Morgunblaðið - 07.08.2004, Blaðsíða 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HARÐIR bardagar urðu í mörgum
borgum í Írak í gær milli fjölþjóð-
legu bandalagsherjanna og upp-
reisnarmanna sjíta sem hliðhollir
eru klerkinum Moqtada al-Sadr. Um
300 uppreisnarmenn hafa fallið í bar-
dögum undanfarinna tveggja daga í
Najaf, að því er talsmaður Banda-
ríkjahers segir, og er það eitthvert
mesta mannfall sem orðið hefur í
einstökum bardaga í Írak frá því inn-
rásinni lauk í fyrra.
Bardagarnir hófust í fyrradag í
Najaf og breiddust þaðan út til ann-
arra svæða sjíta í landinu. Banda-
rískar herþyrlur létu skotum rigna
yfir uppreisnarmenn sem leituðu
skjóls í kirkjugarði Najaf í gær og
eldar brunnu víða við vegi borgar-
innar. Spítali í Najaf sagði 13
óbreytta borgara hafa dáið í átök-
unum og 58 særst.
Carrie Batson, talsmaður banda-
rískra landgönguliða í Írak, sagði
þrjá Bandaríkjamenn hafa fallið og
12 særst í Najaf. Taldi hún 300 hafa
fallið úr liði al-Sadr en héraðsstjóri
Najaf sagði þá 400 og fleiri en 1000
hafa verið handtekna. Í Sadr-borg
féllu 19 og 111 særðust skv. heil-
brigðisráðuneyti landsins og 15
bandarískir hermenn særðust í
Bagdad.
Talsmaður al-Sadr í Bagdad bað
bráðabirgðastjórn landsins um að
skerast í leikinn og koma aftur á
vopnahléi. George Sada, talsmaður
forsætisráðherrans Iyad Allawi,
sagði uppreisnarmennina „glæpa- og
hryðjuverkahópa sem ekki yrði
þyrmt heldur barist við“.
Hundruð íraskra uppreisnar-
manna sögð hafa fallið í Najaf
Reuters
Særður sjíti leitar skjóls undir húsvegg í Najaf í gær, skammt þar frá sem bardagar geisuðu.
Bagdad. AP.
DONALD H. Rums-
feld, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna,
sem í eina tíð var svo
vinsæll sem talsmað-
ur hernaðarins í Írak,
lætur nú lítið fyrir
sér fara. Ástæðan er
einföld: Íraksstríðið
er ekki lengur fjöður
í hatti „stríðsforset-
ans“ Bush, heldur
getur það hugsanlega
orðið honum að falli í
forsetakosningunum í
haust.
Andstæðingar
Rumsfelds eru ekkert
að leyna ánægju sinni með þetta
nýja hlutverk hans og stuðnings-
menn hans hafa líka ýmislegt til
málanna að leggja þótt ekki séu
þeir jafnánægðir. „Hann er
stjarnan okkar,“ sagði háttsettur
embættismaður, sem ekki vildi
láta nafns síns getið. „Það ætti að
heyrast meira í honum.“
Þegar sem mest gekk á í og
eftir Íraksinnrásina var Rumsfeld
með daglegan fréttamannafund í
varnarmálaráðuneytinu en frá því
í maí á þessu ári
hafa þeir aðeins ver-
ið tveir. Þá hefur
Hvíta húsið, sem
ræður því hvaða
talsmenn stjórnar-
innar koma fram í
viðræðuþáttum
stóru sjónvarps-
stöðvanna á sunnu-
dögum, ekki gefið
færi á Rumsfeld í
marga mánuði.
Þar með er ekki
verið að segja, að
Rumsfeld sé sestur í
helgan stein. Hann
heldur enn ræður
hér og þar og heilsar oft upp á
gesti og gangandi þegar hann á
erindi í þinghúsið í Washington.
Mörgum fyrirhuguðum
fundum verið aflýst
Frá því í maí hefur hann 13
sinnum svarað spurningum frétta-
manna, tvisvar sinnum komið fyr-
ir þingnefnd og eitthvað hefur
verið um viðtöl í sjónvarpi og út-
varpi. Þau hafa þó langflest verið
við litla fjölmiðla og þá, sem eru
hallir undir ríkisstjórn George W.
