Morgunblaðið - 02.09.2004, Blaðsíða 12

ERLENT
12 FIMMTUDAGUR 2. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VOPNAÐIR menn með sprengju-
belti um sig miðja ruddust í gær-
morgun inn í skóla í Suður-Rúss-
landi og tóku um 240 manns í
gíslingu, aðallega börn. Hóta þeir að
sprengja upp skólann verði á þá ráð-
ist og einnig að drepa 50 börn fyrir
hvern mann fallinn í þeirra liði og 20
börn fyrir hvern særðan. Eru Rúss-
ar sem lamaðir yfir þessum atburð-
um en þetta er fjórða hryðjuverkið í
Rússlandi á rúmri viku. Sergei Ív-
anov, varnarmálaráðherra Rúss-
lands, sagði í gær, að ósýnilegur
óvinur hefði lýst rússnesku þjóðinni
stríð á hendur.
„Ég sá þrjá menn koma á hlaupum
inn í skólagarðinn,“ sagði ungur
drengur og nemandi við barnaskól-
ann í bænum Beslan í rússneska
sjálfstjórnarlýðveldinu Norður-
Ossetíu í viðtali við NTV-sjónvarps-
stöðina rússnesku í gær. „Fyrst hélt
ég, að þetta væri eitthvert grín en þá
fóru þeir að skjóta og við reyndum
að forða okkur.“
Þannig hófst gíslatakan en talið
var, að gíslatökumennirnir væru um
20 talsins og einhverjar konur í
hópnum. Smöluðu þeir börnunum,
nokkrum tugum foreldra og kenn-
urum inn í leikfimisalinn en sagt er,
að þar hafi þeir komið fyrir sprengj-
um. Hefur mikill fjöldi hermanna
umkringt skólann og leyniskyttur
hafa komið sér fyrir á húsþökum allt
um kring. Nokkru fjær safnaðist
saman mikill mannfjöldi, ekki síst
foreldrar barnanna, sem grétu af
ótta við örlög þeirra.
Gíslatökumennirnir kröfðust þess
í gær, að félagar þeirra í nágranna-
ríkinu Íngúsetíu yrðu látnir lausir en
þeir voru fangelsaðir eftir hryðju-
verkaárás þar í júní. Önnur krafa
þeirra er, að allur rússneskur her
fari frá Tétsníu. Æðsti leiðtogi músl-
íma í N-Ossetíu reyndi í gær að ná
tali af gíslatökumönnunum en þeir
neituðu að ræða við hann.
Hvert hryðjuverkið
á fætur öðru
Fyrir Rússa eru atburðirnir í
N-Ossetíu mikið áfall en í Rússlandi
hefur hvert hryðjuverkið rekið ann-
að á nokkrum dögum. Í fyrradag létu
níu lífið og tugir manna særðust í
sprengingu við lestarstöð í Moskvu
og 24. ágúst fórust 90 manns er
hryðjuverkamenn sprengdu upp
tvær farþegaþotur á flugi.
„Við eigum í stríði við ósýnilegan
óvin og í því er enga eina víglínu að
finna,“ sagði Sergei Ívanov, varnar-
málaráðherra Rússlands, er hann
kom fram í sjónvarpi í gær. „Allur
heimurinn stendur frammi fyrir
þessari ógn og það er engin tilviljun,
að hryðjuverkið við Rízhskaja-
brautarstöðina og sprengingar í
tveimur strætisvögnum í Ísrael áttu
sér stað samtímis.“
Mikill viðbúnaður í Moskvu
Ástandið í Moskvu var lævi bland-
ið í gær og mikill lögregluvörður við
alla skóla. Ákveðið hefur verið að af-
lýsa ekki árlegri menningarhátíð í
Moskvu um helgina en gæsla verður
stórhert og vopnaðar sveitir verða á
