Pressan - 25.03.1993, Blaðsíða 10

U TT E KT
ICL PRESSAN
Fimmtudagurinn 25. mars J 993
Stjórnmálaflokkarnir fa yfir hundrað milljónir ffá skattgreiðendum á þessu ári
Áttatíu prósent aftekjum
íslenskra stjórnmálaflokka
koma beint frá skattgreið-
endum. Ekkerteftirliter
með því hvernig þessu fé er
varið og í flestum tilfellum
erþað ekki notað eins og
fjárlög segja fyrir um. Ólög-
legar fjáröflunaraðferðir
eru algengar í kringum
kosningar, en hvorkiRíkis-
endurskoðun né skattyfir-
völd hafa séð ástæðu til að
gera athugasemdir.
RIKI8REKNIR,
FFTIRLÍTSLAIISK
Hversu mikið kostuðu
þingmennirnir?

4,0 1,4 1,2 1,7 1,4
Upphæðir eru sýndar í milljónum
Þingsætin eru misdýr
Hver krati kostaði
fjórar milljónir
EYFASERAUJ
Stjórnmálaflokkarnir eyddu
samtals um 110-115 milljón-
um í kosningabaráttuna fyrir
þingkosningarnar 1991, sam-
kvæmt mati PRESSUNNAR,
byggðum á opinberum og
óopinberum upplýsingum
flokkanna. Reyndar liggja
flokkarnir mismikið á þessum
upplýsingum eins og öðrum
um fjármál si'n, en tölurnar eru
þessar eftir því sem næst verð-
ur komist:
Opinberar upplýsingar voru
ekki fáanlegar á skrifstofu Al-
þýðuflokksins, en samkvæmt
heimildum blaðsins innan
flokksins, sem blaðið metur
traustar, eyddi hann mest
allra, samtals um fjörutíu
milljónum. Hvert hinna tíu
þingsæta kostaði því fjórar
milljónir króna. Að sögn Sig-
urðar Tómasar Björgvins-
sonar ffamkvæmdastjóra lauk
flokkurinn við að greiða kosn-
ingaskuldir sínar um síðustu
áramót.
Framsóknarflokkurinn
eyddi „tuttugu milljónum að
hámarki", að sögn Egils
Heiðdal framkvæmdastjóra,
sem tók þó fram að ekki væri
vitað um nákvæmar tölur í
einstökum kjördæmum. Hver
þingmaður kostaði því Fram-
sóknarflokkinn um 1,4 millj-
ónir króna. Kosningaskuldir
Framsóknar eru Ifka að fullu
greiddar.
Kjartan Gunnarsson,
ffamkvæmdastjóri Sjálfstæðis-
flokksins, sagðist meta útgjöld
flokkanna allra um 50 til 70
milljónir króna, en undan-
skildi í þeirri ágiskun fjárútiát í
einstökum kjördæmum. Hann
vildi ekki gefa upp hversu
miklu Sjálfstæðisflokkurinn
varði, en af mikilli varkámi má
áætla þá upphæð um þrjátíu
milljónir. Hver þingmaður
kostaði flokkinn þá um 1,2
milljónir. Sjálfstæðisflokkur-
inn er laus við kosningaskuldir
sínar, að sögn Kjartans.
Alþýðubandalagið eyddi að
líkindum hátt í sextán milljón-
um í kosningarnar, að sögn
Einars Karls Haraldssonar
framkvæmdastjóra. Hver
þingmaður kostaði þá um 1,7
milljónir. Flokknum gengur
illa að vinna á kosningaskuld-
um sínum, en vonast til að
ganga til kosninga 1995 með
hreint borð.
Kvennalistinn eyddi að lík-
indum um sjö milljónum,
samkvæmt ársreikningum
hans. Það eru 1,4 milljónir á
þingkonu. Að sögn Þórunnar
Sveinbjarnardóttur, starfs-
konu listans, urðu spamaðar-
aðgerðir í kjölfar kosninga til
þess að Kvennalistanum tókst
að greiða upp kosningaskuldir
sínar þegar á síðasta ári.
Stjórnmálaflokkar á íslandi
velta um 130 milljónum króna á
þessu ári, samkvæmt niður-
stöðum úttektar PRESSUNN-
AR á fjármálum þeirra. Af þess-
ari upphæð eru áttatíu prósent,
105 milljónir, beint ríkisfram-
lag. í fæstum tilfellum er ríkis-
styrkjunum varið í það sem ætl-
ast er til, en ekkert eftirlit er
með því hvernig fénu er varið.