Bush.
Rumsfeld er hins vegar horfinn
af stóra sviðinu og hefur aflýst
mörgum áður ákveðnum fundum
og ræðuhöldum. Sem dæmi um
það má nefna, að eftir að hvatt
var til, að hann segði af sér vegna
pyntingahneykslisins í Írak, hætti
hann við að koma fram hjá Phila-
delphia World Affairs Council.
Lét hann aðstoðarmann sinn,
Paul D. Wolfowitz, sjá um það.
Fyrst eftir Íraksinnrásina naut
Rumsfeld mikils stuðnings sem
varnarmálaráðherra, 71% kjós-
enda, en í maí í vor var hann
kominn niður í 46%. „Hann er
engin stjarna lengur,“ sagði hátt-
settur repúblikani, sem ekki vildi
láta nafnið fylgja.
Talsmenn varnarmálaráðuneyt-
isins þvertaka samt fyrir, að
Rumsfeld sé í felum til að komast
hjá gagnrýni og segja, að rík-
isstjórninni sé bara umhugað um
að beina kastljósinu að hinum
nýju leiðtogum Íraks og fullveldi
ríkisins.
Meðvituð stefna
Rumsfeld hefur farið til ann-
arra ríkja, oft til Íraks og Afgan-
istans, rætt við leiðtoga banda-
lagsríkjanna og svarað
spurningum erlendra frétta-
manna. Fréttaskýrendur segja
hins vegar, að lítið hlutverk
Rumsfelds sé liður í þeirri stefnu
Bandaríkjastjórnar að tala um
eitthvað annað en Írak. Það hafi
líka tekist að nokkru leyti.
„Lítum bara á forsíður blað-
anna. Íraksstríðið er þar ekki
lengur efst á blaði. Að því var líka
stefnt og um það snerust valda-
skiptin í landinu,“ sagði Ivo Daal-
der, fræðimaður við Brookings-
stofnunina, sem mikið hefur ritað
um Írak.
„Kjarninn í stefnu stjórnarinn-
ar, allt frá því í nóvember, hefur
verið að beina athyglinni frá
Íraksstríðinu svo það flækist ekki
fyrir í kosningunum.“
Donald Rumsfeld settur út í horn
Donald Rumsfeld
Íraksstríðið ekki lengur vinsælt og gæti spillt fyrir Bush í kosningunum
’Lítum bara á forsíðurdagblaðanna. Íraks-
stríðið er þar ekki
lengur efst á blaði.‘
Washington. Los Angeles Times.
FJÓRIR karlmenn týndu lífi í gær
þegar lítil einkaflugvél hrapaði í
Eyrarsund í nágrenni Kaupmanna-
hafnar.
Vélin fór í sjóinn um kl. 12:30 að
staðartíma, um 200 metra undan
ströndinni nærri Köge, samkvæmt
upplýsingum lögreglu.
Tugir manna, sem voru staddir á
strönd í nágrenninu, sáu vélina
hrapa í sjóinn. Sjónarvottar sögðu í
samtali við dönsku sjónvarpsstöðina
TV2 að vélin hefði verið lágt á lofti.
Hún hefði tekið að hallast en skyndi-
lega hefði annar vængur hennar
snert hafflötinn og rifnað af.
Sex sjúkrabílar fóru í skyndi á
slysstaðinn. Kafarar náðu líkunum
úr flaki vélarinnar, en björgunar-
þyrla sveimaði yfir svæðinu á meðan.
Vélin var í eigu danska fyrirtæk-
isins Air Taxa og var á leið frá Hró-
arskeldu þegar hún hrapaði.
Þeir sem fórust voru allir frá Sjá-
landi og voru á milli þrítugs og fer-
tugs.
Fjórir
farast í
Danmörku
NORSKU síamstvíburarnir, sem
komu í heiminn síðastliðinn þriðju-
dag, létust í gær á ríkissjúkrahúsinu
í Ósló.
Að sögn lækna voru tvíburarnir,
stúlkur, með eitt og sama hjartað og
kom í ljós við rannsóknir, að það var
alvarlega gallað. Þá var öndunarveg-
ur stúlknanna einnig samtengdur að
því er fram kom í Aftenposten.
