Morgunblaðið - 28.06.2005, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 28. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Í lögum er að finnaheimild til þess aðveita útlendingi sem
sótt hefur um hæli bráða-
birgðadvalarleyfi. Slíkt
leyfi getur síðan orðið
grundvöllur tímabundins
atvinnuleyfis. Þetta er
mat Bjarkar Viðarsdóttur
lögfræðings hjá Útlend-
ingastofnun. Bendir hún
máli sínu til stuðnings á
lög um útlendinga nr. 96
frá árinu 2002, reglugerð
um útlendinga nr. 53 frá
árinu 2003 og lög um at-
vinnuréttindi útlendinga
nr. 97 frá árinu 2002. Í 11. gr.
laga um útlendinga er kveðið á
um að Útlendingastofnun geti, að
beiðni útlendings sem sótt hefur
um hæli, veitt honum bráða-
birgðadvalarleyfi þar til ákvörðun
hefur verið tekin um hælisum-
sókn. „Hún getur einnig, að
beiðni útlendings sem hefur feng-
ið endanlega synjun um hæli eða
dvalarleyfi sem kemur ekki til
framkvæmda að svo stöddu, veitt
honum bráðabirgðadvalarleyfi
þar til synjunin kemur til fram-
kvæmda, ef rík mannúðarsjónar-
mið standa til þess.“
Erfitt að uppfylla ákvæðið
Eins og fram kemur í 7. gr.
laga um atvinnuréttindi útlend-
inga er bráðabirgðadvalarleyfi
frumskilyrði þess að Vinnumála-
stofnun geti veitt útlendingi tíma-
bundið atvinnuleyfi, en í 46. gr.
reglugerðar um útlendinga er
kveðið á um að eitt helsta skilyrði
þess að Útlendingastofnun megi
veita útlendingi, sem sótt hefur
um hæli, bráðabirgðadvalarleyfi
þar til ákvörðun hefur verið tekin
um hælisumsóknina, sé að ekki
leiki vafi á því hver umsækjandi
er. Þegar þetta atriði er borið
undir Atla Viðar Thorsteinsen,
verkefnastjóra í málefnum hæl-
isleitenda og flóttamanna hjá
RKÍ, segir hann að erfitt geti
reynst fyrir hælisleitendur að
uppfylla fyrrgreint ákvæði þar
sem notkun á fölsuðum skilríkj-
um sé oft eina leiðin fyrir fólk til
að komast úr landinu sem verið
er að flýja. „Þó svo að þessir ein-
staklingar geti ekki sýnt fram á
hverjir þeir eru þá finnst okkur
það mannúðarmál að hælisleit-
endur fái að hafa eitthvað fyrir
stafni meðan þeir bíða eftir
ákvörðun stjórnvalda.“
Eins og fram kom í viðtali við
hælisleitendur í Morgunblaðinu
um helgina finnst þeim erfitt að
hafa ekkert við að vera og vildu
gjarnan geta unnið hérlendis
meðan þeir bíða úrlausn sinna
mála. Aðspurð segir Björk lítið
hafa reynt á fyrrgreinda laga-
heimild um veitingu atvinnuleyfis
á grundvelli bráðabirgðadvalar-
leyfis. Spurð hvort það geti stafað
af því að útlendingar þekki ekki
þessa heimild segir Björk það vel
mögulegt, enda sé fólki ekki
kynnt sérstaklega þessi laga-
ákvæði. Bendir hún í því sam-
hengi á að ekkert lagaákvæði
skyldi Útlendingastofnun til að
upplýsa útlendinga um þessa
heimild í upphafi umsóknarferlis.
