Morgunblaðið - 04.04.2005, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. APRÍL 2005 23
MINNINGAR
✝ Svanhvít JónínaJónsdóttir fædd-
ist í Hafnarfirði 29.
október 1915. Hún
lést á Sólvangi í
Hafnarfirði á föstu-
daginn langa, 25.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Guð-
finna Einarsdóttir, f.
10. maí 1988, d. 5.
ágúst 1982, og Jón
Jónsson, f. 12. ágúst
1879, d. 26. okt.
1936. Svanhvít var
ein 12 systkina en
hin eru: Halldóra, f. 1. nóvember
1909, d. 1999, Aðalheiður, f. 23.
ágúst 1911, d. 1988, Guðrún, f.
30. nóvember 1912, Ágúst Ottó, f.
18. júní 1914, d.
1987, Margrét, f. 26.
júlí 1919, d. 1990,
Sigrún. f. 24. apríl
1920, Björgvin, f. 11
ágúst 1921, Ragnar,
f. 16. ágúst 1923,
Valgerður, f. 6.
september 1925, Að-
alsteinn, f. 2. októ-
ber 1928, Sigur-
steinn, f. 18. ágúst
1931.
Árið 1973 giftist
Svanhvít Bjarna
Oddssyni, f. 6.7.
1911. Hann lést
1992.
Útför Svanhvítar verður gerð
frá Fríkirkjunni í Hafnarfirði í
dag og hefst athöfnin klukkan 13.
Nú hefur hún kvatt þennan heim,
hún systir mín, Svana í Gróf, ein
elskulegasta manneskja sem ég hef
kynnst.
Börnin kölluðu hana jafnan Svönu,
en hinir eldri sögðu ævinlega „Svana
mín“. Allir vildu eiga hana sem sína.
Í návist hennar fann maður alltaf
hlýju og góðmennsku.
Svana var ein af 12 systkinum. Á
barnmörgu heimili sem okkar þurftu
allir að leggja heimilinu lið strax og
aldur leyfði. Ung fór hún að vinna við
húshjálp á vetrum, en réð sig í kaupa-
vinnu um sumur.
Það kom fljótt í ljós að hún var
hörkudugleg til allra verka, sem kom
sér vel er hún ásamt Sigrúnu systur
sinni réð sig sem kokkur á togarann
Maí yfir síldveiðitímann. Sagt var að
skipverjar hefðu ekki lagt af á þeirri
vertíð.
Svana kunni vel við sig á sjónum og
var um árabil þerna á strandferða-
skipinu Herðubreið í siglingum á
hafnir kringum landið.
Árið 1973 giftist Svana Bjarna
Oddssyni og bjuggu þau í Gróf sín
hjúskaparár. Bjarni lést árið 1992.
Svana vann sem húsvörður við
leikfimihús Barnaskóla Hafnarfjarð-
ar um langt árabil. Þar var hún sem
annars staðar dáð og elskuð af unga
fólkinu sem nýtti húsið. Þeir minnast
þess handboltamennirnir úr FH, sem
valdir voru í landslið til keppni á Ól-
ympíuleikunum 1970, er hún kom til
þeirra og afhenti þeim umslag með
peningum sem hún bað þá að þiggja
sem fararstyrk. Þetta lagði hún til af
lágum launum sínum, og þetta var
henni líkt.
Börn sóttu ekki peninga í sjóð
Svönu enda var sá sjóður rýr. En hún
átti annan sjóð fullan af ást og alúð
sem hún veitti ríkulega úr til
barnanna sem í kringum hana voru
og vildu hvergi frekar vera. Það var
sá sjóður sem börnin kunnu svo inni-
lega að meta.
Húsmóðurstörfin veittust Svönu
létt. Allt var svo snyrtilegt í kringum
hana. Menn undruðust hvað hún gat
lagað mikinn og bragðgóðan mat úr
efnum sem stundum voru af skornum
skammti. Frænkur hennar lærðu
mikið af henni og segjast nota aðferð
„a la Svana“ þegar mikið liggur við.
