Pressan - 25.03.1993, Blaðsíða 8

FR ETT I R
8 PRESSAN
Fimmtudagurinn 25. mars 1993
Óheyrilegur dráttur mála fyrir háraðsdóminum í HafharfirÖi
DOMAMRNm
MARGSINNIS
Ákæruvaldið hefur stefnt hér-
aðsdómara Reykjaness fyrír
Hæstarétt vegna vanrækslu í
starfi, en margoft áður hefur
dómsmálaráðneytið fundið að
AVITAÐIR AN
vinnubrögðum hans og einnig
annarra dómara embættisins
vegna óhemjuseinagangs við
afgreiðslu dómsmála. Svo virð-
istsem ráðuneytið hafí þó ekki
sinnt eftirlitinu sem skyldi, þar
sem ótalmörg mál hefur dagað
uppi innan embættisins á und-
anförumárum.
Óvenjulegt mál er nú til með-
ferðar hjá Hæstarétti, þar sem
ríkissaksóknari hefur stefnt
Finnboga Alexanderssyni,
dómara héraðsdóms Reykja-
ness, og krafist þess að hann
greiði fésekt vegna vanrækslu í
starfi. Finnboga er stefnt vegna
óhóflegs seinagangs við af-
greiðslu sakamáls sem áfrýjað
hefur verið til Hæstaréttar, en
hann birti dóm í málinu sex ár-
um eftir að ákæra var gefin út
og þremur árum eftir að dómur
féll í héraði. Þetta er þó fráleitt í
fyrsta sinn sem gerð er athuga-
semd við störf Finnboga, sem
og annarra embættismanna
héraðsdóms Reykjaness.
Eftirliti dómsmála-
ráðuneytis ábóta-
vant
Saksóknari gefur út ákærur á
hendur mönnum í sakamálum.
I lok hvers árs tekur hann sam-
an lista yfir mál sem er ólokið
og sendir til yfirmanna viðkom-
andi embætta. Sérstakir fúlitrú-
ar í dómsmálaráðuneytinu fara
yfir listana og veita ávítur þeim
dómurum sem sýnt hafa van-
rækslu. PRESSUNNI er kunn-
ugt um að héraðsdómur Hafh-
arfjarðar og Garða, nú héraðs-
dómur Reykjaness, eða ákveðn-
ir dómarar embættisins, hafa
oftsinnis hlotið harðar ávítur
bæði bréflega og munnlega
vegna vanrækslu í starfi. Að
sögn heimildamanns blaðsins
kom greinilegur fjörkippur í af-
greiðslu dómsmála embættisins
effir ávíturnar, en síðan hrökk
allt í sama farið aftur. Enginn
vafi léki á því að dómsmála-
ráðuneytið hefði í þessu sam-
bandi ekki staðið sig sem skyldi
hvað varðaði eftirlit með störf-
um dómara embættisins í
Hafnarfirði.
Þrír starfandi dómarar emb-
ættisins í Hafnarfirði voru ítrek-
að áminntir fyrir vinnubrögð
sín; Már Pétursson, sem var
eini dómarinn við embættið um
nokkurra ára skeið, Guðmund-
ur L. Jóhannesson, sem kom til
starfa 1983, og Finnbogi Alex-
andersson, sem var ráðinn ári
síðar. Starfsskipting varð þá sú,
að Már sá eingöngu um einka-
mál, Finnbogi um einka- og
sakamál en Guðmundur aðeins
um sakamál. Árið 1987 lét Ein-
ar Ingimundarson, þáverandi
fógeti, af störfum og tók Már við
af honum. Gunnar Aðalsteins-
son hlaut þá dómarastöðu Más
og fimmti dómarinn, Finnur
Torfi Hjörleifsson, var ráðinn til
embættisins 1989.
Við breytingar dómstóla 1.
júlí á síðasta ári var ÓlöfPéturs-
dóttir skipuð dómstjóri héraðs-
„Síðbúið réttlæti er ekkert réttlæti“
- segir RagnarAðalsteinsson, formaður Lögmannafélagsins
„Löngum hefúr verið sagt að
síðbúið réttlæti sé ekkert rétt-
læti, en gríðarleg röskun verður
á högum einstaklings sem þarf
að bíða í mörg ár eftir dómi og
er að þeirri bið lokinni gert að
afplána hann. -Slíkur'dráttur
hefúr í för með sér að refsingin
margfaldast. Dómsmál, hvort
sem um einkamál eða opinber
er að ræða, skulu rekin með
eðlilegum hraða og kveðinn
upp dómur innan tiltekins tíma.