Flokkarnir eru hvorki ffamtals-
né skattskyldir og sumir þeirra
stærstu neita að láta fjölmiðlum
í té upplýsingar um fjárreiður
sínar. Flestir flokkanna hafa
beitt aðferðum við fjáröflun
sem ekki samrýmast lögum, en
skattyfirvöld hvorki hafa beint
athygli sinni að þessum misfell-
um né hyggjast gera það, sam-
kvæmt upplýsingum blaðsins.
Tvöfalt meira en
Landsbókasafnið
fær
Styrkir ríkisins til stjórnmála-
flokkanna eru einkum tvenns
konar. Annars vegar styrkur „til
útgáfumála“ að upphæð 80
milljónir, sem skiptist milli
flokkanna eftir atkvæðafjölda í
síðustu kosningum. Hins vegar
„sérfræðileg aðstoð við þing-
flokka“, 25 milljónir, sem skipt-
ist í meginatriðum eftir þing-
styrk þeirra. Þessi upphæð er
hugsuð til að greiða laun starfs-
manns og/eða sérfræðinga sem
þingflokkarnir þurfa að leita til.
Samtals eru ríkisstyrkirnir
105 milljónir á fjárlögum 1993.
Það er álíka og veitt er til allra
launasjóða listamanna og svip-
uð upphæð og kvikmyndasjóð-
ur fær frá ríkinu á þessu ári.
Þetta er einnig tvöföld sú fjár-
hæð sem Landsbókasafnið fær
til rekstrar og bókakaupa á ár-
inu.
Mest beint í flokkinn
hjá krötum
Af ofangreindri upphæð fær
Alþýðuflokkurinn 17,3 milljónir
og fer lunginn af því beint í
rekstur flokksins. Fram-
kvæmdastjórinn, Sigurður
Tómas Björgvinsson, er jafh-
framt starfsmaður þingflokks-
ins og rennur því styrkur til sér-
ffæðiaðstoðar að hluta til launa-
greiðslna hans. Ársreikningar
flokksins, aðrir en efnahags-
reikningur, lágu ekki frammi
þegar eftir þeim var leitað, svo
ekki reyndist unnt að meta ná-
Kristín Halldórsdóttir
„Ætli fyrirtækin telji sig
hafa nokkuð á því að
græða að styrkja Kvenna-
listann?"
kvæmlega hversu mikið af ríkis-
styrknum fer „til útgáfumála“.
Eina útgáfan að heitið getur á
vegum Alþýðuflokksins er Al-
þýðublaðið, en samkvæmt upp-
lýsingum blaðsins rennur ekk-
ert af ríkisstyrknum til þess fyr-
irtækis flokksins sem gefur
blaðið út nú um stundir. Al-
þýðuflokkurinn er hins vegar
enn að greiða gamlar skuldir
vegna Alþýðublaðsins og nema
effirstöðvar þeirra líklega tíu til
fimmtán milljónum króna
núna. Af þeim skuldum er greitt
tvisvar á ári, tvær milljónir alls,
samkvæmt upplýsingum
PRESSUNNAR.
Um aðra umtalsverða útgáfu
á vegum flokksins er ekki að
ræða.
Sigurður Tómas vildi í sam-
tali við blaðið ekki gefa upp
hversu miklu flokkurinn velti,
en benti á að hann styddist auk
ríkisstyrkjanna við happdrætti
og styrktarmannakerfi til fjár-
öflunar. Hann vildi heldur ekki
upplýsa hversu margir styrktar-
mennirnir væru né hverjar tekj-
ur flokkurinn hefði af þeim og
happdrættinu. Samkvæmt
áreiðanlegum upplýsingum
blaðsins eru það hins vegar
hverfandi upphæðir í saman-
burði við ríkisframlagið og er
ekki ósanngjarnt að meta veltu
Alþýðuflokksins í kringum tutt-
ugu milljónir á þessu ári. Miðað
við þá tölu lætur nærri að rQdð
greiði 85 prósent rekstrarkosm-
aðar flokksins.
Gamlar Tímaskuldir
og héraðsfréttablöð
Framsóknarflokkurinn fær í
sinn hlut um 21 milljón af ofan-
greindu ríkisffamlagi, en ekkert
af því fer í rekstur flokksins, að
sögn Finns Ingólfssonar,
gjaldkera flokksins. Hann sagði
ársreikninga flokksins ekki til
opinberrar dreifingar. „Fram-
sóknarflokkurinn er ekki hluta-
félag á markaði," sagði hann.
