Pressan - 09.09.1993, Síða 18

E R L E N T
18 PRESSAN
Fimmtudagurinn 9. september 1993
MAÐUR VIKUNNAR
Toto Riina
Sönn sópuópera í Frakklandi
Peningar, ástir og
valdabarátta I Lyon
PlERRE OG VALÉRIE-ANNE BOTTON á meðan allt lék ílyndi.
Lét „eyða“
Þegar mafíukóngurinn
Salvatore Riina gekk í gildru
lögreglunnar í Palermo í
janúar sl. var lítið vitað um
hann annað en að hann væri
valdamikill morðingi, enda
hafði hann farið huldu höfði
í 24 ár. Marga hefur þyrst í
að fá að vita eitthvað meira
um mafiuforingjann ill-
skeytta, sem venjulega geng-
ur undir nafninu Toto, og
nú hefur hulunni loks verið
svipt af honum, að minnsta
kosti að hluta. Á dögunum
litu dagsins Ijós á Ítalíu tvær
forvitnilegar bækur um ævi
Totos skráðar af sikileyskum
blaðamönnum, sem byggja á
skýrslum lögreglunnar svo
og vitnisburði fyrrum mafi-
ósa sem snúið hafa baki við
ljótri fortíðinni.
í 24 ár tókst Toto að fela
sig fyrir réttvísinni og menn
voru sannfærðir um að hann
hefði gjörbreytt útliti sínu
með aðstoð færustu lýta-
lækna. Þegar hann loks náð-
ist kom þó í ljós að eina dul-
argervið var sérkennilegur
ennistoppur og fölsuð skil-
ríki. f vösum Totos fúndust
lyklar að öryggishliði og
tveimur vikum síðar fannst
heimili hans. Innan við hlið-
ið gaf að líta 15 glæsivillur
með sundlaugum og í einni
þcirra bjó Toto ásamt fjöl-
skyldu sinni. Vellauðugir ná-
grannarnir misstu andlitið
þegar þeim varð ljóst hvaða
mann herra Riina hafði að
geyma.
Salvatore Riina fæddist
1930 í fjárhirðakofa í Corle-
one á Sikiley. Fimmtán ára
gamall var hann dæmdur í
sex ára fangelsi fyrir að
myrða jafnaldra sinn. Að af-
plánun lokinni gerðist hann
hægri hönd mafíuforingjans
Lucianos Liggio. Þegar sá
var hnepptur í fangelsi 1974
sölsaði Toto undir sig öll
völd og varð höfuð Corle-
one-ættarinnar. Á skömm-
um tfma tókst Toto að kom-
ovinunum
ast til æðstu valda innan
ítölsku mafíunnar. Árið
1981 lét hann myrða tvo
helstu keppinauta sína, Stef-
ano Bontade og Salvatore
Lnzerillo. Þar með hófst hið
miskunnarlausa stríð Corle-
one-ættarinnar, sem kostaði
að minnsta kosti þúsund
manns lífið á næstu þremur
árum. Lík margra hafa aldrei
fundist, en sagt er að Toto
hafi látið „eyða“ óvinum sín-
um, ýmist með því að leysa
þá upp í sýru eða brenna þá.
Toto kvæntist ungur
stúlku frá Corleone, Antoni-
etta Bagarella, og eiga þau
fjögur börn. Fjölskyldan lifði
kóngalífi á meðan Toto var
og hét og ferðaðist til fjar-
lægra landa þá sjaldan heim-
ilisfaðirinn tók sér frí frá
daglegu mafíuamstri. Þegar
Toto var handtekinn voru
þau hjónin samtaka í að
halda fram sakleysi hans.
Antonietta sagði við frétta-
menn að eiginmaður sinn
væri góður og ástríkur mað-
ur, sem væri fórnarlamb lyga
og óréttlætis. Fyrir rétti setti
Toto upp sakleysissvip og
hélt því fram að hann væri
ekki aðeins ólæs og óskrif-
andi, heldur jafnframt
áhrifa- og eignalaus með
öllu. Engin ástæða þótti til
að taka orð hans trúanleg,
enda fundust gífórleg auðæfi
í nafni Totos, bæði landar-
eignir og fýrirtæki.