Eftir að við systkinin vorum flogin
eitt af öðru úr hreiðrinu í Gróf varð
það hlutskipti Svönu að annast aldr-
aða móður okkar um árabil uns hún
kvaddi þennan heim. Þetta gerði
Svana af einstakri alúð. Fyrir þetta
stöndum við í mikilli þakkarskuld við
hana eins og í mörgu öðru.
Enginn hefur átt ég finn
aðra eins perlu að systur,
sagði ég í vísukorni sem ég sendi
Svönu minni er hún varð fimmtug.
Eins og það var satt þá, þá er það satt
núna er ég skrifa þessar minningar-
línur og ég veit að hér mæli ég fyrir
munn allra systkina minna.
Síðustu ár ævinnar bjó Svana í
skjóli nöfnu sinnar og manns hennar í
Fjóluhvammi 14 í Hafnarfirði og naut
þar mikils ástríkis og umhyggju
þeirra og barna þeirra.
Svana í Gróf kvaddi þennan heim á
Sólvangi við lækinn í Hafnarfirði. En
við lækinn átti hún margar unaðs-
stundir.
Blómin fölna, fjörið dvín,
fellur rós í haga.
Sofðu, elsku systir mín,
sætt um nótt og daga.
Aðalsteinn Jónsson.
Elsku besta nafna mín. Fátækleg
orð duga skammt til að þakka allt það
sem nafna mín hefur gefið mér og
fjölskyldu minni frá fyrstu tíð. Marg-
ar af bestu minningum æsku minnar
eru tengdar henni og heimsóknum
okkar systkinanna að norðan til
Svönu og ömmu í Gróf. Þar var okkur
tekið af alúð og gleði sem gerði það að
verkum að okkur leið hvergi betur.
Ég fékk líka að njóta þess að bera
nafnið hennar og fann að það skipti
hana máli. Svana vakti yfir velferð
okkar frá því ég man eftir mér og hef-
ur verið börnunum okkar Júlla sem
besta amma og er þá lítið sagt. Sú
skilyrðislausa natni sem hún sýndi
varðandi allt sem hún gerði verður
mér ávallt til eftirbreytni. Ég man
eftir að hafa spurt Svönu þegar ég
var krakki hvort hún yrði aldrei
þreytt á að vera svona dugleg, en
henni fannst spurningin hálfundar-
leg.
Svana gerði aldrei kröfur um neitt
endurgjald fyrir allt það sem hún
gerði, eða kvartaði undan okkur þótt
við værum ekki eins og stilltum
krökkum sæmir. Þess vegna leið okk-
ur alltaf vel með henni. Þegar Bjarni
kom inn í líf hennar og auðgaði það
var öllum ljóst að þau báru virðingu
hvort fyrir öðru og hann skildi vel það
mikilvæga og miðlæga hlutverk sem
Svana hafði í Grófarættinni, ekki síst
gagnvart fjölskyldunni okkar að
norðan. Við vorum því fegin að geta
deilt með þeim börnunum okkar. Það
voru forréttindi fyrir okkur Júlla og
börnin að fá að hafa Svönu hjá okkur
síðustu þrettán árin. Við vissum að
hún tók vel á móti ungviðinu þó að við
foreldrarnir værum önnum kafin í
vinnu, – þau komu aldrei að tómum
kofanum.
Svana mín, takk fyrir allt það góða
sem þú gafst okkur og Guð varðveiti
minningu þína.
Svana Aðalsteins.
Svanhvíti Jónínu Jónsdóttur þekki
ég sem Svönu frænku. Hún var sú
sem stóð eftir af 13 systkinum á ætt-
aróðalinu Gróf við Hamarinn í Hafn-
arfirði. Þegar ég var smástrákur
eyddi ég mörgum stundum hjá henni
þar sem hún hvatti mig m.a. til söngs
og kenndi mér fjöldann allan af text-
um. Til hennar Svönu var alltaf gott
að fara, hvort sem það var á laug-
ardagsmorgnum til þess að horfa á
Afa eða með henni heim af róló í
kringlur og heitt kakó. Eitt sinn þeg-
ar foreldrar mínir fóru með tvö eldri
systkini mín til útlanda þá var hið
næsta heimili hjá henni Svönu í Gróf.
