Pressan - 04.06.1992, Side 2

2
FIMMTUDAGUR PRESSAN 4. JÚNÍ 1992
ÞORSTEINN JÓNSSON. Vildi fara í frí, en á varla afturkvæmt í
Kvikmyndasjóð. ÓLAFUR G. EINARSSON. Ráðuneytið hafnaði
fríinu, en auglýsti starfið.
BAÐ UM FRÍ EN FÉKK
REISUPASSANN
Ólafur G. Einarsson hefur
nú svo gott sem rekið Þorstein
Jónsson, framkvæmdastjóra
Kvikmyndasjóðs, í kjölfar þess
að Þorsteinn sótti um launalaust
frí í eitt ár. Forsaga þess máls er
sú að ósk Þorsteins var tekin fyr-
ir í stjóm Kvikmyndasjóðs. Þar
var samþykkt nteð þremur at-
kvæðum gegn atkvæði Frið-
berts Pálssonar í Háskólabíói
að mæla með fríinu og leggja til
við menntamálaráðuneytið að
það auglýsti starfið til umsóknar.
Hrafn Gunnlaugsson, fimmti
stjórnarmaðurinn, var fjarver-
andi á fundinum en ljóst þykir að
hann hefði ekki greitt atkvæði
með fríi Þorsteins.
Svar við þessum óskunt
stjómar Kvikmyndasjóðs barst
fyrir síðusm helgi. í bréfi ráðu-
neytisins segir að ákveðið hafi
verið að hafna fyrri óskinni en
verða við þeirri síðari. Sam-
kvæmt því fær Þorsteinn ekki i
fríið en staðan verður engu að
síður auglýst og var það gert síð-
astliðinn þriðjudag.
Þorsteinn var upphaflega ráð-
inn til tveggja ára og rennur sá
tími út nú í sumar. Hann lætur
því af störfum 1. ágúst næstkom-
andi og þá mun nýr maður setj-
ast í stól framkvæmdastjóra.
FLEIRI GÖGN FRÁ
ÍSRAEL
Fregnir herma að forstjóri
Simon Wiesenthal-stofnunar-
innar í Jerúsalem, Efraim Zu-
roff, hafi viðað að sér enn ffekari
gögnum í máli Evalds Mikson.
Þar á meðal eru gögn sem fund-
ist hafa í Eistlandi og ekki hafa
komið fyrir almennings sjónir
áður og þykja renna styrkari
stoðum undir ásakanir á hendur
Mikson. Zuroff mun ætla að
senda Þorsteini Pálssyni dóms-
málaráðherra þennan skjala-
bunka ásamt beiðni um að ís-
lensk stjórnvöld hraði meðferð
málsins sem kostur er. Þeir Ei-
ríkur Tómasson og Stefán
Már Stefánsson, sem Þorsteinn
skipaði sér til ráðgjafar í málinu,
hafa undanfamar vikur meðal
annars verið að skoða hvemig
önnur ríki hafa bmgðist við svip-
uðum málum sem upp hafa
komið.
BUREN LEIST EKKI Á
SKÚLAGÖTUNA
Það er fleimm en rithöfundin-
um Kundera sem finnst þökin á
húsunum í Reykjavík skemmti-
lega litrík. Franski listamaðurinn
Daniel Buren, sem hingað kom
í tilefni Listahátíðar, hafði líka
gaman af marglitum þökunum
og sagði reyndar að gömlu húsin
í Reykjavík væm svolítið eins og
þegar böm taka sig til og teikna
hús og lita síðan í öllum regn-
bogans litum.
Islenskur nútímaarkítektúr
vakti hins vegar ekki jafnmikla
hrifningu hjá þessum fræga
myndlistarmanni, sérstaklega þó
ekki nýbyggðin við Skúlagötu.
Þar sýndist honum að væri
meiriháttar slys í uppsiglingu;
það væri eins og hefði hlaupið
einhver ónáttúmlegur ofvöxtur í
húsin, þau minntu um margt á
nýbyggingar í þýskum borgum
og væm dæmigerð fyrir margt
það sem er ljótast í húsagerðar-
list nútímans.
