Heimilistíminn - 20.02.1975, Qupperneq 28

]
ames
ean
Hann var stjarna meðan hann lifði — en goðsögn látinn.
Útvarpsþulur sagði eitt sinn:
— Fyrri kynslóðir höfðu Guð, Við höfum James Dean.
KVIKMYNDALEIKARI sem átti slíkum
vinsældum aö fagna gat ekki dáiö. Góöur
vinur hans, presturinn James de Weerd,
sem haföi mikil áhrif á James Dean,
endurtók þá skoöun sina, að eilift lif væri
til. Hann hafði á réttu að standa. Þvi eftir
aö James Dean lézt, 24 ára gamall, i
kappakstursbil sinum á æöisgengnum
hraöa, hélt hann áfram að lifa — i vitund
milljóna manna. óteljandi aðdáendur
hans um allan heim, neituðu aö trúa að
hann væri dáinn. Þeir voru sannfærðir um
aö fréttin væri auglýsingabrella kvik-
myndafélagsins.eða að James hefði verið
fluttur mikið slasaður á fjarlægan staö,
þar sem honum gæti batnað i friði. Mill-
jónir bréfa streymdu til félagsins og þau
eru enn að berast!
Nú eru tuttugu ár, síðan James Dean
lézt. Hann náði að leika í þremur myndum
og aöeins tveimur þeirra varð lokið. Þrátt
fyrir það lifir goðsögnin um hann. Nú er
búið að gera kvikmynd um lif hans — stutt
og tilþrifamikið lif. Sorgleg ævilok hans
gerðu hann að pislarvotti i augum mill-
jóna unglinga. Þess vegna er spurt: Varð
það vegna þess að hann svar svo góður
leikari? Nei, James Dean var eitthvað
miklu meira. Hann var tákn það sem
unga fólkið eftir strið þarfnaðist — boö-
skapur um eitthvað nýtt — eitthvað sem
gat boðað framtið...
Hann fæddist i Marion, Indiana 8.
febrúar 1931, og var einbirni. Foreldrar
hans voru afar ólik, bæði I trú sinni og
ööru. Faðirinn var kvekari og aðhylltist
strangt uppeldi, en móðirin meöþódisti og
hún lét allt eftir James. En hún lézt um
þrítugt og það hafði svo mikil áhrif á
hann, að hann ætlaði aldrei að jafna sig.
Faðirinn vildi ekki ala drenginn upp einn
og kom honum fyrir hjá ættingjum i
Fairmount. Þar leið honum vel, en hann
losnaðialdreiviðþá hugsun, að hann væri
misheppnaður. Unga fólkið eftir striðið
hafði sinar ástæður til að hafa áhyggjur af
bæði fortið sinni og framtið og James
gekk með þá meinloku, að hann væri svo
gallaður, að foreldrar hans kærðu sig ekki
um hann. Persónuleiki hans var mjög
samsettur og þeir sem ekki þekktu hann
vel, skildu hann alls ekki, og hann virtist
oft áhyggjufullur og innilokaður. En
James Dean bjó yfir miklum persónu-
leika og han vildi miðla af honum, nota
hann við túlkun á leikhlutverkum.
Fyrst lék hann i skólanum og fór siðar
til New York á leikskóla með peninga frá
de Weerd I vasanum. Hann var með i
nokkrum sjónvarpsþáttum og i leikriti,
sem hét: „See the Jaguar”. Þar lék hann
hlutverk mömmudrengs, sem gat ekki um
frjálst höfuð strokið. Þó þetta stykki gengi
ekki nema viku, nægði það til þess að
áhrifamenn komu auga á hæfileika
James. Einn þeirraj var leikstjórinn Elia
Kazan og árangurinn 'varð fyrsta stór-
hlutverk James, hlutverk Cals i „Austan
Edens”.
A sextán mánuðum lék hann i þremur
stórmyndum. Onnur var „Villt æska” og
sú þriðja „Risinn”. James lézt áður en
henni var lokið og fékk aldrei að vita um
álit gagnrýnenda. Þann 30. september
1955 fórst hann i kappakstursbil sinum af
Porsche-gerð, en James hafði alla tfð
elskað hraða, sem allra mestan hraða.
Presturinn vinur hans hafði fullvissað
hann um að hann væri ódauðlegur svo
hvaöa máli skipti þá þó hann freistaði
örlaganna I hvert sinn sem hann settist
undir stýri á bil eða mótorhjóli?
Innst inni hataöi hann vinsældir sinar.
Hann hafði erfiðað til að verða leikari, til
að verða nógu góður til að túlka hlutverk
og skemmta fólki, en ekki til að láta
tilbiðja sig og láta unglinga rifa sig i tætl-
ur. A hverjum degi komu meira en tiu
þúsund bréf til kvikmyndafélagsins, þar
sem James var orðinn frægari en flestir
kvikmyndaleikarar, fyrr og siðar. En allt
sem hann vildi, var vinnufriður, og að
hafa einkalif sitt i friði.
Hvorugt fékk hann og i einkalifinu varð
hann fyrir sárustu vonbrigðum lifs sins.
Unga, italska leikkonan Pier Angeli var
hans mikla ást, og hún endurgalt
tilfinningarnar. Allir bjuggust viö að þau
yrðu hamingjusöm hjón.
En dag nokkurn var allt báið.Pier Angeli
lét undan þvingunum móður sinnar og
sveik James. Móðirin hafði alla tiö unnið
gegn sambandi þeirra og fékk nú það sem
hún vildi. Pier kastaði sér i fang söngvar-
ans Vic Damone og brúðkaupið var haldið
skömmu sföar. En hún varö aldrei
hamingjusöm og á siðasta ári lézt hún,
illa farin á sál og likama eftir langvarandi
eiturlyfjaneyzlu.
James hélt að heimurinn mundi
springa, hann var frávita af örvæntingu
og ákvað að sýna það. Þegar brúðhjónin