Enda þótt ítölsku blaða-
mennirnir hafi lagt á sig
mikla vinnu til að reyna að
grafa upp fortíð Totos er
ljóst, að enn eru ekki öll kurl
komin til grafar. Sjálfur er
Toto þögull sem gröfin og
fýrir rétti gefur hann alltaf
sömu svörin: „Ég tilheyri
ekki mafíunni, ég veit ekki
einu sinni hvað mafían er.“
Hinir fjölmörgu sem vilja
komast til botns í málinu
verða því að treysta því að
einhver annar leysi frá skjóð-
unni.
Hneykslið snerist í upphafi
aðallega um fjármálasvik.
Hinn ungi og ffamagjarni Pi-
erre Botton notaði grunsam-
lega háar fjárhæðir til að kosta
kosningabaráttu tengdaföður
síns, Michels Noir, þegar
hann bauð sig ffam til borgar-
stjóra í Lyon. Þá greiddi hann
fyrir íbúð Noir-hjónanna í
París og öU ferðalög þeirra, en
einnig fyrir ferðalög ýmissa
stjórnmála- og fréttamanna
bæði innanlands og utan.
Botton gat ekki sýnt fram á
hvaðan hann fékk féð og því
var hann handtekinn og
ákærður í nóvember síðast-
liðnum. Nú er ýmislegt að
koma í ljós, sem bendir til
þess að málið sé mun viða-
meira; tengist pólitískri valda-
baráttu innan RPR, flokks
Noirs og Bottons.
Stundum virðist sem Bot-
ton hafi ekki mikinn áhuga á
að sýna ffam á sakleysi sitt, en
eyði orkunni í að koma sök-
inni
yfir á tengdaföður sinn og
þá sem studdu hann eða þáðu
óbeinar mútur af honum
sjálfóm. Hann svífst einskis og
hikaði t.a.m. ekki við að sverta
ímynd Michels Noir, sem
hann átti sjálfór þátt í að búa
tíl, með því að færa gögn upp
í hendurnar á réttinum. Þá
hefur hann ekki farið betur
með „vini“ sína, fféttamann-
inn og sjónvarpsstjörnuna
Patrick Poivre d’Arvor og
Michel Mouillot borgarstjóra
í Cannes, en þeir féllu báðir
fyrir taumlausu örlæti Bot-
tons.
Kennir Bernard Tapie
um allt
Ótrúleg eyðslusemi og
rausnarskapur, sem Botton
hafði í rauninni ekki efói á og
fjármagnaði með auðgunar-
brotum, er aðeins önnur hlið-
in á málinu. Philippe Co-
urroye, dómarinn í máli Bot-
tons, sá ástæðu til að hefja
rannsókn að nýju í sumar á
atriðum sem tengjast stjórn-
málaáhuga Bottons almennt,
en ekki aðeins borgarstjóran-
um í Lyon.
Courroye komst yfir gögn
sem sýndu að Botton hafði
falsað reikninga og sóað fjár-
munum í eigu almennings þá
sex mánuði sem hann átti og
rak fyrirtækið „Betra líf‘, en
þá var hann neyddur til að
skila því aftur til fyrri eiganda,
sem var enginn annar en só-
síalistinn og kaupsýslujöfur-
inn Bernard Tapie. Botton
heldur því fram að hann hafi
sjálfór farið ffam á rannsókn, í
þeim tilgangi að svipta hul-
unni af starfsaðferðum eig-
anda Marseille-liðsins. Hann
fóllyrðir að Tapie beri mesta
ábyrgðina á óhamingju sinni.
Akæruvaldið hefór ekkert gef-
ið upp um hvort ásakanir
Bottons séu réttar, enda hefór
það ekki minni áhuga á að
komast að því hver tengsl eru
við RPR og meðlimi hans,
sem margir eru nánir sam-
starfsmenn flokksformanns-
ins Jacques Chirac, borgar-
stjóra í París og fyrrum for-
sætisráðherra.
Vildi dóttur Chiracs
Árið 1987 giftist Pierre Bot-
ton Valérie-Anne, eldri dótt-
ur Michels Noir. Giftingin
kom fæstum í Lyon á óvart.
Illar tungur héldu því ffam að
hann hefði bara gifst henni til
að eiga auðveldara með að
nálgast föðurinn. Ekki er víst
að það hafi verið með öllu
ósatt, því Botton lýsti því yfir
við blaðamenn ffanska tíma-
ritsins EDJ, aðeins tveimur ár-
um eftir giftinguna, að hann
hefði „fýrst og fremst verið að
velja afa handa börnunum
sínum“. En það þykir nokkuð
víst að Michel Noir hafi ekki
verið efstur á óskalistanum yf-
ir æskilega tengdafeður, því
Botton var líka að leita að lík-
legum forsetaffambjóðanda.