FM BORGAÐI EKKI
Það hefur gengið á ýmsu hjá
útvarpsstöðinni FM 95,7. Síðast-
liðið haust efndi stöðin til ræðu-
keppni og hét 500 þúsund krón-
um til góðgerðarstarfsemi að
vali sigurvegarans. Um 40
F Y R S T
&
F R E M S T
til íslands
Kundera á laun
Einhver frægasti rithöfundur í heiminum var
á íslandi í síðustu viku, en það tók hémmbil
enginn eftir því. Þetta var Tékkinn Milan
Kundera, sem meðal annars er ffægur fyrir að
hafa skrifað bækumar Ódauðleikinn, Bók hlát-
urs og gleyttisku og Óbœrilegur léttleiki tilver-
unnar, en eftir henni var gerð vinsæl kvik-
mynd. '
Kundera er lítið gefinn fyrir að láta á sér
bera, svo mjög að hann fer nánast huldu höfði.
I aðra röndina vill hann tryggja sér nauðsynleg-
an vinnufrið til að skrifa, en í hina röndina er
hann lítt gefinn fyrir að veita viðtöl og koma
fram við opinber tækifæri. Hann sniðgengur
semsagt fjölntiðla og er heldur í nöp við blöð,
útvarp og sjónvarp, sérstaklega eftir að augu
heimsins beindust að honum í kjölfar áður-
nefndrar kvikmyndar. I staðinn kýs hann að tjá
sig í greinum sem hann er iðinn við að skrifa.
En Kundera, sem er búsettur í París, var
semsagt hér dagana 21. til 27. maí. Hingað
kom hann eins og hver annar túristi, en notaði
þó tímann til að ráðfæra sig við íslenskan þýð-
anda sinn, Friðrik Rafnsson bókmenntafræð-
ing, en hann vinnur nú að þýðingu á einni bók
Kunderas, Kveðjuvalsinum.
Kundera fór á Gullfoss og
Geysi og Þingvelli, liann furð-
aði sig á litadýrð húsþakanna í
Reykjavflc og mun ekki hafa
talið sig sjá að ferðabæk-
lingamir segðu að marki
ósatt. Hann skoðaði hand-
ritin í Amastofnun og
fannst mikið til koma. En
hann hitti semsagt hémm-
bil ekki neinn — því var
haldið vandlega leyndu að
hann væri hér — nema í ör-
litlu hófi sem Mál og menn-
ing hélt honum. Þar hitti hann
helstu forkólfa forlagsins og
svo frönskumælandi kollega
sína, meðal annars þá Thor
Vilhjálmsson og Pétur
Gunnarsson.
Ekki er vitað til þess að neinn
hafi borið kennsl á Kundera með-
an hann dvaldi hér, nema amer-
ískur túristi sem hringdi upp í Há-
skóla til að spyrja hvenær hann
héldi þar fyrirlestur.
manns hófu keppnina en að lok-
um kepptu til úrslita Ómar
Ragnarsson og Rósa Ingólfs-
dóttir. Ómar vann og tilkynnti
stöðinni að vinningsupphæðinni
skyldi skipta jafnt á milli íþrótta-
félags fatlaðra í Reykjavík og
nágrenni vegna Malmö-leikanna
f febrúar 1992 og Iþróttasam-
bands fatlaðra vegna Ólympíu-
leikanna. Sverrir Hreiðarsson
útvarpsstjóri tilkynnti Ómari að
hann ætti að koma í desember í
beina útsendingu og taka við
fénu.