brautarstöðvum og flugvöllum.
Vladímír Pútín, forseti Rússlands,
sneri í gær heim úr sumarfríi við
Svartahaf og boðaði strax til fundar
með öryggisráðgjöfum sínum.
Þótt yfirvöld og þar á meðal Pútín
hafi ýjað að því, að tétsenskir að-
skilnaðarsinnar í samstarfi við al-
Qaeda hafi borið ábyrgð á hryðju-
verkunum, þá hefur því ekki enn ver-
ið slegið föstu opinberlega. Það
vekur hins vegar athygli, að það var
kona, sem stóð fyrir sjálfsmorðs-
árásinni í Moskvu og talið er víst, að
tvær tétsenskar konur hafi sprengt
upp farþegaþoturnar. Vísbendingar
eru um, að þær hafi allar komið frá
Tétsníu ásamt þeirri fjórðu en ekki
er vitað hvar hún er niðurkomin.
Óttast hörmuleg endalok
Á Netinu hefur birst yfirlýsing frá
ókunnum hópi, sem kallar sig „Isl-
ambouli-herdeildirnar“, og segist
hann bera ábyrgð á árásinni í
Moskvu og í flugvélunum. Kallar
hann hryðjuverkin „hetjudáð til
stuðnings tétsenskum múslímum“
og hótar fleiri slíkum árásum.
Konur, „Svörtu ekkjurnar“, sem
svo eru kallaðar vegna þess, að þær
hafa misst einhverja ástvini í stríð-
inu við Rússa, hafa oft tekið þátt í
hryðjuverkum tétsenskra skæruliða,
meðal annars í árásinni á leikhús í
Moskvu fyrir tveimur árum. Lauk
því þannig, að dælt var inn í húsið
eitruðu gasi áður en sérsveitarmenn
réðust til atlögu. Varð það 130
manns að bana. Margir óttast, að
gíslatökunni í Beslan í N-Ossetíu
geti lokið með viðlíka hörmungum.
Hryðjuverk eins og
martröð á Rússum
Gíslatökumenn hóta að drepa 50 börn fyrir hvern fallinn
í þeirra liði og 20 börn fyrir hvern særðan
Moskvu. AFP.
AP
Sérsveitarmenn forða burt lítilli stúlku og konu, sem sluppu úr skólanum eftir að skæruliðar tóku hann á sitt vald.
Fóðrið ræður
heilsuseminni
HEILSUSEMIN sem fólgin er í því
að borða feitan fisk á borð við lax
virðist ráðast af því hvað fiskurinn
étur, og ef jurtaolíu er bætt við
fóðrið sem fiskinum er gefið virðist
draga úr jákvæðum áhrifum fisk-
neyslunnar á heilsu fólks. Þetta eru
helstu niðurstöður nýrrar rann-
sóknar norskra vísindamanna.
Mikið er af omega-3-fitusýrum í
feitum fiski, eins og til dæmis laxi,
túnfiski, makríl, sardínum og síld,
en rannsóknir benda til að omega-3
sé einkar heilsusamleg fyrir fólk, og
auki magn HDL-blóðfitu (sem köll-
uð hefur verið góða kólesterólið).
Aftur á móti dragi neysla omega-3
úr heilsuspillandi þríglýseríðum í
blóðinu og hægi á útfellingum í æð-
um.
En fóðrið sem í flestum tilvikum
er notað í fiskeldi nú á dögum inni-
heldur blöndu af fiskifitu og jurta-
olíu og rannsóknarniðurstöður sem
kynntar voru á ráðstefnu er lauk í
München í gær sýndu, að neysla á
laxi sem fóðraður var á hreinni
jurtaolíu eða jurtaolíu og fiskifitu til
helminga hafði engin heilsubætandi
áhrif. Kom það fram með blóðrann-
sóknum.
Rannsóknin var gerð í Ósló og
