Morgunblaðið - 29.08.2004, Page 36

HUGVEKJA
36 SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Sjálfbirgingsháttur ogdrambsemi er nokkuðsem ekki ber mikið ádagsdaglega á Íslandi,sem betur fer, því all-
flestir landsmenn virðast kunna
sig bærilega, eflaust vegna
langvarandi áhrifa kristindóms-
ins á þjóðlífið allt. Undantekn-
ingar rekst maður þó á annað
slagið og hrekkur þá ósjálfrátt
við, undrandi og hissa á að
þetta skuli enn við lýði, og það
jafnvel hjá fólki sem vaxið er
upp í nánd við kirkjuna, jafnvel
í skjóli hennar, og ætti því að
vita betur.
Kirgískur málsháttur segir:
„Belgdu þig ekki upp eins og
æxli – þá springurðu.“ Og á is-
ixhosa-máli í Suður-Afríku
finnst þessi: „Enginn verður
mikill af að hreykja sér.“ Þeir
íslensku eru á svipuðum nótum.
Á www.persona.is ritar Gylfi
Ásmundsson sálfræðingur pistil,
sem ber yfirskiftina Hvað er of-
læti? Og þar segir hann m.a.:
Í Orðabók Menningarsjóðs er oflæti
skilgreint sem dramb, steigurlæti,
hroki, mikillæti í fasi og klæðaburði.
Oflátungur er í samræmi við það yf-
irlætisfullur, steigurlátur maður,
maður sem er mikill á lofti, spjátr-
ungur. Slíkir einstaklingar hafa því
uppblásið sjálfsálit og eru ekki lík-
legir til að finna sök hjá sjálfum
sér …
Oflátungar hafa yfirleitt lítið innsæi í
sjálfa sig og veikleika sína. Þeir
túlka veruleikann eins og hentar
þeim best. Að þessu leyti er oflæti
varnarháttur sem bæði kemur í veg
fyrir rétt mat á kringumstæðum og
eigin persónu.
Oflæti er einkenni, sem getur verið
ríkur þáttur í sjálfmiðuðum persónu-
leika, jafnvel í svo miklum mæli að
um persónuleikatruflun geti verið að
ræða. Slíkum einstaklingum finnst
þeir vera mjög mikilvægir og merki-
legir, dreymir um frægð og frama,
blanda helst geði við fræga og valda-
mikla fólkið, þ.e. sína líka, þarfnast
stöðugrar aðdáunar annarra, en sýna
þó öðru fólki gjarnan hroka og yf-
irlæti, jafnvel mannfyrirlitningu.
Biblían varar eindregið við
slíku; dramb er falli næst. Eða
eins og segir í Orðskviðunum,
15. kafla, 25. versi: „Drottinn
rífur niður hús dramblátra …“
og í 16. kafla, 18. versi:
„Drambsemi er undanfari tor-
tímingar og oflæti veit á fall.“
Og í næsta versi á eftir: „Betra
er að vera lítillátur með auð-
mjúkum en að skipta herfangi
með dramblátum.“ Og í 21.
kafla, versi 24: „Sá sem er
hrokafullur, dramblátur, hann
heitir spottari, sá sem gjörir
allt af taumlausum hroka.“ Í
Jakobsbréfi 4:6 og Fyrra Pét-
ursbréfi 5:5 segir aukinheldur:
„… Guð stendur í gegn dramb-
látum, en auðmjúkum veitir
hann náð“. Þessu skylt er líka
orð Galatabréfisins, 6:3: „Sá
sem þykist vera nokkuð, en er
þó ekkert, dregur sjálfan sig á
tálar.“ Og á mörgum öðrum
stöðum í bæði Gamla og Nýja
testamentinu er þetta á sömu
lund. Kunnust er þar eflaust
dæmisagan um faríseann og
tollheimtumanninn.
Goðsagan um engilinn Lús-
ífer, sem reiddist Guði og hóf
uppreisn, af því að manneskjan
var tekin fram yfir hann, er
einnig af þessum meiði. Honum
var steypt af himnum ofan í
refsingarskyni, eins og kunnugt
er, og breytti þá jafnframt um
nafn, bar upp frá því heitið Sat-
an.
Í 1. eða 2. aldar ritinu Did-
ache eða Kenningu postulanna,
segir m.a.:
Haltu ekki á lofti eigin kostum og lát
ekki hroka stjórna hegðun þinni.
Leggðu þig ekki fram við að um-
gangast þá sem njóta frægðar heldur
veldu félagsskap þess fólks sem er
heiðarlegt og auðmjúkt.