Í fyrrgreindri frétt Morgun-
blaðsins kvartaði einn hælisleit-
enda undan því að fátt annað
væri við að vera á gistiheimilinu
en að borða og sofa. Hvað aðbún-
að varðar segir Björk Útlend-
ingastofnun gera samning við
Reykjanesbæ þess efnis að hann
sjái um ummönnun hælisleitenda
í umboði stofnunarinnar. „Það er
okkar skoðun að hælisleitendur
búi við mjög góðar aðstæður á Ís-
landi og að Reykjanesbær veiti
þeim eins góðan aðbúnað og hægt
er,“ segir Björk og áréttar að
hælisleitendur séu á engan hátt
lokaðir inni á gistiheimilinu þar
sem þeir búi. „Hérlendis er það
svo að hælisleitendur eru frjálsir
ferða sinna og þykir það nokkuð
sérstakt miðað við hvernig mál-
um er háttað víða erlendis.“
Margs konar aðstoð
Hjá Iðunni Ingólfsdóttur, full-
trúa hælisleitenda í Reykja-
nesbæ, fengust þær upplýsingar
að í fyrrnefndum samningi felist
að hælisleitendur séu í fullu fæði
og húsnæði auk þess sem þeir fái
alla þjónustu sem Reykjanesbær
hefur upp á að bjóða. Í því felst
t.d. læknisþjónusta hælisleitend-
um að kostnaðarlausu, þau lyf
sem á þarf að halda, auk þess sem
þeir fá frítt í sund, fría rútumiða
til og frá Reykjavík þurfi þeir að
sinna sínum málum vegna hæl-
isumsóknar, frían aðgang að
bókasafninu sem veitir m.a. að-
gang að tölvum safnsins, ásamt
því að hælisleitendur geta farið
ódýrt í líkamsrækt. Segir Iðunn
umsjónarmann Gistiheimilisins
Fits í Njarðvík hafa útvegað hæl-
isleitendum hjól og veiðistangir,
auk þess sem aðgangur er þar að
þremur tölvum. Aðspurð segir Ið-
unn hópi hælisleitenda hafa stað-
ið til boða í vetur að sækja ís-
lenskunámskeið, en að öðru leyti
séu ekki neinar tómstundir í boði.
Segir hún hópnum standa til boða
að vinna sjálfboðavinnu við fata-
flokkun Rauða krossins. Spurð
hvort til tals hafi komið að stjórn-
endur Reykjanesbæjar beiti sér
fyrir eða aðstoði hælisleitendur
við að fá vinnu og tímabundin at-
vinnuleyfi vísar Iðunn því til
Rauða krossins þar sem hann sjái
um réttargæslu.
Fréttaskýring | Atvinnumál hælisleitenda
Lítið reynt á
möguleikann
Samkvæmt lögum er heimilt að veita
hælisleitanda bráðabirgðadvalarleyfi
Hælisleitendur á Suðurnesjum.
Bráðabirgðadvalarleyfi er
forsenda atvinnuleyfis

Rauði kross Íslands hefur, að
sögn Atla Viðars Thorsteinsen
verkefnastjóra, nýverið aðstoðað
nokkra hælisleitendur við að
sækja samhliða um tímabundið
atvinnuleyfi og bráðabirgðadval-
arleyfi og bíða þær umsóknir nú
úrlausnar hjá Vinnumálastofnun
og Útlendingastofnun. Að-
spurður hvers vegna fleiri hafi
ekki sótt um slík leyfi segir Atli
skort á bæði upplýsingum og for-
dæmum vafalítið spila inn í.
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
STÚDENTARÁÐ Háskóla Íslands
(SHÍ) þarf að vera beittara og
óhrætt við að láta í sér heyra varð-
andi pólitísk mál, t.d. skipulag
Vatnsmýrarinnar. Ráðið fer fyrir
einum stærsta þrýstihópi landsins
sem þó fer lítið fyrir og er áhrifa-
laus. Ástæðan er sú að SHÍ starfar
í stöðugum ótta við að teljast „of
pólitískt“ og það er hrætt við að
stíga út fyrir sinn illa skilgreinda
verkahring.
Þetta er skoðun Atla Bollasonar,
stúdentaráðsliða Röskvu, en 9. júní
sl. lagði hann fram í stúdentaráði
ályktun vegna Reykjavíkur-
flugvallar og Vatnsmýrarinnar. Í
ályktuninni sagði að það væri í
þágu Háskóla Íslands að Reykja-
víkurflugvöllur hyrfi sem fyrst og
stúdentum væri tryggt landsvæði
sem þá myndi losna. Ályktunin var
ekki samþykkt en Atli segir að efn-
islega hafi ráðið þó verið sammála
henni. Henni hafi hins vegar verið
hafnað á þeirri forsendu að hún
þætti of pólitísk.
Atli segir að sú ofuráhersla á að
stúdentaráð sé ekki pólitískt hafi
gert það að verk-
um að það hefur
ekki lengur
kjark til þess að
álykta um mál
sem snerta þjóð-
félagið í heild
sinni eða gætu
styggt framá-
menn þjóð-
arinnar.
„Skipulagsmál snerta Háskólann
beint en þrátt fyrir það taldi meiri-
hluti stúdentaráðs að þetta væri of
pólitískt til þess að stúdentaráð
myndi álykta um það. Þá spyr ég,
hvað er nógu lítið pólitískt svo við
megum álykta um það og hvað höf-
um við þá fram að færa?“ spyr Atli
í samtali við Morgunblaðið. „Ég vil
að stúdentaráð sé beittara og sé
ekki hrætt við að láta í sér heyra.“
Mikilvægt sé nú, þegar umræða
um framtíðarskipulag Reykjavík-
urborgar og Vatnsmýrarinnar er
áberandi, að stúdentaráð láti til sín
taka og veki stúdenta til umhugs-
unar um málefni Háskólans hvað
þetta varðar. „Ég vil að það sé
tryggt að skoðun okkar sé alveg
ljós frá byrjun,“ segir Atli.