Það gerðist aldrei. íþróttafélag
fatlaðra fór til Malmö án þess að
fá krónu lfá útvaipsstöðinni og
enginn peningur hefur enn sést. I
maíbyijun gerðist það síðan þeg-
ar innsigla átti útvarpsstöðina
vegna 1.500 þúsund króna van-
skila á opinberum gjöldum að
Sverrir greiddi skuldina. Nokkr-
um dögum síðar var beðið um
innsiglun að nýju; ávísun Sverris
reyndist innstæðulaus. Þegar
innsiglunarmenn mættu var búið
að skipta um eigendur útvarps-
stöðvarinnar. Hana áttu ekki
lengur Hreiðar Svavarsson,
Sverrir sonur hans og aðrir fjöl-
skyldumeðlimir í Ferskum miðli
hf., heldur Sverrir í Útvarps-
miðlun hf. Hið opinbera fékk
ekki skattinn sinn. Og efndir
hafa engar orðið á fögmm íyrir-
heitum um 500 þúsundin til fatl-
aðra.
HERLUF FÆRÐI OKK-
URGIPSY KINGS
Þótt tónleikar Gipsy Kings í
Laugardalshöll hafi verið haldn-
ir undir merkjum Listahátíðar í
Reykjavflc var það ekki sú stofn-
un sem flutti hljómsveitina hing-
að. Það gerði sá margumtalaði
kaupsýslumaður Herluf Clau-
sen í samvinnu við Birgi
Hrafnsson.
Talsverðum sögum hefur far-
ið af hanastélsboði sem haldið
var til heiðurs hljómsveitinni að
tónleikunum loknum. Það fór
einmitt ffam í veitingahúsi Her-
lufs, Café Óperu, en þótti ekki
takast eins og skyldi vegna þess
hversu mörgum boðflennum
lánaðist að svindla sér inn. Mis-
líkaði hljómsveitarmönnum svo
að þeir hurfu á braut eftir kortérs
vem á veitingahúsinu.
En það verður semsagt Herluf
sem þarf að gera upp reikning-
ana eftir tónleikana. Ekki tókst
að fylla Laugardalshöllina þetta
kvöld og er mál þeirra sem
þekkja til hljómleikahalds þar að
varla hafi verið meira en 3.000
manns í húsinu, lfldega nokkuð
innan við þá tölu. Þar er meðtal-
inn dtjúgur ljöldi boðsgesta, svo
ólíklegt hlýtur að teljast að meira
en 2.500 manns hafi borgað sig
inn á tónleikana, enda miðaverð
óneitanlega allhátt.
Því hefur lflca verið fleygt að
hljómsveitin hafi ekki lagt sig
neitt sérstaklega mikið fram á
tónleikunum. Kannski er sú ein-
falda skýring á því að þeir hafi
verið þreyttir eftir langt og
strangt ferðalag. Önnur skýring
hefúr þó líka heyrst, sú að kvöld-
ið eftir hafi Gipsy Kings átt að
spila á mjög mikilvægum tón-
leikum og því viljað spara kraft-
ana — nefnilega á sjálffi heims-
sýningunni í Sevilla á Spáni.
EFRAIM ZUROFF. Ætlar að senda þykkan skjalabunka. ÞORSTEINN PÁLSSON. Eiríkur og Stefán Már eru að kanna
hvernig önnur lönd hafa brugðist við. ÓMAR RAGNARSSON. Verðlaunaféð skilaði sér aldrei. HERLUF CLAUSEN.
Komu nógu margir á Gipsy Kings? BIRGIR HRAFNSSON. Voru Gipsy Kings þreyttir eða að flýta sér? DANIEL BUREN.
Fannst þökin falleg, en Skúlagatan Ijót.
Tókst þér að þegja í
þessar tvær mínútur,
Rósa?
„Mértókst það. Ég varsvo
fegin að þetta skyldi vera gert. ‘
Framkvæmdastjóri umhverfisráð-
stelnunnar í Rio de Janeiro sendi
frá sér tilkynningu til allra landa
heims, þar sem farið var fram á
þögn í tvær minútur á sama tima
um heim allan miövikudaginn 3.
júni. Stundin var milli klukkan
13.05 og 13.07 að íslenskum tíma.
LÍTILRÆÐI
af þróunaraðstoð
Því fylgja margir kostir að vera
vanþróaður.
Svo margir að stundum virð-
ist full ástæða fyrir vanþróaða
að fagna því að fá að vera van-
þróaðir.