Þegar ég var fimm ára lést Bjarni,
maðurinn hennar Svönu. Um svipað
leyti stóðum ég og mín fjölskylda í
flutningum. Þá var það ákveðið að
Svana mundi búa hjá okkur í Fjólu-
hvammi 14. Gerð var íbúð fyrir hana
á neðri hæðinni, en varla mátti sjá að
hún byggi ein í þessari íbúð þar sem
við vorum þar, að minnsta kosti eitt
okkar, nánast öllum stundum. Frá
þessari íbúð teygði sig oft upp á efri
hæðina pönnuköku- eða möffins-ilm-
ur blandinn kærleika hennar og góð-
mennsku, sem lokkaði mann í heim-
sókn ef maður var þar ekki þá þegar.
Á grunnskólaárunum fórum við
yngri systir mín um árabil í skólann
eftir hádegi. Þar sem allir aðrir voru
ýmist í vinnu eða skóla vorum við
þrjú heima. Hún Svana hjálpaði okk-
ur með heimaverkefnin og hlusaði á
okkur stama orðin á fyrstu lestrarár-
unum. Svo gaf hún okkur hádegis-
mat, eggjabrauð og kókópöffs, áður
en lagt var af stað í skólann. Á kvöld-
in kom hún svo upp til okkar og borð-
aði með okkur kvöldmat. Ef mér
gekk illa að sofna kom hún inn til mín
og bað með mér bænirnar sem hún
hafði kennt mér. Hún Svana var með
okkur á jólum og öðrum hátíðisstund-
um og einnig í hversdagsleikanum.
Hún var frænka mín, fóstra mín og
þriðja amma mín.
Svana í Gróf, blessuð sé minning
hennar.
Kristinn Júlíusson.
Elsku Svana mín, ég á þér svo
margt að þakka. Þú tókst mig inn á
heimili þitt í Gróf á mínum fyrstu ár-
um sem endaði svo með því að heimili
okkar sameinuðust eftir að Bjarni dó.
Í Gróf man ég glöggt eftir spilum og
söng ásamt glæfralegum ímyndunar-
leikjum í bakgarðinum við Hamar-
inn. Þegar þú komst með okkur í
Fjóluhvamminn hugsaðirðu vel um
mig og yngri systkin mín, bakaðir
handa okkur, bjóst um rúmin og
dekraðir við okkur út í eitt. Við nut-
um góðs af því að eiga samvistir við
þig, sérstaklega vegna þess að það
hjálpaði okkur að skilja þína kynslóð
og hvernig góðar manneskjur geta
smitað góðmennskuna út frá sér. Eft-
ir því sem ég óx úr grasi tókum við
e.t.v. að fjarlægjast eins og vill oft
verða í þessu annasama lífi. Nú þegar
ég hugsa til þess að þú sért farin, sé
ég eftir því að hafa ekki nýtt betur
þær stundir sem við áttum saman í
Fjóluhvamminum til þess að ræða við
þig og fræðast um sögu lífs þíns. Mér
þótti sárt að vera svo fjarri þér undir
lokin en ég vona að þú fyrirgefir mér
það að ég gat ekki grátið mikið. Ég
veit að þú varst tilbúin til þess að
fara. Þú varst mér og öllum öðrum
mönnum ætíð góð og því hvílir þú nú í
friði á himnum. Megi ást og kærleik-
ur halda áfram að umvefja þig í eilífð-
inni.
Egill Júlíusson.
Margar af mínum fyrstu minning-
um eru af mér í pössun hjá Svönu.
