Pressan - 04.06.1992, Síða 17

FIMMTUDAGUR PRESSAN 4.JÚNÍ 1992
17
hópsins. Einrng er því lýst
* JMr
Ufið og tUv^pma. PRESSAN
lar, og segir hann sjálfiir frá reynslu
INNRÆTI
vom
*
I Noregi hefur verið gefin út bók þar sem
því hvernig viðkvæm mál eru tekin fyrir „
hvernig safnaðarmeðlimum er haldið niði
hafði samband við Joseph Wilting, höfund
Við höfum félagsreglur, líkt og öm
félög og samtök, og íi
gangast safna
meðlimir,"
••-■:•- ’•■
segir Svanberg
Jakobsson,
Vottur
Jehóva.
Óla“ og afgreidd innan
falskri innrætmgu um
OMANNESKJULEG
„Höfum sama frelsi til að hugsa og aðrir“
segir Svanberg Jakobsson hjá söfnuði Votta Jehóva
„Ég hef ekki reynslu af því
sem hann talar um, þekki safnað-
arstarfið mjög vel og gct ekkert
nema gott eitt um það sagt,“
sagði Svanberg Jakobsson, einn
af umsjónarmönnum safnaðar
Votta Jehóva á íslandi. „Mér
sýnist Norðmaðurinn hagræða
sannleikanum, því við höfunt
sama frelsi til að hugsa og allir
aðrir. Hins vegar höfum við fé-
lagsreglur, líkt og önnur félög og
samtök, sem félagsmenn gangast
inn á. Þær félagsreglur sem Vott-
ar Jehóva hafa eru ákveðnir h'fs-
staðlar sem reynt er að fylgja.
Við letjum til dæmis safnaðar-
meðlimi til að horfa á ofbeldi og
klám í sjónvarpi, en þar með er
ekki sjálfgefið að við stýrum öll-
um gerðum fólks. Við beinum
hins vegar huga þess að því sem
heilnæmt er.
Það er að sama skapi rangt að
við rífum ritninguna úr samhengi
til að laga að kennisetningum
okkttr. Þvert á móti hvetjum við
til lesningar biblíunnar til að fólk
sjái samhengi og fái skilið það
sem lesið er. Það sem ég hef tek-
iðeftireraðfólki finnst boðskap-
urinn kannski uppáþrengjandi.
Vtð boðurn það að þessi heirnur
eigi ekki framtíð fyrir sér.
Ég þekki ekki til þess að farið
sé út í nein smáatriði varðandi
mat á hegðun fólks. Hitt er rétt að
við tökum á þeim sem gcrast
brotlegir á meginreglum biblíun-
nar, en kannast ekki við að
ómanncskjulega sé að því staðið.
Það er enginn kvarði til sem seg-
ir um refsingar fyrir ákveðin
brot, en niðurstaða fer eftir því
hvaða hugarfar einstaklingur
sýnir. Ef Itann sýnir iðiun er farið
mjög mildum höndum um við-
komandi, en ef hann hefur tekið
ákveðna stefnu, sem gengur
þvert á skýrar línur biblíunnar,
þá er ekki við neinn annan að
sakast en hann sjálfan að honum
verði vikið úr söfnuðinum. Sum-
um frnnst þetta kannski ómann-
eskjulegt.
Reglur biblíunnar eru mjög
skýrar varðandi samskipti við þá
sem vikið er úr söfnuðinum, sem
kemur fram í því er Páll postuli
segir okkur ekki mega hafa mök
við nokkum mann sem segir sig
trúa en er í raun saurlíftsmaður,
diykkjumaður, stundar hór eða
annað í þeim dúr.
Hvað bömin okkar varðar
merkjum við ekki að það sé erfitt
fyrir þau að halda ekki hátíðir.
Börnin vita af hverju þau hafa
þessa afstöðu og tekist hefur góð
samvinna við kennara og aðra
uppalendur í þessu santbandi.
Okkur þykir jafnvænt um þau og
öðmm um sín böm.
Ef við svo snúum okkur að
læknismeðferðum stendurskýrt í
biblíunni að kristnir menn eigi að
halda sig ffá blóði og þess vegna
höfum við tekið þá afstöðu að
taka ckki við meðferð sem felur í
sér blóðgjöf. Það hefur komið
upp misklíð vegna þessa, en yfir-
leitt hefur tekist góð samvinna
við lækna og við stöndum ekki
verr að vígi í sambandi við lækn-
isþjónustu en aðrir. Við viljum
einfaldlega annars konar með-
ferð.
Við munnhöggvumst ekki við
fólk, en með þessu er afstaða
okkar vonandi skýrari."