tóku 58 hjartasjúklingar þátt í
henni. Allir eru á sterkum lyfjum
vegna sjúkdómsins. Laxinn sem
fólkið neytti í rannsókninni fékkst
úr eldisstöð í Norður-Noregi og var
litamerktur eftir því hvernig fóður
hann hafði fengið. Hann var síðan
allur matreiddur í sama eldhúsinu í
Ósló.
Thatcher leggur
fram tryggingarfé
MARGARET Thatcher, fyrrverandi
forsætisráðherra Bretlands, hefur
samþykkt að leggja fram 165.000
punda tryggingarfé (rúmlega 21
milljón króna) í
því skyni að fá
son sinn, Mark,
sem er í stofu-
fangelsi í Suður-
Afríku vegna
gruns um aðild
að fyrirhuguðu
valdaráni í Mið-
baugs-Gíneu,
leystan úr haldi.
Frá þessu var
greint í frétt Lundúnablaðsins The
Times í gær.
Mark Thatcher, sem er 51 árs
kaupsýslumaður, var handtekinn í
Höfðaborg í liðinni viku vegna
gruns um að hann hefði aðstoðað
við að fjármagna fyrirhugað valda-
rán í Miðbaugs-Gíneu, sem er auðug
af olíu. Mark Thatcher neitar sök.
Fram kom í Times að Margaret
Thatcher, sem er 78 ára, hefði sam-
þykkt að aðstoða son sinn eftir að
þau ræddust við í síma, þegar hún
var nýkomin til Bretlands úr fríi í
Bandaríkjunum, á föstudag í liðinni
viku.
Dæmdur fyrir
stríðsglæpi
STRÍÐSGLÆPADÓMSTÓLL Sam-
einuðu þjóðanna í Haag dæmdi í
gær Bosníu-Serbann Radislav
Brdjanin í 32 ára fangelsi fyrir
pyntingar, þjóðarhreinsanir og
aðra glæpi gegn múslimum og
Króötum í Bosn-
íu meðan á borg-
arastríðinu þar
stóð. Brdjanin
var hins vegar
sýknaður af
ákæru fyrir þjóð-
armorð.
Brdjanin, sem
er 56 ára, var
leiðtogi sjálfskip-
aðrar heima-
stjórnar Serba í Krajinahéraði í
Bosníu. Sögðust dómararnir í Haag
sannfærðir um að Brdjanin hefði
verið áhrifamesti stjórnmálamað-
urinn á svæðinu á þessum tíma en
þeir töldu ekki að hann bæri per-
sónulega ábyrgð á alvarlegustu
glæpunum sem framdir voru í
Bosníu.
Radoslav Brdjanin
Mark Thatcher
SVÖRTU ekkjurnar frá Tétsníu,
sem svo hafa verið nefndar, hafa á
ný vakið ugg og ótta í Rússlandi, en
þessi vofa hafði ekki látið á sér
kræla í heilt ár. En þegar tvær far-
þegaflugvélar voru sprengdar í loft
upp á flugi og sjálfsmorðssprengju-
tilræði framið við jarðlestarstöð í
Moskvu reis hún aftur.
Fyrsta tilræðið sem vitað er til að
„svörtu ekkjurnar“ hafi framið var
sjöunda júní 2000 er tveir féllu í
sprengingu í herstöð um 20 km suð-
ur af Grosní, höfuðborg rússneska
sjálfstjórnarhéraðsins Tétsníu. Til-
ræði sem síðar voru framin reynd-
ust enn mannskæðari, og tilræð-
iskonurnar sjálfar, klæddar síðum,
svörtum kuflum að hætti sumra
múslímakvenna, vöktu ótta og skelf-
ingu.
Rússneskir fjölmiðlar kölluðu
konurnar „svörtu ekkjurnar“ eftir
að fyrrverandi talsmaður aðskiln-
aðarsinna í Tétsníu sagði að þær
hefðu flestar misst eiginmann eða
syni í bardögum við rússneska her-
menn, og þær þyrsti í hefnd. Svip-
aðar fullyrðingar komu fram í bók
