Heimilistíminn - 18.01.1979, Page 9

metnir af ferö sinni til Utah og höföu
mikla þýBingu fyrir útbreiðslu triiar
þeirrar siðar á Islandi. Sáning þeirra bar
þvi ávöxt siðar i uppfyllingu timans eins
og boðskapur Guömundar gullsmiös Guð-
mundssonar i Rangárvallasýslu.
Hugsjónin um stofnun guðsrikis i
Vesturheimi varð mikiö atriöi fyrir mor-
móna og varð alger undirstaöa að hinum
öra vexti trúflokks þeirra. Þeir náðu
góðum árangri viö ræktun i Klettafjöllum
við hin erfiðustu skilyrði. Dugnaður
þeirra og samheldni varð undirstaða eins
mesta farsældarþjóðfélags og menningar
1 Norður-Ameriku.
Þegar bandariska stjórnin visaði mor-
mónum til landnáms I einum eyðilegasta
hluta Norður-Ameriku var þeim ætluð
forsending. I Klettafjöllum og eyðimörk-
inni þar i grennd var litt byggilegt og síst
af öllu fyrir fólk sem komið var sitt úr
hverri áttinni og hafði enga þekkingu né
reynslu til búskapar við þau skilyrði er
þar voru fyrir hendi. Það er mjög liklegt
að ráðamenn hafi ætlað að mormónum
yrði þar alger tortiming og þeirra biði þar
glötunin ein. Þar aö auki herjuðu rauö-
skinnar þar mjög á byggðir hvitra marma
og var erfitt á stundum aö verjast þeim
eins og saga Utah sýnir.
En mormónarnir yfirunnu allar þraut-
ir. Þeir ræktuðu eyöimörkina, breyttu
henn i blómlegt land, frjósamt og arömik-
ið. Þeir byggöu upp menningarþjóðfélag
sem var um margt frábrugðið öðrum. Þar
var fyrstu árin fjölkvæni,en var afnumið
1896. Þar voru reistar miklar byggingar,
kirkjur, musteri, menningarstöövar,
stjórnsýslubyggingar, skólar og músik-
hallir en hljómlist var þar mjög i heiðri
höfð og er enn. Rikið varð menningarrlki i
orðsins fyllstu merkingu.
Menntun 1 mormónarikinu varð sér-
staklega góð og raunhæf. Siðferði varð
þar á háu stigi og langtum traustara en
annars staðar I Vesturheimi. Þáttur
kirkjunnar varð lifandi, efldi uppeldi og
menntun.
Eitt þýðingarmesta atriðið i siðfræði
mormóna var bindindið.jafnt á vin, tóbak
og aörar skaðlegar nautnir. Mormónar
börðust mjög fyrir heilbrigðu og hollu lifi
og varð það mikilsvirði fyrir þjóðfélagið.
Siöferöislögmál þjóöarinnar var eflt og
treyst af launhelgunum sem eru mikils
viröi fyrir mormónana enn þann dag i
dag. Hið dulda afl launhelganna varö ráð-
andi i samfélaginu, og gaf þvi mátt og
helgi og varö á þann hátt að miklu gagni.
2
Eins og þegar er getiö var Loftur Jóns-
son i Þórlaugargeröi vel efnaöur maöur.
Hann átti talsverðar eignir i lausafé og
húsum, hlut i bát, sennilega hálfan. En
fasteignir átti hann ekkLþvi allar jarðir I
Vestmannaeyjum voru konungseign. All-
ar eigur Lofts voru látnar á opinbert upp-
boð að ósk hans sjálfs og var það haldið
vorið 1857. Það þóttu mikil tiöindi.
Uppboðið i Þórlaugargerði var mikil
nýung I Islensku þjóðlifi. Slikir atburðir
urðu siðan alltiðir eftir aö Vesturheims-
ferðir urðu almennari.
Þegar Loftur Jónsson haföi selt allar
eigur sinar við opinbert uppboð var hann
albúinn til brottfarar úr landi. Fjölskylda
hans og fylgdarlið hafði einnig selt eigur
sinar nema þær sem þaö hafði með sér.
En vitað er að Islendingar höfðu með sér
mikið af Islenskum fatnaði, er kom sér vel
þegar kom til Vesturheims. Til dæmis er
það vitað að konurnar höfðu mér sér
skautbúninga, islenska skautbúninginn
forna, var stolt hverrar konu á Islandi i
þennan tima sem vildu njóta virðingar og
sóma I þjóöfélaginu.
Magnús Bjarnason beykir á Helgahjalli
seldi lika eigur sinar en hann virðist hafa
veriö sæmilega efnaður, eftir þvi sem
gerðist i Vestmannaeyjum I þennan tima.
Hann var góöur handverksmaður og vel
látinn naut virðingar fyrir greind og at-.
hygli á ýmsum málum. Það kom fram
eftir að hann kom til Vesturheims að hann
var sérstaklega vel að sér um ýmislegt og
ritaöi hann margt um Islendinga og er
það varðveitt meðal mormina. Hann
virðist hafa verið hugmyndafræðingur
mormóna eftir aö Guðmundur Guð-
mundsson gullsmiður fór til Vesturheims.