Flestir hafa haft eitthvað af
trúboði Votta Jehóva að segja,
þótt vottamir láti lítið fyrir sér
fara á öðrum vettvangi samfé-
lagsins. Þeir skera sig úr fjöldan-
um vegna sérstæðra trúarskoð-
ana sinna og lifnaðarhátta, en
virðast um leið lifa f mjög lok-
uðu samfélagi sem fæstir vita
nánari deili á. Nýlega kom út í
Noregi bók þar sem fyrrum með-
limur safríaðar Votta Jehóva þar
í landi rekur feril sinn innan saírí-
aðarins. Frásögn hans einkennist
fyrst og fremst af lýsingum af
ómanneskjulegu hugarfari safrí-
aðarmeðlima sem stuðli að nei-
kvæðum lífsskilningi jafnt í
hugsun sem athöfnum. Fyrir vik-
ið hefur honum verið útskúfað úr
söfhuðinum, litið er á hann sem
útsendara djöfulsins og honum
er meinað að hafa samband við
fjölskyldumeðlimi sína meðal
Votta Jehóva.
Reynir að afhjúpa
ákveðið kerfi
„Bókin fjallar um innra skipu-
lag hópsins og lífið í skugga
þess,“ segir Joseph Wilting, höf-
undur bókarinnar „Ríkið sem
aldrei kom“, í samtali við
PRESSUNA. „Ég skrifa um það
hvemig ég hóf afskipti mín af
söfnuðinum árið 1955, hvemig
ég upplifði það hvemig innræt-
ingin fer ffarn og ekki síst hversu
erfitt er að koma sér út úr hópn-
um.“ Hann segist skrifa til að
vara fólk við og vonast með því
til að það geri ekki sömu grund-
vallarmistök og hann sjálfúr; að
gangast á hönd hópi sem bindur
skoðanir manna og athafnir.
„Ég reyni að afhjúpa ákveðið
kerfi sem viðgengst, sem er bæði
ómanneskjulegt og ókristilegt.
Vottum Jehóva er kennt að ein-
ungis þeir einir þekki sannleik-
ann og að öll önnur trúarbrögð og
allar aðrar pólitískar einingar séu
af hinu illa. Trúarsannfæring
þeirra er talin æðri borgaralegri
skyldu og söfnuðurinn ræður yfir
allri hugsun með því að hafa eftir-
lit með því hvað þú lest, á hvað
þú horfir og á hvem hátt þú hegð-
ar þér. Það má segja að þetta sé
„ríki í ríkinu" og innræting er
framkvæmd á svipaðan hátt og
gert er í skæruliðahópum. Þetta er
algerlega svart/hvít hugsun."
Útskúfað fyrir reglubrot
Flestir þekkja þá meginreglu
Vottanna að ekki má halda há-
tíðleg jólin, sem þeir segja upp>-
runnin í heiðnum sið, en að auki
þykir ekki hæfa að halda páska
hátíðlega né heldur afmælis-
daga. „Þetta flokkast allt undir
syndir," segir Wilting. „Endur-
tekin brot á þessum reglum geta
þýtt útskúfun og sama er að
segja ef reykingar em viðhafðar.
Það er auðvitað fáránlegt, því
þótt reykingar séu óhollar og
teljist ósiður ættu þær ekki að
vera það alvarlegt brot að það
útiloki fólk frá hinu eilífa lífi sem
kristin trú boðar.“
„Er að skrifa til að vara aðra
við því að gera sömu mistök
og ég,“ segir Joseph Wilting,
fyrrum Vottur Jehóva. Hann
hefur gefið út bók í Noregi
sem segirfrá innrætingu
þeirri sem Wilting telur sig
hafa orðið fyrir.
Eins er sú meginregla að
þiggja ekki blóð í heiðri höfð, en
landlæknisembætúð segir að af-
ar fá tilvik séu þekkt þar sem
þetta atriði hafi skapað vandamál
og aðrar aðferðir eða lausnir,
sem ekki krefjast blóðgjafar, séu
þekktar í læknavísindum. „Það
er rétt að hafa hugfast að við
verðum að taka tillit til þess að
fullveðja fólki er fijálst að neita
því að þiggja blóð annarra," seg-
ir Matthías Halldórsson aðstoð-
arlandlæknir. „Það hefur verið
heildamiðurstaða okkar. Hins
vegar álítum við ekki að börn
séu eign foreldra og teljum okk-
ur í fullum rétti til að grípa inn í
slfk mál ef upp skyldu koma.
Við höfum haft gott samstarf við
safnaðarmeðlimi og reynt fyrst
og fremst að beina þeim til þeirra
lækna sem taka undir sjónarmið
þeirra."
Dómstólar skera úr um
viðkvæm mál
Siðferðisreglur sem viðhafðar
eru munu vera afar strangar.
Kynlíf fyrir giftingu er forboðið
og jafngildir brottvikningu ef
upp kemst. „Vottar hafa reynt að
bianda sér inn í kynlíf safnaðar-
meðlima með því að veita ýmis
ráð, en það hefur einungis leitt til
vandræða," segir Wilting. „Þeir
sem gerast brotlegir í þessu sam-
bandi fara fyrir þriggja manna
„dómstól", en um 50 prósent
þeirra mála sem fyrir hann fara
tengjast „brotum" varðandi kyn-
líf. Ónnur mál varða reykingar,
ffkniefnaneyslu, hátíðahöld og
fleira í þeim dúr. Um kynlífið
spyija „dómarar" úl dæmis afar
viðkvæmra og persónulegra
spuminga sem gengið hafa mjög
nærri fólki. Ég þekki um þijátíu
tilvik þar sem sjálfsmorð hefur
verið bein afleiðing slíkra „yfir-
heyrslna" eða undanfara þeirra.