Þegar Pierre Botton var 26
ára tók hann við rekstri lyfja-
umboðssölu í eigu íjölskyld-
unnar. Á sama tíma fór hann
að fjölga ferðum sínum til
Parísar og eyddi ekki minni
tíma þar en í Lyon. Yfirlýst
takmark hans í lífinu var að
þéna mikla peninga til að geta
lifað í vellystingum, og taka
þátt í stjórnmálum — en á
bak við tjöldin. Hann trúði
vini sínum fyrir því á þessu
tímabili, að hann teldi sig geta
orðið fyrirtaks „strengja-
brúðustjórnanda“.
Pierre Botton hitti Michel
Noir í fýrsta skipti þegar þeir
voru báðir staddir á ráðstefau
lyfjaframleiðenda. Botton lof-
aði að hjálpa Noir, þótt metn-
aður hans stefndi hærra.
Hann „vildi“ Chirac. Hann
gerði því allt til að komast í
rétt sambönd í Parísarferðum
sínum og ekki leið á löngu þar
til honum tókst að láta bjóða
sér í samkvæmi þar sem hann
vissi að von var á Claude,
dóttur Chiracs. Honum tókst
að heilla hana, en ekki nóg til
að ná ástum hennar. Þau urðu
aldrei meira en góðir vinir.
Botton leyndi ekki vonbrigð-
um sínum, en ákvað samt að
snúa sér að Noir, sem hann
taldi „góðan viðskiptavin“ því
Noir hafði áhuga á Elysée-
höllinni. Það breytti engu fýrir
Noir þótt Chirac varaði
flokksbróður sinn við „að-
ferðum“ tengdasonarins til-
vonandi aðeins nokkrum
dögum fyrir brúðkaup hans
og Valérie-Anne.
Tengdó svíkurkosn-
ingaloforö
Tveimur árum effir brúð-
kaupið sleit Botton öllu sam-
starfi við borgarstjórann í Ly-
on. Það gerðist aðeins mánuði
eftir að Noir hafði unnið
glæstan sigur í borgarstjóra-
kosningunum, sem hann
þakkaði tengdasyninum.
Ástæða slitanna var aldrei
augljós, en tengdafeðgarnir
voru ekki sammála um það
hver hún væri. Noir sagði
hana vera peninga, en Botton
sagði stjórnmál og ásakaði
tengdapabba um að vera lé-
legur stjórnandi sem sviki
kosningaloforð sín. Til árétt-
ingar orðum sínum stofnaði
hann samtökin Hlustum á Ly-
on og hóf gífurlega auglýs-
ingaherferð sem beindist gegn
nýja borgarstjóranum.
í dag virðist nokkuð ljóst að
maðurinn á bak við sam-
starfsslit tengdafeðganna hafi
verið enginn annar er Jacques
Chirac. Hann studdi kosn-
ingabaráttu Noirs heilshugar,
en þegar sigurinn var í höfn
leist honum ekki á blikuna;
hann sá áformum sínum um
forsetaframboð ógnað. Til að
koma í veg fyrir frekari met-
orð nýja borgarstjórans innan
flokksins brá hann á það ráð
að lokka Botton til samstarfs
við sjálfan sig. Hann sá til þess
að hann fékk stuðning áhrifa-
manna innan flokksins og
hjálp ffá áróðursmeistaranum
Alexandre Basdereff til að
stjórna auglýsingaherferðinni
Hlustum á Lyon. Nú vill Co-
urroye dómari fá að vita hver
fjármagnaði herferðina, sem
kostaði 2,5 milljónir franka.
Botton varð í haust uppvís að
fjársvikum, sem hljóða upp á
20-30 milljónir franka, en
peningana notaði hann til að
standa undir lifhaðarháttum
sínum og kostnaði við stjórn-
málavafstur. En umræddar
2,5 milljónir finnast hvergi.
Kenning ákæruvaldsins er sú
að þær séu fengnar úr fjár-
hirslum RPR.