Stúlkurnar fæddust á sjúkrahús-
inu í Friðriksstað á Austfold og voru
strax fluttar til Óslóar. Vissu foreldr-
arnir ekki fyrirfram hvernig ástatt
var með þær en sjúkrahúsyfirvöld
vilja ekki upplýsa hvort móðir þeirra
hafi komið í reglulegt eftirlit á 17. til
19. viku meðgöngunnar.
Síamství-
burar látnir
MATVÆLAAÐSTOÐ Sameinuðu
þjóðanna (WFP) fór í fyrradag
fram á 82 milljóna dollara aðstoð
fyrir 2,3 milljónir Kenýabúa.
Ástandið er einnig slæmt í öðru
Afríkuríki, Líberíu, en þar hefur
WFP aðeins fengið helming þess
fjárstuðnings sem erlend ríki hétu
til aðstoðar.
Forseti Kenýa, Mwai Kibaki, bað
um matvælaaðstoð í júlí og sagði
þörf vera á 150 þúsundum tonna af
mat næstu sex mánuði. Talsmaður
WFP sagði hættu á því að fjöldi
þeirra sem þyrftu matvælaaðstoð
myndi aukast um milljón ef þurrkar
eyðilegðu uppskeru enn frekar í
landinu. Barnahjálp Sameinuðu
þjóðanna (UNICEF) bað um átta
milljónir dollara á þriðjudag og
sagði börnin þjást mest vegna mat-
arskortsins.
Á vesturströnd Afríku hefur
WFP aðeins fengið 40 milljónir
dollara af þeim 82 sem heitið var til
matvælaaðstoðar Líberíu, Gíneu og
Sierra Leone. Ástæðan mun vera
óstöðugt stjórnmálaástand Líberíu
og segir talsmaður Sameinuðu þjóð-
anna þar, Jaques Klein, að stuðn-
ingsríkin treysti því ekki að pening-
arnir skili sér til réttra aðila.
Stuðningsríkin, undir forystu
Bandaríkjanna, hétu því að veita
560 milljónum dollara á tveimur ár-
um til uppbyggingar Líberíu en
borgarastyrjöld geisaði þar um
fjórtán ára skeið.
Vestrænir embættismenn sem
starfa í Líberíu segja spillingar
gæta innan bráðabirgðastjórnarinn-
ar þar og átök hafi brotist út milli
stríðandi fylkinga í Monróvíu, höf-
uðborg landsins. Segir Klein þetta
halda aftur af fjárstuðningi við
landið.
Kenýa og Líbería óska eftir aðstoð
Óttast að þurrkar ógni afkomu
tveggja milljóna manna í Kenýa
Nairobi, Monrovia. AFP.
BANDARÍSKI herinn hefur
leyft fréttamönnum að fylgjast
með yfirheyrslum yfir föngum
sem eru í haldi í herstöð Banda-
ríkjamanna við Guantanamo-
flóa á Kúbu. Þar eru mörg
hundruð fangar sem sakaðir
eru um aðild að hryðjuverka-
samtökunum al-Qaeda eða tal-
íbanahreyfingunni sem sat að
völdum í Afganistan.
Yfirheyrslunum er ætlað að
skera úr um hvort ástæða sé til
að halda föngunum lengur sem
„óvinahermönnum“, að því er
bandaríski herinn sagði. Hófust
yfirheyrslurnar í síðustu viku,
en fréttamönnum var leyft að
fylgjast með í gær og fyrradag.
Varla óhlutdrægir
Þetta er fyrsta tækifærið
sem fangarnir fá til að tala máli
sínu frá því farið var að flytja
þá til Guantanamo í ársbyrjun
2002. Mannréttindalögfræðing-
ar segja yfirheyrslurnar
skrípaleik og benda á, að föng-
unum sé ekki leyft að leita ráða
hjá lögmönnum og að hermenn-
irnir sem yfirheyri fangana geti
varla talist óhlutdrægir.
Á fimmtudaginn voru yfir-
heyrðir tveir afganskir fangar
sem kváðust báðir hafa verið í
talíbanahreyfingunni, en aldrei
hafa barist gegn bandarískum
hermönnum.
Segja yfir-
heyrslur
skrípaleik
Guantanamo. AP.
Guantanamo
♦♦♦