Og litlu síðar er þetta:
Leið dauðans er sem hér segir: Til
að byrja með er hún af hinu illa og
er á allan hátt þrungin bölvun. Hún
er morð, hórdómur, losti, saurlifn-
aður, þjófnaður, skurðgoðadýrkun,
töfrabrögð, galdrar, rán, ljúgvitni,
hræsni, tvöfeldni, sviksemi, dramb-
semi, illmennska, þrásemi, græðgi,
blótsyrði, afbrýði, óskammfeilni,
hroki og sjálfsánægja. Hér höfum við
þá sem ofsækja góða menn; þá sem
hafa andstyggð á sannleikanum og
eru ósannindi kærust; þá sem þekkja
ekki afrakstur ráðvendni og hvorki
ástunda það sem gott er né beita
réttlátri dómgreind; þá sem liggja
andvaka við að ráðgera fólskuverk
frekar en góðverk. Mildi og lang-
lyndi rúmast ekki í hugum þeirra;
þeim er ekki annt um neitt sem gott
er og gagnlegt; þeir eru einungis
staðráðnir í að mata krókinn …
Ef við færum okkur nær í
tíma lætur Hallgrímur Pét-
ursson Krist segja við Pílatus
landstjóra í 26. Passíusálmi, 7.
erindi:
varastu drambsemi ljóta,
róg og rangindin ill.
Önnur dæmi eru legíó.
Af þessu öllu má nokkuð ljóst
vera, að hinn kristni ein-
staklingur forðast þennan títt-
nefnda löst, og ber sig fremur
eftir höfuðdyggðunum, jafn
mörgum, en þær eru: viska,
stilling, hugrekki, réttlæti, von,
trú og kærleikur. Af því að gor-
geir, dreiss, mikillæti og remb-
ingur á ekki samleið með hon-
um, ef allt er með felldu. Enda
sagði meistarinn: „Sælir eru
hógværir, því að þeir munu
jörðina erfa.“
Oflæti
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Fyrst í röð hinna sjö
kristnu dauðasynda
var og er hrokinn,
þetta mjög svo ill-
skiljanlega og hvim-
leiða fyrirbæri
mannlegs samfélags.
Sigurður Ægisson er
á þeim miðum í dag,
enda nauðsynlegt til
áminningar að skoða
téðan löst annað
veifið.
MINNINGAR
Blómastofa Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.
Opið til kl. 19 öll kvöld
Kransar • Krossar • Kistuskreytingar
✝ Dalrós Sigur-geirsdóttir fædd-
ist í Bási í Hörgárdal
15. janúar 1918. Hún
andaðist á Heilbrigð-
isstofnun Suðurnesja
12. mars síðastliðinn.
Dalrós var dóttir
hjónanna Nönnu
Soffíu Guðmunds-
dóttur og Sigurgeirs
Sigurðssonar sem þá
bjuggu í Bási. Syst-
kini Dalrósar sem
komust á legg eru: 1)
Geirdís, f. 1912, látin.
Hún átti einn son,
Hermund. 2) Sigmundur, f. 1913,
ókvæntur, bjó í Ásgerðarstaða-
seli. 3) Gerður, f. 1920, látin. Sam-
býlismaður hennar var Halldór
Guðmundsson á Ásgerðarstöðum.
Dóttir þeirra er Helga. 4) Bragi, f.
1922, kvæntur Margréti Guð-
mundsdóttur, þau skildu. Dóttir
þeirra er Stefanía Björk. 5) Geir-
fríður, f. 1928, gift Baldri Árna-
syni. Dóttir þeirra er Heiðdís.
Fyrir átti Geirfríður soninn Sig-
mund. Systkinin sem eftir lifa eru
því Sigmundur, Bragi og Geirfríð-
ur, öll til heimilis á Akureyri.
Dalrós var ógift og barnlaus.
Sem barn fór hún í fóstur til Sum-
arrósar Guðmunds-
dóttur móðursystur
sinnar og móður-
ömmu sinnar Sigur-
laugar Guðmunds-
dóttur. Að lokinni
hefðbundinni skóla-
göngu fór hún að
vinna fyrir sér, fyrst
í vist hjá fjölskyldum
við að passa börn og
síðan almenna
verkakvennavinnu.
Hún starfaði lengst-
um á Elliheimilinu
Skjaldarvík og lauk
þar starfsævi sinni
um sjötugt. Þá flutti hún til
frænku sinnar Birnu B. Friðbjarn-
ardóttur þar sem hún bjó í 14 ár.