sem gefin var út í Rússlandi í fyrra,
og þar sagði að um það bil tíunda
hver kvennanna væri að fylgja hug-
sjón sinni, en hinar hefðu verið
heilaþvegnar af stríðsherrum og
væru oft undir áhrifum lyfja.
Fyrstu hryðjuverkin sem þessar
konur tóku þátt í voru framin í
Tétsníu, en þær færðu út kvíarnar
þegar rúmlega 800 manns voru tek-
in í gíslingu í Dubrovka-leikhúsinu í
Moskvu 2002. Þá skipuðu 19 svartar
ekkjur – með sprengjubelti undir
svarta kuflinum – sér í sveit með 22
körlum og tóku húsið á sitt vald.
Rússneskar sérsveitir felldu alla
hryðjuverkamennina eftir 57
klukkustunda umsátur með því að
dæla sterku gasi inn í húsið. 129
gíslar týndu lífi í aðgerðunum.
Tétsenska innanríkisráðuneytið
fullyrðir að leiðtogi aðskilnaðarsinna
í héraðinu, Shamil Basajev, hafi á
sínum snærum sérþjálfaða sveit
skipaða 36 svörtum ekkjum. Tveim
slíkum hefur verið kennt um að hafa
sprengt í loft upp tvær rússneskar
farþegaþotur sem fórust með tæp-
lega þriggja mínútna millibili 24.
ágúst og með þeim 90 manns. Segja
rússnesk yfirvöld að leifar af
sprengiefni hafi fundist á líkum
tveggja kvenna sem voru hvor í
sinni flugvél, og engir ættingjar
þeirra hafi gefið sig fram.
„Svörtu ekkjurnar“ vekja ugg
NORÐUR-Kákasushéraðið Norður-
Ossetía er sjálfstjórnarhérað í
Rússlandi, 8.000 ferkm að stærð og
með um 710.000 íbúa. 415.000
þeirra eru Ossetíumenn og 200.000
Rússar.
Flestir íbúanna eru kristinnar
trúar og múslímar eru næststærsti
trúarhópurinn.
Ossetía var á meðal fyrstu land-
svæðanna í Norður-Kákasus sem
Rússar lögðu undir sig á árunum
1774-1806. Höfuðstaður Norður-
Ossetíu, Vladikavkaz, var fyrsta út-
varðarstöð rússneska hersins á
Kákasus-svæðinu.
Norður-Ossetía tilheyrði Rúss-
landi á sovéttímanum og Suður-
Ossetía sovétlýðveldinu Georgíu.
Þegar Sovétríkin leystust upp og
Georgía varð sjálfstætt ríki 1991
blossuðu upp blóðugar deilur um
stöðu Suður-Ossetíu. Héraðið var
svipt sjálfstjórnarréttindum og um
það bil 100.000 Suður-Ossetíumenn
flúðu til Norður-Ossetíu.
Flóttamannastraumurinn leiddi
einnig til átaka milli Suður-
Ossetíumanna og Ingúsha í Norður-
Ossetíu. Þau urðu til þess að margir
Ingúshar flúðu til grannhéraðsins
Ingúshetíu.
Auk flóttamannanna frá Suður-
Ossetíu hafa margir Tétsenar flúið
til Norður-Ossetíu vegna átakanna
í Tétsníu.
Þótt flóttamannastraumurinn
hafi valdið héraðinu erfiðleikum er
Norður-Ossetía stöndugasta hér-
aðið í Norður-Kákasus. Iðnvæð-
ingin er þar meiri en í hinum Kák-
asushéruðunum og á meðal
mikilvægustu atvinnugreinanna
eru málmiðnaður (m.a. blý, sink og
wolfram), rafeindatækni, efnaiðn-
aður og matvælavinnsla.




 





  !"
#$
%&'
     

#%&'
 
'(
%$
 %)
*
'+,-
 .
/
 !"
 

!"



#$% !"&'"
(""  
!" )
*% +, $"&"& &*(! 
#&-(".! ##
Stöndug-
asta Kákas-
ushéraðið