Hún hefur verið um sjötugt þegar
hún var að kenna mér að fara á
handahlaupum og kollhnís. Ekki nóg
með að hún kenndi mér, heldur rúll-
aði hún sjálf um ganginn í gömlu Gróf
til að sýna mér. Ég man að ég ákvað
þar og þá að Svana væri svalasta
gamalmenni sem ég þekkti. Hún
komst þá í tölu þeirra sem ég hafði
sem fyrirmynd. Allar götur síðan hef-
ur hún haldist í þeim hópi. Ég tel mig
heppna að hafa fengið að búa með þér
og kynnast betur þeim mismun sem
er milli kynslóðar minnar og þinnar,
þótt það hafi stundum verið erfitt fyr-
ir 13 ára ungling að skilja. Ég var nú
t.d. ekki alveg sátt þegar þú sagðir
mér að ég ætti að búa um rúmið fyrir
Kidda, sem var þá alveg fær um að
gera það sjálfur. Mamma útskýrði
fyrir mér seinna að Svana væri bara
að kenna mér það sem hún ólst upp
við. Og þó að ég væri ekki sammála
Svönu um hlutverk kvenna á heim-
ilinu þá lærði ég að virða hennar lífs-
viðhorf.
Það er svo margs að minnast. Ég á
svo sannarlega eftir að sakna þess að
fá Svönupönnsur aftur. Það er fátt
betra en að koma heim eftir langan
skóladag og finna ilminn af nýbök-
uðum pönnsum. Bestu pönnukökur í
heimi, ég sé mest eftir að hafa ekki
beðið þig að kenna mér að baka þær.
Eða þegar þú stoppaðir í sokkana
með þykka þræðinum þannig að það
var eins og ég væri með púða undir
hælnum, svo að ég labbaði um hölt þá
daga sem þeir voru eina parið sem ég
fann í skúffunni.
Elsku Svana mín þú hugsaðir alltaf
svo vel um mig og okkur og varst sem
besta amma. Þú munt alltaf eiga
mjög sértakan stað í hjarta mínu.
God nat gunnella.
Þín
Edda.
Það er hásumar í Hafnarfirðinum.
Við Magga systir erum í búinu okkar
uppi í Hamri við Lækinn, að leggja
síðustu hönd á skreytingar á undur-
samlegum drullukökum. Þá kallar
Svana frænka á okkur í kaffi. Við
leggjum kökurnar frá okkur og
hlaupum niður bratta hlíð Hamarsins
í áttina heim í Gróf. Þegar inn er
komið hendumst við í kapp upp
þröngan brattan stigann upp á mið-
hæðina og stoppum ekki fyrr en í litla
krúttlega eldhúsinu hennar Svönu.
Ilminn af kaffi og bakkelsi leggur um
allt. Hún er að leggja síðustu hönd á
að bera fram sykraðar pönnukökur,
kleinur og svo náttúrulega hennar
einstöku heimabökuðu flatkökur,
hennar aðalsmerki! Svana er í léttum
sumarfatnaði með blómóttan klút
vafinn um höfuðið til að halda rúll-
unum í skefjum og brosandi og snögg
í hreyfingum hellir hún kaffi í bolla.
Já, svona man ég Svönu frænku.
Þessa fíngerðu, skapgóðu, yndislegu
frænku mína sem nú hefur við háan
aldur kvatt okkur og er komin á betri
stað. Minningarnar frá heimsóknun-
um í Gróf eru sterkar. Þú varst svo
mjúk og elskuleg, eins og móðir. Það
var alltaf mikil tilhlökkun að koma í
Gróf. Þú leyfðir okkur stundum að
gera hluti sem ekki allir hefðu leyft.
Fyrir allt þetta er ég svo innilega
þakklát, Svana mín. Ég kveð þig
núna, elsku frænka, en mun geyma
minningarnar um þig í huga mér.
Hvíldu í friði.
Auður Aðalsteinsdóttir.
