkun. Stéttar-
félög segja þetta vera gmndvöll
starfsemi sinnar og telja þetta þar
af leiðandi standast.
Síðan er þetta spuming um
hverra hagsmunir þetta em, fé-
lagsmanna eða samtakanna
sjálfra. Félagsmenn stéttarsam-
taka hljóta að þurfa að sjá hag í
félaginu til að vilja vera aðilar að
því. Ef svo er ekki er félagið
annaðhvort hætt að skila hlut-
verki sínu eða það stendur sig
ekki nógu vel.“
Hitt er svo spurningin hvort þetta stenst stjórnar-
skrárákvæði um félagafrelsi og þær alþjóðlegu sam-
þykktir sem við íslendingar erum aðilar að.
O
O
i§
co
<
OG- STÓRA EiMAPS ER MEÞ RtMTveRtó) SEM HIRPFflTAHÖAJNiAfc iaR-
AUTi' PlATfCAMSitOS 06- StkS/UVúAP- »A.A. fcÁNi'F&A Á STDE^JErTÍR Cnfifr Ag/VA£