Birna er dóttir Sumarrósar Guð-
mundsdóttur móðursystur henn-
ar. Hún á dótturina Sumarrósu
Sigurðardóttur. Maður hennar er
Gísli Torfason og sonur þeirra
Torfi Sigurbjörn. Fyrir einu og
hálfu ári veiktist Dalrós og bjó
upp frá því á Hjúkrunarheimilinu
Garðvangi, Garði.
Dalrós var jarðsungin í kyrr-
þey, að eigin ósk, frá Lögmanns-
hlíðarkirkju mánudaginn 22.
mars og hvílir hún í Lögmanns-
hlíðarkirkjugarði.
Dalla frænka mín hefur lokið
þessari jarðvist. Þegar hugurinn
reikar tilbaka er margs að minnast
og margt að þakka:
Minningin um litla trítlu sem
fylgir frænku sinni í rútuna til
Reykjavíkur þar sem Dalla ætlaði
að dvelja í viku og eftirvæntingin
vegna komu hennar til baka vitandi
að hún hefði óskagjöfina meðferðis,
dýrindis dúkkurúm, sem litla trítl-
an, allmörgum árum eldri í dag, á
enn og geymir.
Minningin um ferðirnar á sam-
komurnar hjá Hjálpræðishernum,
þar sem Bína og Niels stjórnuðu
fjörugum söng Drottni til dýrðar
og samkomurnar hjá hvítasunnu-
mönnum, þegar lítil hendi smeygði
sér í hlýjan lófa Döllu og bað hana
að koma heim þegar fólkið fór að
hljóða við bænir sínar í lok sam-
komunnar. Sex ára telpuhnokki
skildi þetta ekki en Dalla skildi
hana.
Minningin um umhyggjuna á
uppvaxtarárunum og hve hún
gladdist yfir sigrum telpuhnokkans
á menntabrautinni og þroska henn-
ar.
Minningin um tryggðina og ást-
úðina við mig og fjölskyldu mína
alla.
Minningin um kærleikann til
mömmu alla tíð.
Dalla frænka mín var mér miklu
meira en venjuleg frænka. Hún bar
mig á höndum sér þegar ég var lítil,
gladdist með mér þegar ég óx úr
grasi. Sársaukinn nísti hana þegar
mér eða einhverjum í fjölskyldunni
leið illa.
Ég er viss um að ef hægt er að
segja um nokkra manneskju, að
hún hafi gefið meira en hún þáði, þá
á það við um hana Döllu.
Hún var rík í andanum, sálin
hennar var viðkvæm og falleg. Hún
var næm á hvað fólk hugsaði og
þurfti ekki langan tíma til að meta
hvort fólk væri gott eða ekki, hvort
hana langaði yfirleitt nokkuð að
hafa samskipti við það. Hún var dul
að mörgu leyti og ég hygg að hún
hafi búið yfir sársauka sem hún
hélt fyrir sig og vildi ekki angra
aðra með eða tala um.
Ýmis sárauki úr æsku bjó alla tíð
með henni. Aðskilnaður við for-
eldra og systkini á unga aldri settu
ör á sálina. Fátækt í uppvexti og
harka þeirra ára höfðu djúp áhrif á
hana þó svo að ástrík móðuramma
hennar, Sigurlaug, og Rósa, móð-
ursystir hennar og amma mín, hafi
veitt henni af því sem til taks var.
Á uppvaxtarárum Döllu voru
ekki allir óskabörn átthaganna
sinna. Fátæktin gerði fólk hart.
Harkan var brynja sem á þurfti að
halda til að komast af. Harkan og
fátæktin voru þó bærilegri, því allir
virtust búa við svipuð kjör.
Fólk þakkaði það að hafa í sig og
á. Það kunni að gleðjast yfir litlu og
í hjartanu öfugt við það sem er í
dag á tímum allsnægta.
Dalla var alla tíð mikil dama.
Hún var fríð sýnum, smávaxin og
fíngerð. Hún hafði yndi af fallegum
fötum og naut þess að klæðast
þeim. Hún hafði fyrir venju að
skoða mann frá toppi til táar og
meta klæðnaðinn. Hún sagði fátt ef
henni leist ekkert á en var óspör á
hrósið þegar henni líkaði. Hún var
skapmikil og tilfinningarík og var
tryggur vinur vina sinna.
Starfsævi Döllu var löng og
ströng. Ung að árum réð hún sig í
vist til fólks, fjölskyldna sem áttu æ
síðan stað í hjarta hennar. Lengst-
an hluta starfsævi sinnar vann hún
á Elliheimilinu Skjaldarvík, fyrst í
eldhúsi og síðar við þrif.