Magnús var mikilsmetinn af mormónum
vestra og eru rit hans varöveitt meðal
helgidóma I musteri þeirra I Salt Lake
City. Þau eru meðal helgirita um íand-
nemana fyrstu.
Það var sameiginlegt með Lofti og
Magnúsi að þeir voru vinsælir, vinmargir
og velmetnir borgarar i Vestmannaeyjum
og áttu þar að auki mikið af kunningjum,
ættingjum og tengdafólki I Rangárvalla-,
Skaftafells- og Arnessýslum. Þetta varð
þeim til mikillar kjölfestu siðar þegar
þeir komu aftur til Islands til trúboðs-
starfa.
Það er ekki annað að sjá, en
viöskilnaður útflytjendanna frá Vest-
mannaeyjum sumarið 1857 hafi verið I
fullri sátt við ættingja og kunningja á
Islandi. Og aö allt hafi farið fram á
eölilegan og vinsamlegan hátt. Mörgum
hefur eflaust verið söknuður I hug við
skilnaðinn, og sumir fóru i Vesturheims-
ferðina vegna tryggðar við Loft og
Magnús.
Alls voru þaö 13 menn, sem lögðu af
stað frá Vestmannaeyjum sumariö 1857.
ABur hefur verið getið nafna þeirra. Þetta
var mikil blóðtaka fyrir ekki stærra þorp
en Vestmannaeyjar voru I þennan tima.
Og það sem verra var, það átti eftir að
draga dilk á eftir sér i uppfyllingu timans.
2
Loftur Jónsson og Magnús Bjarnason fóru
meö skipi frá Vestmannaeyjum og sigldi
það beint til Liverpool i Englandi. Þaö
hefur verið verslunarskip, er komið hefur
með vörur til Vestmannaeyja og tekið
þar útflutningsvörur i staðinn. Þá var
komið algert verslunarfrelsi i landið og
máttu Islendingar versla hvar sem þeir
vildu. Sjóferöin til Englands gekk vel, eöa
að minnsta kosti sæmilega, og er ekki get-
ið um neina viðburöi á þeirri ferð.
I Liverpool hittu Vestmannaeyingarnir
gamlan kunningja, Jóhann Jóhannsson
beyki, er kom viö sögu á fyrstu árum
mormónskunnar i Vestmannaeyjum.
Hann var þarna staddur meö konu og tvö
börn, og var i hinum mesta örmóöi. Hann
bauðst til að leiöbeina löndum slnum, en
brátt urðu þeir þess varir, aö hann reyndi
fyrst og fremst til að hafa gott af þeim.
Það er ekki vitað, hvað varð af Jóhanni
beyki, en lfklegt er, aö hann hafi reynt að
komast vestur, en skort til þess fé. En
hvergi er getiö, svo mér sé kunnugt, að
hann hafi komist til Vesturheims, né hvað
af honum varð.
Tveir Islendingar slitu félaginu i Liver-
pool, og héldu til Danmerkur. Þaö voru
konurnar Ingunn Larsdóttir, uppeldis-
dóttir Lofts Jónssonar i Þórlaugargeröi,
og Karitas Jónsdóttir, vinnukona úr Vest-
mannaeyjum. Þær fóru til Kaupmanna-
hafnar og fór Ingunn til frændfólks sins
þar.
Það urðu þvl ellefu Islendingar, sem
lögðu á hafiö til Vesturheims með þeim
Lofti og Magnúsi. Ferö þeirra vestur yfir
Atlantshafiö gekk sæmilega, mun betur
en lýst er af Þóröi Diðrikssyni. Skipið náöi
heilu og höldnu til Bandarikjanna og eftir
talsverða dvöl i hafnarborg, lagði hópur-
inn af stað vestur til Utah. Þangað náðu
allir heilir á húfi.
4
Eftir komuna til Salt Lake City, var
íslendingunum visaö til landnáms i
Spanish Fork. Þar námu þeir land, Loftur
Jónsson og Magnús Bjarnason, og uröu
góöir og nýtir borgarar og i miklu áliti.
Loftur Jónsson nam land i Spanish
Fork og varð mikill og góður bóndi, dug-
mikill og framfarasinnaöur. Hann var
einnig góður smiöur, bæði á tré og járn, og
naut mjög af störfum I þeim greinum.
Hann varð biskup i kirkju mormóna, og
varð i miklu áliti. Af honum verður enn
sagt.
Magnús Bjarnason nam einnig land i
Spanish Fork, og varð þar bóndi, en
stundaöi aðallega smlðar og varð mikils-
metinn af mormónum þar i landi. Hann
ritaði talsvert, þar á meðal ævisögu sina,
og er hún varðveitt meðal helgirita
mormóna og er talin af þeim hið merk-
asta rit, jafnt frá sjónarmiði trúarinnar
og sannfræði, en þeir leggja mikið upp úr
sögu og ættfræði, sem kunnugt er.
Guöný Erasmusdóttir, ekkja Arna
Hafliöasonar frá Mandal i Vestmannaeyj-
um, kom sér vel fyrir i Utah. Sfðar fluttust
til hennar börn hennar frá Vestmannaeyj-
um og varö hiö nýtasta fólk i Vesturheimi
i mormónarikinu I Utah. Guðný kom þvi
af stað, að fólk hennar skráði ýmislegt um
9