Fólk er svo skelkað þegar það
hefur gengið á skjön við boðaðar
kennisetningar að það hréinlega
kiknar undan álaginu. Agrein-
ingur hefur orðið það djúpstæður
og kröfumar það miklar að þess-
ir einstaklingar hafa ekki séð
neina leið aðra en að svipta sig
lífi. Einn þekkti ég sem var svo
óttasleginn að hann framdi
sjálfsmorð áður en hann gekk
íýrir „dómstólinn". Þetta er ófyr-
irgefanlegt, því í dómarasætum
situr fólk sem hvorki hefur
menntun né kunnáttu til að leysa
svo viðkvæm mál.“
Þannig segir Wilting frá því
hvemig söfnuðurinn hefur sitt
eigið dóms- og viðurlagakerfi
sem sé æðraþví sem samfélagið
býður. „Vottar Jehóva trúa því
að í Brooklyn í New York sitji
nokkurs konar æðstaráð stjóm-
enda sem kallast „Vegur Guðs“
og telja að Guð hafi valið þá úl
starfans. Ef safríaðarmeðlimur er
ekki í tengslum við þetta öld-
ungaráð (meðalaldur er um átt-
rætt og telur rúmt dúsín manna)
er sagt að hann geú ekki aflað sér
vitneskju um ritninguna þrátt
íyrir að lesa í henni upp á hvem
dag. Þetta er það æðsta yfirvald
sem Vottamir trúa á.“
Falskar kennisetningar og
bókstafstrú
Wilting segir að Vottum Je-
hóva sé innprentuð bókstafstrú
og biblían sé rifin úr samhengi til
að fá fram falskar kennisemingar
sem henti trúarhugmyndum
þeirra. Safnaðarmeðlimi segir
hann óvarða gegn þessu og ekki
sé unnt að benda á ranglætið sem
í falssetningum felst þar sem
innræting sé of sterk og óttinn
við sjálfstæða hugsun of mikill.
,JFólÍd er útskúfað ef það hlýðir
ekki kennisetningum hópsins.
Það fær ekki að hafa sjálfstæða
hugsun, og tilraunir í þá veruna
heyra til vinnubrögðum djöíuls-
ins. Fólkinu er meinað að leita
sér þekkingar á æðri menntunar-
súgum og bannað að hafa pólit-
ískar skoðanir. Konum er lflca að
mínu áliú haldið niðri og þær fá
ekki að tala í ræðupúlú. Fólki er
hins vegar haldið í stöðugum
ótta um reiði Guðs (Jehóva) og
þannig svipt frelsinu og mögu-
leikanum á að lifa hamingjuríku
lífi.
Ég er alsæll með að vera Iaus
úr prísundinni og vona að bókin
komi til með að styrkja aðra í
sömu trú."
Flokkast sem
sértrúarsöfnuður
Hérlendis teljast meðlimir í
trúarsöfnuði Votta Jehóva 517,
þar af 270 konur. Meðlimir 16
ára og eldri eru 344. Alls eru um
4 milljónir manns safnaðarmeð-
limir um víða veröld. Brunabóta-
mat 780 fermetra húseignar
safnaðarins á Sogavegi 71 er
meúð á 44 milljónir króna, þótt
fasteignamat sé um helmingi
lægra.
Þjóðkirkja íslands lítur ekki
svo á að Vottar Jehóva séu í
neinum skilningi kristinn söfn-
uður og flokkast hann því sem
sértrúarsöíríuður. Rökin fyrir því
eru þau að tekin séu brot úr krist-
indómi og þeim blandað saman
við annað, þannig að úr verði
eins konar samrunakenningar
sem ekki standist kristnar kenni-
setningar. Vottar Jehóva vísa þó
mikið í biblíuna, kenna meðal
annars biblíulestur og telja sig
kenna réttkristið siðferði.
Sú von sem sett er fyrir kristna
ntenn er tvenns konar, að mati
meðliðma Votta jehóva. Annars
vegar er um að ræða ákveðinn
hóp sem útvalinn er af Jesú kristi
úl að ríkja með honum. Er talað
um a það séu 144 þúsund ein-
staklingar sem hafi þessa him-
nesku köllun. Hins vegar telja
þeir að talað sé um mikinn múg í
biblíunni, sem enginn veit tölu á,
og á hann að vera grundvöllur
Paradísar á jörðu.
Vottarnir eru skráðir sem
sjálfstætt trúfélag og innheimtir
ríkið ljögurra þúsunda króna ár-
gjald meðal safnaðarmeðlima,
líkt og hjá þjóðkirkjunni og öðr-
um trúfélögum, og rennur það fé
úl safnaðarins. Ofan á þetta bæt-
ast ftjáls framlög safnaðarmeð-
lima, en þeim er ekki skylt að
greiða ákveðið gjald á borð við
tíund.
Telma L. Tómasson