Þrjár milljónir fyrir ráö-
leggingar
Auglýsingapeningarnir eru
ekki þeir einu sem Courroye
hefur áhuga á. Hann langar
líka til þess að vita í hvað Bot-
ton notaði milljónirnar þrjár
sem vatnsveitan í Lyon lét
hann hafa á þessu sama tíma-
bili. Sjálfór heldur Botton því
ffam að hann hafi notað þær
til að fjármagna kosningabar-
áttu tengdaföður síns, en for-
stjóri vatnsveitanna segir að
þær hafi verið fýrir „ráðlegg-
ingar“ sem veiturnar þáðu af
Botton. Ef Botton hefur rétt
fyrir sér vill dómarinn fá að
vita hvers vegna fyrirtækið
hélt áfram að láta hann fá
peninga eftir að hann hætti að
vinna fýrir Noir. Grunur leik-
ur á að forstjórinn hafi ekki
viljað styggja flokkinn né snú-
ast gegn nýjasta „eftirlæti“ for-
manns RPR, því flokkurin
ræður nánast öílu í Lyon.
Saksóknari vill I fram-
boö
Fleira rennir stoðum undir
að RPR hafi grafið undan
sambandi Bottons við tengda-
föður sinn. Þegar hann var
ákærður 13. nóvember fyrir
skjalafalsanir, notkun á föls-
uðum pappírum og misnotk-
un á opinberum eigum vildi
hann sjálfór gera Noir ábyrg-
an fýrir öllum atriðum ákær-
unnar. Það gaf Weisbuch, að-
stoðarríkissaksóknara og
stjórnanda rannsóknarinnar,
ástæðu til að kætast. Hann sá
sér leik á borði og hugðist
færa Chirac höfóð Noir á silf-
urfati. Hann vonaðist til að
sér yrði umbunað með því að
fá að fara í framboð í þing-
kosningunum um vorið.
Vegna hinnar áköfu fram-
göngu sinnar í málinu var
hann fljótlega úrskurðaður
vanhæfur til að stjórna rann-
sókninni. Það varð þó ekki til
þess að hann missti áhuga á
málinu eða reyndi að hafa
áhrif á gang þess. Skömmu
fýrir kosningarnar í vor fréttist
af fóndum hans og Chiracs í
Grenoble, nokkuð sem olli
Philippe Courroye talsverðum
áhyggjum. Hann hefði gjarn-
an viljað vita hvort þeir voru
að ræða Botton-hneykslið eða
Noir-málið á þessum fóndi.
Trvgg eiginkona
Á meðan enginn hafði enn-
þá sýnt áhuga tengslum Pierr-
es Botton við RPR lýsti
Valérie-Anne því yfir þann 4.
mars að eiginmaður sinn
hefði alltaf barist fyrir flokk-
inn og fylgt honum að mál-
um. Valérie-Anne hefur frá
því hneykslið komst í hámæli
staðið trygg við hlið eigin-
manns síns. Næst sást til
hennar á kosningadaginn í fé-
lagsskap Bernards Pons,
þingflokksformanns RPR, þar
sem þau sátu fýrir á mynd.
Dóttir þingmannsins,
Frédérique Pons, er verjandi
Pierres Botton. Það lítur því
út fýrir að Botton sé langt ffá
því að vera útskúfaður úr
flokknum og njóti ennþá
stuðnings ákveðinna aðila
hans. Nokkuð sem heldur
vöku fýrir Courroye dómara.
Byggt á L’Evenement du jeudi.
|oðí
Hœttuleg ákvörðun
Fregnir af því að fsraelsmenn séu nú reiðubúnir að viður-
kenna Frelsissamstök Palestínu, PLO, og veita Palestínu-
mönnum takmarkaða sjálfstjórn á Gazasvæðinu og í Jer-
íkóborg vekur mikinn ugg, svo ekki sé fastar að orði kveðið.
Þegar ýmsir frammámenn í fsrael draga sjálfir stórlega í efa
hyggindin á bak við þá ákvörðun að setjast að samningaborði
með fulltrúum Frelsissamtaka Palestínu er þá hægt að álasa
vinum Ísraelsríkis meðal annarra þjóða heims sem gera slíkt
hið sama? Enginn vafi leikur á því, að sú ákvörðun fsraels-
manna að bjóða Palestínumönnum takmarkaða sjálfstjóm á
hernumdu svæðunum er ákaflega hættuleg.