„Flokkurinn gefur út reikninga
sína og leggur fyrir flokksþing á
tveggja ára fresti, eri þeir eru
FlNNUR INGÓLFSS0N
„Það skortir skýrar reglur
um starfsemi flokkanna."
Allir vilja reglur nema einn
Forsvarsmenn allra stjórn-
málaflokka nema Sjálfstæðis-
flokksins telja nauðsyn á að
setja skýrar reglur um fjármál
og starfsemi stjórnmálaflokk-
anna til að fyrirbyggja tor-
tryggni í garð þeirra og gefa al-
menningi betri upplýsingar um
fjárreiðurþeirra.
„Það skortir skýrar reglur
um starfsemi flokkanna,
hvernig þeir mega fjármagna
sig, um upplýsingaskyldu
þeirra og aðgengi að reikning-
um þeirra,“ sagði Finnur Ing-
ólfsson, gjaldkeri Framsókn-
arflokksins. Hann sagði það h't-
ilsháttar hafa komið til tals inn-
an flokksins að setja þyrfti lög
um hvernig fjárhagslegum
stuðningi við flokkana skyldi
vera háttað, en sú umræða væri
ekki la'ngt komin. Ársreikning-
ar Framsóknarflokksins voru
þó ekki fáanlegir þegar eftir
þeim var leitað.
„Það er sjálfsagt að setja
skýrari reglur um starfsemi
flokkanna og það er mikilvægt
að komast hjá því að þetta sé
eitthvert feimnismál," sagði
Einar Karl Haraldsson,
framkvæmdastjóri Alþýðu-
bandalagsins. „Það væri þægi-
legast fyrir okkur að hafa sem
frjálsastar hendur, en okkar
eigin hagsmunir krefjast þess
að við verjum okkur fyrir
uppákomum á borð við þær
sem verða annars staðar, þar
sem stjórnmálaflokkar lenda í
stökustu vandræðum vegna
fjármálahneyksla.“ Hann bætti
við að „útgáfustyrkirnir" ættu
að vera ffamlög til flokkanna til
að gera þeim kleift að starfa
eðlilega og minnka þannig
þrýsting á fjárframlög ffá fyrir-
tækjum.
Við svipaðan tón kvað hjá
Kristínu Halldórsdóttur og
össuri Skarphéðinssyni,
sem bæði sögðu umræðuna þó
litla innan sinna flokka. „Það er
eðlilegt að skylda flokkana með
einhverjum hætti til að gera
grein fyrir Qárreiðum sínum til
að eyða tortryggni og misskiln-
ingi. Jafriffamt væri rétt að taka
einhvern veginn á því hvað er
rétt og hvað rangt. Hér eins og
annars staðar þar sem ekki eru
afmarkaðar siðareglur eru
væntanlega grá svæði,“ sagði
Össur.
Viðbrögð Kjartans Gunn-
arssonar, framkvæmdastjóra
Sjálfstæðisflokksins, voru öll
önnur. „Ég tel að það gæti ver-
ið varhugavert að setja miklar
reglur um eftirlit stjórnvalda
með framlögum Alþingis, því
þannig væri stjórnkerfinu og
framkvæmdavaldinu hugsan-
lega færður óeðlilegur afskipta-
réttur af því sem Alþingi heftir
ákveðið: Sterkasta eftirlitið er
eftirlit kjósenda.
Ég hef ekki orðið var við að
neitt sé misjafht við meðferð á
fé í Sjálfstæðisflokknum. Ég er
hissa og eiginlega sorgbitinn
yfir því viðhorfi að það híjóti að
vera óreiða eða eitthvað óeðli-
legt við fjármál stjórnmála-
flokka. Flokkarnir eru eins og
hver önnur félagasamtök sem
sækja fyrst og ffemst fjárhags-
stuðning til félagsmanna sinna.
Það er ósköp einfaldlega einka-
mál á milli viðkomandi og
þeirra samtaka sem þeir kjósa
að styrkja.“
Mœtti ekki eyða þessari tor-
tryggni með meiri upplýsinga-
á°P
„Besta leiðin til að eyða
henni er að hætta að ala á
henni. Fjármál Sjálfstæðis-
flokksins hafa aldrei verið
vandamál nema að því leyti að
það er sífellt brýn þörf fyrir fé
til að reka starfsemina. Við
höfum ekki átt í neinum
vandamálum með óeðlileg fjár-
hagstengsl við einhverja né
neitt þvílíkt:“