Dánarorsök af völdum
„menningarsjúkdóma" er til
dæmis nærri óþekkt meðal van-
þióaðra í þriðja heiminum, ein-
faldlega vegna þess að vanþró-
aðir þar ná sjaldan þeint aldri
sem þarf til að drepast úr stressi
eða æða- og hjartasjúkdómum.
Helsti kosturinn við að vera
vanþróaður er talinn sá að van-
þróaðir fá meiri peninga útúr
þróunarhjálp helduren þróaðir.
Við það eru mörkin milli
„þróaðra" og „vanþróaðra“
miðuð.
Sá sem gefur meira en hann
þiggur er talinn þróaður en sá
sem þiggur meira en hann gefur
er vanþróaður.
Og af því þróuðum er nú
svona mikið í mun að höndla
hamingjuna hafa þeir búið til
málsháttinn: „Sælla er að gefa
en þiggja", sem eru auðvitað öf-
ugmæli, nema ef vera skyldi
„.. .á kjafdnn".
Með hliðsjón af því, hveijir
kostir eru því samfara að vera
vanþróaður, ber að fagna þvf að
ísland skuli, í augum alheims-
ins, löngum hafa talist til þróun-
arlanda og sem vanþióaðir höf-
um við síðan í stríðslok þegið
sjö sinnum meira í þróunarað-
stoð en við höfúm látið af hendi
rakna.
Þetta staðfestir Aðalsteinn
Leifsson í lokaritgerð við Há-
skóla Islands, en í henni segir
meðal annars að þróunaraðstoð
íslendinga sé í engu samræmi
við stefnumótun ríkisstjóma
lýðveldisins né Alþingis.
Það útaf fyrir sig ætti ekki að
teljast til tíðinda í landi þar sem
sú opinber stofnun er vandfund-
in sem getur starfað samkvæmt
lögum og reglugerðum afþví
peningar fást ekki til að fara að
lögum.
í ritgerð Aðalsteins er bent á
það að íslensk þróunaraðstoð
hefur venjulegast miðast við
þarfir gefenda en ekki þiggj-
enda.
Þannig hefur það hvað eftir
annað komið fyrir að hinar
ýmsu hjálparstofnanir hafa gert
vanþróuðum í öðrum heims-
FLOSI ÓLAFSSON
hlutum þann grikk að kaupa ís-
lenskar vörur fyrir söfnunarfé
og senda sveltandi þjóðflokkum
sem mega ekki við skakkaföll-
um.
Þá bendir Aðalsteinn á það í
ritgerð sinni að þeir peningar
sem íslenska ríkið hefúr veitt til
tvíhliða þróunarverkefna hafi
að mestu farið í að greiða ís-
lendingum Iaun og risnu.
Aðalsteinn getur sér þess til í
ritgerð sinni að ástæðan fyrir
sinnuleysi íslendinga varðandi
neyðar- og þróunaraðstoð megi
rekja til fáfræði íslendinga, sem
fái ekki að læra nógu mikið í
bamaskólum um vanþróaða í
þriðja heiminum.
Hitt mun þó sönnu nær að
bæði em íslendingar orðnir því
vanir að vera taldir til ölmusu-
manna og þykir þessvegna orð-
ið sælla að þiggja en gefa og svo
hitt að þeir sem vilja láta eitt-
hvað af hendi rakna em orðnir
leiðir á því að sjá á eftir pening-
um sínum í risnu og veisluhöld
fýrir forráðamenn hinna ýmsu
lflcnarstofnana og er víst sönnu
nær að til hungraðra og þjáðra
hafi lítið skilað sér af því litla
sem fslendingar hafa af rausn
vanþróaðra gefið vanþróuðum.
Umsvif Hjálparstofnunar
kirkjunnar um árið vom talandi
dæmi um ffamkvæmd þróunar-
hjálpar á Islandi, en þar sannað-
ist hið fomkveðna að:
GUÐ HJÁLPAR ÞEIM
SEM HJÁPLA SÉR SJÁLFIR
ÞEGAR ÞEIR ERU AÐ
HJÁLPA ÖÐRUM.