Það telst til sjálfsagðra mann-
réttinda og er í samræmi við
grundvallarákvæði þeirra
mannréttindasáttmála sem ís-
land er aðili að.“
Svo segir í 6. grein Mannrétt-
indasáttmála Evrópu: „Nú leik-
ur vafi á um réttindi þegns og
skyldur eða hann er borinn sök-
um um glæpsamlegt athæfi, og
skal hann þá njóta réttlátrar og
opinberrar rannsóknar innan
hæfilegs tíma, fyrir óháðum,
óhlutdrægum, lögmætum dóm-
stóli..-.—Sambærilegt ákvæði er
að fmna í mannréttindasamn-
ingi Sameinuðu þjóðanna frá
1966 um borgaraleg og pólitísk
réttindi.
Ragnar segir að þeir er málin
varða geri sér aukna grein fyrir
þýðingu þessara sáttmála.
Kveður hann lögmenn æ oftar
vekja athygli á að ýmiss konar
refsing og málsmeðferð kunni
að vera andstæð ákvæðum sem
RAGNAR AÐALSTEINSSON formaður Lögmannafélagsins.
verið er að vernda með þessum
sáttmálum. „I sumum málum
hefur dráttur orðið slíkur að all-
ar forsendur fyrir refsingu eru
brott fallnar. Þegar kveðinn hef-
ur verið upp dómur yfir ein-
staklingi eftir óeðlilega langan
tíma, viðkomandi hefur bætt
ráð sitt í millitíðinni, stofnað
fjölskyldu og orðið fýrirmynd-
arborgari, er það versta sem
þjóðfélagið getur gert að láta
hann afþlána fangavist. I aukn-
um mæli er farið að styðjast við
ákvæði mannréttindasáttmála
sem hafa leitt til þess að eftir
slíka málsmeðferð eru dómar
ýmist mildaðir eða ákærðu sett-
ir á skilorð."
dóms Reykjaness. Dómsmála-
ráðherra ákvað að veita Má Pét-
urssyni ekki stöðuna, þrátt fyrir
að umsókn lægi fyrir og hann
fengi flest atkvæði heima í hér-
aði, þar sem hann hafði ekki
tekið sig á í starfi þrátt fyrir ávít-
ur.
Víttur fyrir galla á
málsmeðferð
Skýrt var frá því í PRESS-
UNNI í apríl á síðasta ári að
Hæstiréttur hefði sent Finnboga
Alexanderssyni, dómara í Hafn-
arfirði, harðar skammir í tveim-
ur nýlegum dómum. I báðum
tilfellum var málunum vísað
aftur í hérað og Finnboga gert
að taka þau upp að nýju, þar
sem hann haíði dregið af-
greiðslu þeirra lengur en lög
heimiluðu. Þetta var ekki í
fyrsta sinn sem Finnbogi þurfti
að þola aðfinnslur Hæstaréttar
heldur hafði hann oft áður verið
ávítaður fyrir að fresta upp-
kvaðningu dóma.
Það var 1986 að ríkissak-
sóknari gaf út ákæru á hendur
manni fyrir fjárdrátt og var
Finnboga Alexanderssyni falið
málið, sem var dómtekið í des-
ember 1987. Málið var síðan
endurupptekið og endurflutt í
maí 1988, án nokkurra skýringa
og án þess að ný gögn væru lögð
fram eða leitað nýrra upplýs-
inga, sem réttlætt gætu slíkan
drátt. Árið 1989 var loks kveð-
inn upp dómur í málinu, án
þess þó að hann væri birtur.
Ákæruvaldið og sakborningur
máttu bíða í þrjú ár eftir að
Finnbogi birti dóminn, til 1992,
og voru þá liðin sex ár frá því
ákæra var gefin út í málinu.
Ákærði var dæmdur til að
sæta eins árs fangelsisvist og var
refsingin óskilorðsbundin.
Maðurinn taldi sig ekki geta un-
Már Pétursson
Var áminntur afráðuneyt-
inu vegna háttsemi sinnar
en ekki dómstarfa.
að dómi undirréttar og í áffýjun
málsins er gerð krafa um að
málið verði ómerkt, en til vara
að því verði vísað aftur heim í
hérað til löglegrar meðferðar.
Málið kom fyrir Hæstarétt síð-
astliðinn föstudag. Vegna þess
hversu óhóflega öll meðferð
þess hefur dregist á langinn
ákvað Hæstiréttur að flytja mál-
ið eingöngu um formkröfur,
þannig að enginn efnislegur
flutningur fór fram. í hinni
óvenjulegu stefnu ríkissaksókn-
ara á hendur Finnboga varð-
andi mál þetta er þess krafist að
dómarinn greiði fjársekt vegna
vanrækslu í starfi.
Hæstiréttur sá tvisvar á síð-
asta ári ástæðu til að finna að
vinnubrögðum Finnboga. í
dómi Hæstaréttar ffá 16. janúar
1992 segir orðrétt um afskipti
Finnboga af ofangreindu fjár-
dráttarmáli: „Þessi dráttur á
dómsuppsögn er ffeklegt brot á