Heimilistíminn - 20.02.1975, Blaðsíða 22

Árið 1975 verður karlmaðurinn að
viðurkenna konuna sem jafningja á
vinnumarkaðnum og í samskiptum
kynjanna. En hann á erfitt með að
sætta sig við þetta nýja hlutverk.
Hann hefur þörf fyrir að ráða og
vandinn er sá að hann ræður ekki
lengur.
Hvað nú
ARIÐ 1930 vorum við svolitið nær menn-
ingu hellisbúans en við erum nú. Þá var
það karlmaðurinn, sem útvegaði allt, það
var dekrað við hann, en hann hafði lika
þyngri skyldur. Að ýmsu leyti var lifið
honum dásamlega auðvelt, auðveldara en
1975, en að öðru leyti hvildi margt öðruvisi
á honum og margt var miskunnarlausara
i lifi hans.
Þótt 1930 hafi yfirleitt verið hætt að
kalla heimilisföðurinn „húsbóndann” eða
einhverju álika virðulegu nafni, var það
enn til að eiginkonan kraup niður og
hjálpaði dauðuppgefinni fyrirvinnunni úr
skónum og sótti inniskóna, áður en hún
töfraði ótal föt með heitum mat á kvöld-
verðarborðið handa fjölskyldunni.
Það er frá þessum tima sem hún er ætt-
uð, myndin af syfjulegum heimilisföður
uppi i sófa með dagblað, tákn karlmanns-
hlutverksins og höfuðs fjölskyldunnar,
sem allir dekruðu við. Að hann þvægi upp
— eða aðeins hjálpaði til að þurrka — það
var blátt áfram hlægileg hugmynd, sem
striddi að öllu leyti gegn reglum um skipt-
ingu vinnu á heimilinu og jafnvel skipu-
lagi alheimsins. Hann var búinn að gera
sitt!
En þó húnhefði ef til vill Iika gert sitt,
þá hafði hann meiri rétt, þvi þaö var
hann, sem útvegaði peningana og þá gaf
auga leið að hann þurfti sannarlega á þvi
að halda að hvilast i sófanum og hann
hafði allan rétt til að ákveða, skammta og
skipa fyrir.
Hann gat eytt peningunum eins og hon-
um sjálfum sýndist og hann gat neitað
henni um þá. Hann gat farið á veitingahús
eða hvert sem honum þóknaöist og hann
gat leikið finan mann úti I bæ. Þaö var
óskorðaður réttur hans. Hann lét hana fá
þá peninga til heimilishalds, sem honum
fannst nægilegir og hún varð að gera sér
þá að góöu, hvort sem henni og heimilinu
nægðu þeir. Orð hans voru lög.
Þannig varð staða konunnar I fjölskyld-
unni að engu og hún hafði hreint ekkert að
segja I neinu tilliti. Auk þess var hún iðú-
lega kúguð, auðmýkt vegna þess að hún
átti allt sitt undir öðrum. En hún lærði
kænsku á þessu. Eina leið hennar til að
lifa þetta af i manneskjulegu tilliti var að
fara á bak við karlmanninn. Hún bjargaði
sér með hinni margfrægu kvennakænsku:
Karlmaðurinn var aö visu sterkur og ráö-
rikur og sá sem sá um alla hluti, en hann
var heimskur. Það var staöreynd og til-
heyrði hlutverkinu. Hún tók af heimilis-
peningunum og lét sér liða vel, en auk
þess fékk hún afmælisgjafir frá frændum
og frænkum að hlaupa upp á svo hún ætti
fyrir farinu til mömmu, ef allt fór úr-
skeiðis.
Við sjáum hlutverkið árið 1930 eins og
það hefur verið i sögum og leikritum frá
miðöldum: Ungu elskendurnir fara á bak
við feöur sina meö aðstoð móðurinnar og
fá hvort annað að lokum. Eða: Aöfram-
komin eiginkona fer á bak við ráðrikan,
nizkan eða skapillan eiginmann og fær
með kænsku allt sem hún vill, fjárhags-
lega eða....kynferðislega.
Með þessari hlutverkaskiptingu var
erfitt fyrir konuna að ganga út i atvinnu-
lifið og öðlast viðurkenningu sem alvar-
legur vinnukraftur á vettvangi þar sem
karlmaðurinn réð lögum og lofum. Enda
varð hún aðeins aukavinnuafl, ódýrt,
22