Látin er falleg gömul kona. Kona,
sem var svo góð við mig og fjölskyldu
mína. Konan sem ávallt tók svo vel á
móti börnunum mínum þegar þau
komu heim úr skóla eða leikskóla.
Frænkan, sem var hluti af fjölskyldu
okkar. Svana ræddi ekki mikið um
heilaga ritningu en mér finnst það
sem ritað er um kærleikann í Nýja
testamentinu lýsa henni vel. Kær-
leikurinn er langlyndur, hann er góð-
viljaður. Kærleikurinn öfundar ekki.
Kærleikurinn er ekki raupsamur,
hreykir sér ekki upp. Hann hegðar
sér ekki ósæmilega, leitar ekki síns
eigin, hann reiðist ekki, er ekki lang-
rækinn. Hann gleðst ekki yfir órétt-
vísinni, en samgleðst sannleikanum.
Hann breiðir yfir allt, trúir öllu, von-
ar allt, umber allt. Kærleikurinn fell-
ur aldrei úr gildi.
Ég minnist Svönu með innilegu
þakklæti fyrir samverustundirnar.
Guð geymi þig.
Júlíus B. Kristinsson.
Kær móðursystir mín hún Svana í
Gróf er látin. Ég var svo lánsöm að
eiga hana frænku mína að frá því að
ég var lítil stelpa heima í Gróf. Ég
ólst þar upp meðal góðra kvenna sem
studdu mig og hvöttu hvort heldur
var í skóla eða íþróttum. Það var líka
gott að eiga hana Svönu frænku að í
gamla leikfimihúsinu við Lækjarskól-
ann en þar vann hún lengi sem bað-
vörður og varð einlægur stuðnings-
maður okkar stelpnanna og
strákanna sem æfðum handbolta
með FH. Svana kenndi mér marga
hluti eins og að setja rúllur í hár,
galdra fram biximat „a la Svana“, um
blómarækt og garðvinnu.
Ævintýraljómi var yfir hlutum
sem hún bjó til úr koparvírum, gleri,
skeljum, kuðungum og pappír. Svana
og amma bjuggu alltaf saman í Gróf
og umhyggja Svönu fyrir ömmu var
einstök alla tíð. Oft var margt um
manninn í Gróf og naut Svana sín við
að taka á móti systkinum sínum og
frændfólki stóru og smáu. Hún var
alla tíð létt á fæti og það var ekkert
það uppátæki hjá okkur krökkunum
sem hún tók ekki þátt í, s.s. að leika í
leikriti, klifra eða fara í boltaleik.
Svana giftist Bjarna Oddssyni þeg-
ar hún var komin á miðjan aldur og
var gaman að upplifa hvað þau voru
hamingjusöm og gátu notið þess að
ferðast og vera saman. Margra góðra
stunda með Svönu og Bjarna er að
minnast, hvort heldur það var á að-
fangadagskvöld, gamlárskvöld, í ætt-
arferðalögum eða venjulegur kaffi-
sopi á síðkvöldi. Þótt Svana eignaðist
ekki börn þá eignaðist hún sína eigin
fjölskyldu innan ættarinnar, Aðal-
stein frænda, Patriciu og börn þeirra.
Mikil eftirvænting var hjá Svönu
þegar von var á fjölskyldunni að
norðan.
Ég veit líka að norðanfólkið vildi
hvergi frekar vera en heima hjá
Svönu. Hún naut síðar meir um-
hyggju og ástúðar nöfnu sinnar,
Svönu, Júlíusar og barna þeirra eftir
að hún flutti með þeim í Fjólu-
hvamminn. Í litlu snotru íbúðina
hennar var alltaf gott að koma, Svana
fljót að bjóða kaffi og oft mátti sjá
börnin í kringum hana eða sitja hjá
henni. Ég veit að það veitti Svönu
gleði að fá að fylgjast með þeim vaxa
úr grasi og taka þátt í þeirra lífi.