Rétt fyrir sjötugt greindist hún
með Parkinsonssjúkdóminn. Góð
lyf héldu sjúkdómnum í skefjum
lengi vel en þau ágerðust hratt hin
síðustu misseri og ollu henni bæði
andlegri og líkamlegri vanlíðan.
Það er því þreyttur líkami sem hef-
ur fengið hvíld frá þrautum.
Dalla hefur í marga ættliði verið
órjúfanlegur hluti af minni fjöl-
skyldu. Þegar hún hætti að vinna,
flutti hún til móður minnar sem þá
bjó ein í fjögurra herbergja íbúð.
Þær deildu síðan með sér húshaldi í
tæp 14 ár. Fyrir tæpum tveimur ár-
um veiktist Dalla illa og kenndi sér
hjartabilunar. Hún dvaldi á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri um
rúmlega 3ja mánaða skeið. Hún
beið þess með óþreyju að komast
suður til okkar þegar mamma var
líka flutt suður. Síðustu misserin
dvaldi hún svo á Hjúkrunarheim-
ilinu Garðvangi í Garði, þar sem
hún naut ástríkis og umönnunar
starfsfólks þar.
Aðstandendur þakka starfsfólki
Garðvangs af alhug ástúð alla og
kærleika við hana.
Þegar aldnir fá hvíld er auðveld-
ara að líta á dauðann sem upphaf
einhvers nýs og betra, en þegar
yngra fólk hverfur á braut. Ég lít
svo á að Dalla frænka mín sé laus
úr viðjum þjakaðs líkama. Hún var
falleg í kistunni sinni, sannkölluð
,,lady“ eins og hún var alla tíð. Það
var ró yfir andlitinu hennar, hún
var laus við allar þjáningarnar.
Fallega sálin hennar lifir. Ég er
viss um að himnaríki hefur verið
upplokið fyrir henni þegar hún
kvaddi dyra og sé fyrir mér endur-
fundi við horfna ástvini og mikla
gleði.
Hún kvaddi fallega. Ég vona að
hún hafi skynjað væntumþykju
mína og þakklæti á dánarstundu, er
ég hélt í hönd hennar. Það er mér
ómetanlegt að hafa verið hjá henni
síðasta sólarhringinn í lífi hennar.
Ég veit að ef hún hefði mátt velja
þá hefði hún óskað sér dauðastund-
ina svona. Það var friður yfir henni.
Hún var sátt og södd lífdaga.
Ég vil þakka öllum eftirlifandi
vinum hennar tryggðina við hana,
sérstaklega vinum hennar á Akur-
eyri: Gígju, Vilborgu, Árdísi, Sig-
urlaugu (Lillu), Áslaugu, Vilhjálmi
Inga, svo og eftirlifandi systkinum
hennar og sendi þeim mínar inni-
legustu samúðarkveðjur. Síðast en
ekki síst vil ég þakka móður minni
ástúðina við hana alla tíð.
Dalla var búin að segja okkur að
hún vildi láta jarða sig í kyrrþey, en
hún lét þess ógetið hvar hún vildi
hvíla. Við tókum þá ákvörðun að
hún skyldi jarðsungin í gömlu
fermingarkirkjunni sinni í
Lögmannshlíð og hvíla í kirkju-
garðinum þar í námunda við gröf
Sigurlaugar ömmu sinnar og Rósu
móðursystur sinnar. Ég vona að
hún sé sátt við ákvörðun okkar.
Ég sé hana í anda sitja í
Lögmannshlíðarbrekkunni horfa
yfir heimahagana sem hún unni svo
heitt, Bændagerðistúnið sem nú
hefur öðlast nýtt líf og Akureyri,
bæinn sinn þar sem hún varði bestu
árum ævi sinnar. Ég bið góðan Guð
að geyma hana og varðveita.
Elsku Dalla mín. Hjartans þökk
fyrir allt sem þú varst mér og fjöl-
skyldu minni.
Rósin þín
Rósa.
Nú ertu leidd, mín ljúfa,
lystigarð Drottins í,
þar áttu hvíld að hafa
hörmunga og rauna frí,
við Guð þú mátt nú mæla,
miklu fegri en sól
unan og eilíf sæla
er þín hjá lambsins stól.
…
Þú lifðir góðum Guði,
í Guði sofnaðir þú,
í eilífum andarfriði
ætíð sæl lifðu nú.
(Hallgrímur Pétursson.)
Elsku Dalla mín. Vertu Guði fal-
in.
Hjartans þökk fyrir allt.
Þín
Birna.
DALRÓS SIGUR-
GEIRSDÓTTIR