Á að tala máli stúdenta
Á fundinum 9. júní var að sögn
Atla lögð fram breytingartillaga
þar sem almennum orðum var farið
um húsnæðiserfiðleika HÍ og að
starfsemin mætti ekki dreifast um
of um höfuðborgarsvæðið. Atli tel-
ur slíka tillögu, sem ekki felur í sér
neinar lausnir á vandanum, ekkert
hafa að segja. „Stúdentaráð á að
vera óhrætt við að tjá sig um þjóð-
félagið, nánasta umhverfi og mál-
efni stúdenta,“ segir Atli. Hann
bendir á að stúdentaráð hafi alla
burði til þess að vera öflug rödd í
þjóðmálaumræðunni. Það myndi
eingöngu styrkja ráðið út á við ef
það væri óhrætt við að tjá sig um
umdeild mál og taka afstöðu.
„Stúdentaráð talar máli stúdenta
sem eru níu þúsund talsins,“ segir
Atli „Stúdentaráð hefur alla burði
til að vera rosalega sterk rödd en
það nýtir sér ekki tækifærin sem
það hefur. Það finnst mér sorg-
legt.“
Stúdentaráð verði
beittara og kjarkmeira
Atli Bollason
GERÐAR hafa verið breytingar á
lögum um meðferð opinberra mála
sem miða að því að einfalda fram-
kvæmd sektarinnheimtu og birtingu
sektardóma auk þess að draga úr
kostnaði lögregluembætta við slík
verkefni. Lögin voru birt hinn 9. júní
síðastliðinn og tóku þegar gildi.
Helstu breytingarnar í þessu
skyni eru í fyrsta lagi að bætt var við
lög um meðferð opinberra mála
nýrri grein, 115. gr. b, þar sem fram
kemur að lögreglu sé heimilt að
bjóða sakborningi að ljúka máli,
einkum vegna umferðarlagabrota,
með greiðslu sektar á vettvangi að
því tilskildu að sektin sé undir 60.000
kr. og að gengist hafi verið skýlaust
við brotinu. Í slíkum tilvikum verður
komist hjá því að senda ítrekuð sekt-
arboð. Í annan stað voru gerðar
breytingar á 3. mgr. 133. gr. laganna
sem fela það í sér að nú þarf lögregla
ekki að birta sektardóm sérstaklega
fyrir dómþola hafi hann ekki verið
viðstaddur uppkvaðninguna þegar
viðurlög eru ekki önnur en sekt eða
upptaka eigna. Þá varð sú breyting
gerð á 168. gr. laganna að nú skal í
dómi eða úrskurði, ef máli lýkur án
dóms, kveðið á um skyldu ákærða til
að greiða sakarkostnað sem tiltek-
inn skal með ákveðinni heildarfjár-
hæð í dómi. Þar af skal sérstaklega
greina þóknun verjanda og réttar-
gæslumanns með tiltekinni fjárhæð.
Með þessari breytingu verður það
ekki lengur hlutverk Fangelsismála-
stofnunar að úrskurða um sakar-
kostnað.
Í umsögn um frumvarpið segir
m.a.: „Dómsmálaráðuneytið áætlar
að þessar breytingar geti leitt til
margvíslegs hagræðis og vinnu-
sparnaðar hjá lögregluembættum og
Fangelsismálastofnun þannig að
kostnaður vegna þessara mála lækki
samtals um 20 m.kr. á ári.“
Breytt lög um opinber mál einfalda innheimtu sekta
Áætlað að kostnaður lækki
um 20 milljónir króna á ári
ÞAÐ er vel hægt að vera úti í mömmuleik þrátt fyr-
ir að nokkrir regndropar láti á sér kræla. Þá er
gott ráð að klæða sig eftir veðri líkt og þetta leik-
skólabarn gerði, en það skartaði þessum glæsilega
rauða regngalla. Dúkkan var ekki síður vel klædd
þótt gúmmígallann hafi skort. Leikskólabarnið lét
ljósmyndara Morgunblaðsins ekkert trufla sig á
meðan það tók sér stutta pásu frá leiknum en
dúkkan var hinsvegar reiðubúin í myndatöku með
bros á vör.
Morgunblaðið/RAX
Í mömmuleik í rigningunni