Kvöldið áður en Svana dó vorum
við nokkur samankomin hjá henni og
gerðum það sem henni þótti ofur-
vænt um, við sungum saman eitt af
lögunum sem systkinin í Gróf sungu
svo oft saman, Nú máttu hægt um
heiminn líða. Svana opnaði augun,
nikkaði og gaf til kynna að þetta
kynni hún að meta.
Svana átti stóra ætt, einstök systk-
ini, mágkonur og frændfólk að
ógleymdri henni nöfnu hennar,
þeirra umhyggju og alúðar naut
Svana í ríkum mæli síðustu ævidaga
sína. Einnig naut hún einstakrar
umönnunar starfsfólks á 2. hæð á
Sólvangi, hjúkrunarheimili.
Ekkert verður eins og áður en góð-
ar hlýjar minningar um kæra frænku
munu fylgja okkur öllum sem kynnt-
umst henni á lífsleiðinni. Hafðu kær-
ar þakkir fyrir allt sem þú veittir okk-
ur mömmu og börnunum mínum,
elsku Svana.
Kristín og fjölskylda.
Nú hefur þú kvatt okkur, elsku
besta frænka. Við systkinin viljum
nota tækifærið og þakka þér innilega
fyrir alla þá gæsku og hlýju sem þú
hefur veitt okkur frá því við munum
eftir okkur. Það var alltaf sama eft-
irvæntingin að koma í heimsókn
„suður“ og sérstök tilfinning að
renna í hlað í Gróf að sumarkvöldi
eftir (að okkur fannst) langt ferðalag
á rykmettuðum malarvegi í stútfull-
um fjölskyldubílnum. Þá tókst þú á
móti okkur, Svana stóra, með þínu
glaðlega viðmóti, kaffi á könnunni og
ilmandi sykurpönnukökum og heima-
gerðum flatkökum sem voru bestar
af öllum. Geðþekkur ilmur frá gömlu
Rafha-eldavélinni af kótilettum eða
bixímat með spældu eggi gleymist
seint og jafnvel mjólkin var betri hjá
þér en annars staðar. Alltaf vildum
við fá að gista hjá þér. Þar leið okkur
best. Hjá þér kynntumst við Kana-
sjónvarpinu, að ramba á róló og ekki
síst að fá að koma með þér í leikfimi-
húsið þar sem þú vannst lengst af,
hinum megin við lækinn. Ekki heyrð-
ist styggðaryrði frá þér, sama hvað
gekk á hjá okkur krökkunum. Þú
bara gantaðist með okkur og slóst
þér á lær!
Í fallegu umhverfinu niðri við læk
eða við Hamarinn hjá grenitrjánum
lékum við okkur frændsystkinin í
„löggu bóa“ og fleiri leikjum og áttum
athvarf heima hjá þér. Þar var líka
stöðugur gestagangur. Skemmtilegir
húsgangar fóru inn kjallaramegin án
þess að banka, þeir birtust bara eins
og ekkert væri sjálfsagðara því húsið
þitt var eins og kaffihús eða strætó-
stoppistöð, ekki síst fyrir hina stóru
Grófarætt. Þarna fengum við nýjustu
fréttir frá frændum og frænkum og
öðrum Göflurum yfir rjúkandi kaffi
og meððí. Seinna þegar við vorum við
háskólanám fyrir sunnan var ómet-
anlegt að geta komið til ykkar Bjarna
og fengið eitthvað gott í gogginn og
spjallað og rifjað upp skemmtilega
viðburði frá bernskuárunum.
Elsku Svana, við kveðjum þig nú
með miklum trega. En um leið með
fullvissu um að enginn hefði getað
fengið betra veganesti út í lífið en að
fá að þekkja þig og viðmót þitt. Hvíl
þú í friði.
Ívar og Elva.
SVANHVÍT JÓNÍNA
JÓNSDÓTTIR
 Fleiri minningargreinar
um Svanhvíti Jónínu Jónsdótt-
ur bíða birtingar og munu birtast í
blaðinu næstu daga. Höfundar
eru: Örn Ragnarsson.