Íslendingaþættir Tímans - 08.04.1970, Blaðsíða 11

i
MINNING.
ELÍAS GUÐMUNDSSON
Elías Guðmundsson f. 13. apríl
1884 að Norður-Koti í Kirýsuvöc,
d. í Roykjavík 16. marz 1969.
Foreldrar hans voru Guðmund-
ur Einarsson bóndi þar, (bjó áður
með fyrri konu sinini Elínu sem
Elías hét eftir, að Hópi í Grinda-
vxk) Sæmundssonar. Sá Sæmund-
ur var langafi Elíasar f. að Tortu
1 Biskupstungum. Móðir Guðmund
ar var Guðlaug Þórarinsdóttir Þor
steinssonar bónda að Iðu í Biskups
tungum. Ætt Elíasar er hægt að
rekja langt aftur í aldir, jafnvel
allt aftur á söguöld að þvi er fróð-
ir menm telja. Móðir Elíasar var
Herdis Aradóttir (síðari kona Guð
mundar) f. 16. jan. 1855 að Gríms-
stöðum í Meðallandi, Bjarnasonar
bónda að Grímsstöðum. Forfeður
'Guðmundar Einanssonar voru i
báðar ættir úr Biskupstungum.
Gott dæmi um það hve gullkistur
suðurnesja, fiskimiðin, seiddu
bændur og bændasyni úr vildis-
héruðum til sírn. Meðal annars
vegna þess að þar var oftast mat
að fá. Herdís var hreinræktað-
ur Skaftfellingur. Hún flyzt til
Krýsuvíkur sem ein af 12 vinnu-
konum Árna Gíslasonar sýslu-
manns, þegar hann flytur sitt stór
bú frá Kirkjubæjarklaustri til»
Krýsuvíbur árið 1880. (Til gamans
má geta þess að Árni sýslumaður
greiddi þá hæstu launafjórtíund
allra búenda á landinu) Þar fcynnt
ust þau GuðmunduT og Herdís,
sem leiddi til hjúskapar.
Guðmundur faðir Elíasar stund-
aði búskap og sjósókn sem aðrir
suðumesjamenn. Hann var vel lag
tækur og smíðaði ýms búsáhöld fyr
ir bú sitt og marga aðra. Hann
drukknaði f fiskiróðri árið 1900.
Þau Guðmundur og Herdís voru
þá flutt að Móum í Grindavík. Það
var nýbýli sem þau byggðu þar
Upp. Þegar Guðmundur faðir Elí-
asar fórst, höfðu þau hjónin eign-
azt 5 böm: Guðrúnu, Elías, Sigurð,
Cluðlaug tvíburar og Einar. Við
fráfall heimilisföðursins féll í
hlut Herdfsar stóran vanda að
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Ieysa, en hún var greindarkona,
skapföst og hélt vel á málstað sín
um, og í stað þess að fara á sveit-
ina sem tíðkaðist þá, tókst henni
vegna kumningsskapar við gott
fólk að koma 3 börnum sínum í
féstur, en var sjálf með Guðrúnu
elztu dóttur sína í Reykjavík
næstu árin. Um tíma var hún á Ár-
bæ fyrir ofan Reykjavík. Kynntist
hún þar ágætis manni, Magnúsi
Þorgilssyni. Þau fóra fljótlega að
búa samam. Fluttu þau til Hafnar-
fjarðar og byggðu hús að Reykjavík
urvegi 8. Ekki áttu þau börn sam
an. Herdís var mikil grasakona og
hafði óbilandi trú á lækninga-
mætti grasalyfja. Síðustu æviár
sín dvaldi Herdís á Elliheimilinu í
Hafnarfirði, og lézt þar á tíræðis-
aldri.
Elfas fór 12 ára sem smali vest-
ur að Ljárskógarseli f Laxárdal til
Þorleifs Jónssonar og kom þaðan
til Grindavíkur um haustið ríðandi
á gömlu afsláttarhrossi. Það var
hans sumarkaup. Sumarið eftir fer
hann svo að Þambárvöllum í Bitru
og ílentist þar. Þaðan fermdist
hann í Óspakskirkju, sennilega ár
ið 1898. Á Þambárvöllum var hann
hjá Skúla Kristiánssyni og konu
hans Jónínu Ólöfu Jónsdóttur. Elí-
as mat þau hjón mikils og kallaði
þau fósturforeldra sína. (Elías
mun hafa komið Einari bróður sín
um að Litla-Fjarðarhorni eftir lát
föður þeirra. Sýnir það að Elías hef-
ur notið talsverðs trausts þó ung-
ur væri). Tengsl Elíasar við Þambár
vallafjölskylduna rofnuðu aldrei
meðan ilíf entist.
Þar nyrðra mun Elías hafa
kyninzt konu isinni Ragnheiði Guð
mundsdóttur, Einarssonar frá
Felli í Ko'Hafirði, Þórðarson
ar frá Snartartuingu. Móðir
Ragnheiðar var María Jóns-
dóttir, Magnússonar frá Magn
úsarsíkógum í Laxárdal í Dölum.
(Ragnheiður ólst upp hjá Jóni Þórð
arsyni og Önnu Bjannadóttur að
Stóra-Fjarðarhorni, og síðar í
Hvítadal).
Elías og Ragnheiður byrjuðu bú
skap í Litla-Holti í Saurbæ 1913—
15. Bjuggu síðan á Neðri-Brunná
frá 1915—25, og þá jörð áttu þau.
Höfðu þau sæmilegt bú á þeirra
tíma mælikvarða. 1925 fluttust
þau suður að Brunastöðum á Vatns
leysuströnd og bjuggu þar til 1928,
en þaðan fluttust þau til Hafnar
fjarðar. Nokkru eftir að þau hjón-
in höfðu f'lutzt þangað, slitu þau
samvistum. Bönn þeirra eru Anna
Margrét, Maríanna Ingibjöng og
Jón Ólafur, allt dugnaðar og mynd
arfól'k.
Eftir að Elías fluttist til Hafnar-
fjarðar, stundaði hann aðallega sjó
sókn. Var háseti á togurum, línu-
veiðurum og síldarbátum. Elías var
dugandi sjómaður og líkaði þau
störf vel. Hann var sérlega hand
laginin og kappsamur að hverju
sem hann gekk enda eftirsóttur til
starfs bæði á sjó og landi.
Eftir nokikuinra ára venu á sjón
um fór Elías í land og stundaði þá
ýms störf. Hann fluttist norður til
Siglufjarðar. Réðst hann þangað
sem starfsmaður við kúabúið
á Hóli. Við það starfaði hann nokk
ur ár. Það sagði mér bústjórinn
sem þá var á Hóli, að Elías hefði
verið einn bezti starfsmaður sem
hann hefði haft. Kunningsskap-
ur hélzt ætíð á milli Elíasar og
bústjórans Snorra Arnfinnssonar.
Elías fluttist norður til Siglufjaið-
n