Heimilistíminn - 18.01.1979, Blaðsíða 8

Endurskírn i vatni og hugsjónum nýrrar aldar
18. grein
Brautryðjendur aukínna
mannréttínda á íslandi hverfa úr
landi tii Vesturheims
Loftur Jónsson sáttasemjari i Þór-
laugargeröi og Magnús Bjarnason beykir
á Helgahjalli i Vestmannaeyjum voru
fullbúnir aö hverfa úr landi sumariö 1857.
Þeir höföu ákveöiö aö fara til Vestur-
heims til fyrirheitna landsins i Utah fyrir
löngu og höföu undirbúiö för sina I laumi.
En auövitaö þurfti talsveröan tíma til
þess aö taka sig upp úr landi^selja eignir
sinar og ganga frá ýmsum málum.
Þeir voru báöir velmetnir borgarar i
byggöarlagi sinu jafnt af dugnaöi,fram-
taki og atorku. En langtum fremst var
Loftur mikilsmetinn maöur af störfum
sinum i félagsmálum og alls konar aöstoö
viö nágranna sina. Hann var hjálpsamur
meö afbrigöum og góögjarn. Þaö var þvi
mikill skaöi og sjónarsviptir fyrir hiö fá-
menna samfélag Eyjanna aö missa þessa
menn úr landi.
Þaö voru miklir umbrota- og byltingar-
timar I Noröurálfunni allt frá júnibylting-
unni i Frakklandi áriö 1830 og framyfir
þjóöfundinn á Islandi áriö 1851. A þessum
tima bárust margs konar menningar-
straumar og byltingakenndar hugsjónir
til Islands. Þegar danski konungurinn af-
salaöi sér einveldi breyttust mjög viö-
horfin i þessum efnum. Menn uröu
ákveönari i skoöunum og unnu hiklausara
aö þvi, er þeim þótti rétt og framkvæman-
legt i þjóömálum.
Raunverulegar hugsjónir undirokaöra
manna I Noröurheimi bárust ekki til ís-
lands fyrr en löngu siöar. 1 stjórnmálum
uröu þær þjóöerniskenndar og uröu i raun
málefni hópa,en stjórnmálaflokkar uröu
ekki til fyrr en löngu siöar. Mormóna-
hreyfingin i Vestmannaeyjum var angi af
hreyfingum þessa timabils en trúar-
hreyfingar, sértrúarflokkar.uröu mjög i
brúki i Noröurheimi um miöbik siöustu
aldar. Trúfrelsi var oröiö i mörgum lönd-
um og gjörbreytti þaö sjónarmiöunum i
þessum efnum. Mormónarnir i Vest-
mannaeyjum kröföust i raun rétrri auk-
inna mannréttinda trúfrelsis. Þeir vildu
ráöa þvi sjálfir hvaöa trú þeir játuöu og
hvernig þeir framkvæmdu trúariökanir
slnar. Þetta þykir okkur á liöandi stund
sjálfsögö réttindi.
Trúarbarátta mormóna I Vestmanna-
eyjum, sem er rakin hér i blaöinu sýnir
hve hóflegir þeir voru i öllum málflutningi
og eru andstæöa þess er siöar varö um
sértrúarflokka hér á landi. Þegar þeir
lentu í kasti viö yfirvöldin létu þeir undan
en héldu sinu fram óhindraöir á eftir og
jafnvel meö enn þá meiri stefnufestu en
áöur. Þetta var starfsaöferö þeirra og
byggöist aö nokkru á hugsjón þeirra aö
þeir létu aldrei reiöi né neinar geös-
hræringar hafa áhrif á sig.
En jafnframt þörfinni fyrir trú sina
uröu þeir vitandi um andstæöurnar i þjóö-
félaginu, andstæöur I uppbyggingu þess,
aröráni konungs, kaupmanna og presta.
En þetta var þeim ekkert aöalatriöi þvi
þeir áttu athvarf þessa heims I nýstofnuöu
riki vestur i Utah I Vesturheimi, þar sem
stjórnaö var eftir guös vilja, þar var sælu-
riki þessa heims, guösriki eins og boöaö
var I Mormónabók og bibliunni. Þangaö
hlaut leiö hvers réttláts mormóna aö
liggja.
Hugmyndir fyrstu mormónanna á Is-
landi féllu vel aö hugmyndum fátæks
fólks um Vesturlönd og ekki siöur á Is-
landi um miöbik siöustu aldar. Þetta bar
lika góöan og mikinn ávöxt I Vestmanna-
eyjum og varö af þvi uppskera siöar um
Rangárþing og Skaftafellssýslu. Þaö var
örsnautt fólk sem uröu mormónar aö frá-
teknum Lofti Jónssyni og Magnúsi beyki
Bjarnasyni. Þeir uröu foringjar stærsta
útflytendahópsins,er fór tii Utah á sjötta
tug siöustu aldar. Þeir sýndu I för sinni til
Utah mikinn kjark, forsjálni og hyggindi
og uröu jafnvel dugmeiri en þeir er siöar
fóru viö betri skilyröi.
Þaö er alveg öruggt aö þeir Loftur og
Magnús uröu hjá mormónum mikils-
8